آب

کاهش ذخایر آب آشامیدنى، کاهش کیفیت آبها و زیادى مصرف، دنیا را به طرف بحران آب سوق مى‏دهد. جهانى شدن از طریق افزایش مهاجرت و شهر نشینى، تغییرات محیط زیست و غیره این مشکل را تشدید مى‏کند. خدمات آب و سرویس‏هاى بهداشتى به صورت فزاینده‏اى خصوصى مى‏شوند. شرکت‏هاى بین المللى آب به صورت فزاینده‏اى،کنترل ذخایر آب و مدیریت آن را در اختیار گرفته‏اند. در حال حاضر فقط سه شرکت حدود چهل در صد بازار آب تجارى را در سطح جهان در اختیار دارند و در سال 2001 حدود 157 میلیارد دلار درآمد داشته‏اند. درآمد این شرکتها همه ساله 10% افزایش داشته‏اند. که از درآمد بعضى از کشورها که در آنهاکار مى‏کنند بیشتر است. کمپانیهاى خصوصى همچنین مالکیت سدها و آبراه‏ها و صنعت آبهاى بطرى و ایجاد روشهاى جدید نمک زدایى از آب و خالص کردن آن و نیز وسایل انتقال از طریق سوپر تانکرها و غیره را در اختیار دارند. سیاستهاى جهانى آب به طور فزاینده‏اى به وسیله مؤسسات تجارى و ملى تعیین مى‏شود. مصرف آب در حال حاضر هر 20 سال دو برابر مى‏شود که بیشتر از دو برابر سرعت افزایش جمعیت است و اگر مصرف آب به همین وضع ادامه یابد تا سال 2025 تقاضا بیشتر از آب موجود است.
دختران وزنان به عنوان تهیه کنندگان اولیه آب مسئول تامین آب از راههاى دیگر هستند. آنان ممکن است مجبور باشند مسافت‏هاى طولانى تا حد 10-15 کیلومتر و یا 8 ساعت در روز پیاده روى را براى به دست آوردن 15-20 لیتر آب در هر رفت و برگشت طى کنند. استمرار روشهاى غیر سالم نظیر حمل آب بر روى سر آنان موجب پر خونى‏هاى مضر دردهاى مزمن، خستگى، کوتاهى قد و از دست دادن وقت و انرژى مى‏شود بیماریهاى مربوط به آب که عمدتاًقابل پیشگیرى است، در بین شایع‏ترین علل بیمارى و مرگ است. دختران و زنان مسئول مراقبت از این دسته از بیماران هم هستند که هم درآمد زایى آنان را محدودتر مى‏کند و هم تحصیلات آنان را و نیز به دلیل افزایش هزینه درمان افراد خانواده بدهى‏هاى آنها افزایش مى‏یابد و فقرشان عمیق‏تر مى‏گردد. زنان مجبورند براى شستشوى لباسها و سایر کارها در آبهاى آلوده بایستند و زنان شهرى هم ممکن است مجبور باشند ساعت‏ها براى به دست آوردن آب در صف منتظر بمانند. این اوقات هدر رفته مانع حضور فعال آنان در امر درآمد زایى، تحصیل، درگیرى در مسائل فرهنگى و سیاسى و استراحت و تفریح مى‏شود. عدم دسترسى به آب، مشکلات عدیده‏اى را ایجاد مى‏کند از هر 10 دختر یک نفر در مدت عادت ماهیانه به مدرسه نمى‏رود و یا وقتى دختران به بلوغ مى‏رسند مدرسه را ترک مى‏کنند که علت آن ناکافى بودن آن و سرویس هاى بهداشتى است.

به نام خداوند جان و خرد
کز این برتر اندیشه بر نگذرد
(فردوسی)
طرح بین المللی حفاظت از تالاب های پریشان در کازرون آغاز شد
طرح بین المللی حفاظت از تالاب های پریشان طی مراسمی در شهرستان کازرون استان فارس آغاز شد. مشاور عالی اجرایی طرح در این مراسم گفت: در ایران بیش از یک هزار تالاب وجود دارد که 63 تالاب دارای اهمیت بین المللی و 22 تالاب نیز در لیست تالاب های بین المللی ثبت شده است. «محمدرضا خسروی» اظهار داشت: در حال حاضر از بین تالاب های ثبت شده بین المللی طرح حفاظت بین المللی در دریاچه های پریشان و ارومیه به اجرا درآمده است. وی وارد نشدن آب به تالاب ها، آلودگی های کشاورزی، استفاده ناپایدار از آنها و تبدیل تالاب ها به زمین های کشاورزی را از عوامل تهدید کننده تالاب های کشور عنوان کرد.
مشاور عالی بین المللی حفاظت از تالاب ها نیز در این مراسم گفت: مطالعات مربوط به حفاظت از تالاب ها در سالهای 2001 و 2002 میلادی انجام شده است و آنچه در این طرح مهم است استفاده از روشهای نوین در زمینه اکوسیستم تالاب درایران است.
«مایک موزر» اظهار داشت گسترش نتایج تحقیقات و تجربیات حاصل از کار در این دو تالاب به سایر تالاب ها از اهداف دیگر اجرای این طرح است. وی گفت: مراحل مدیریتی این طرح حدود 5 ماه طول می کشد و مراحل اجرایی آن نیز حدود 7 سال ادامه دارد.
لازم به ذکر است دریاچه پریشان در 12 کیلومتری شهرستان کازرون واقع شده و تنها دریاچه مهم آب شیرین در استان فارس است.

۳۷ رودخانه بزرگ کشور آلوده است
کارشناسان اعلام کرده اند تقریبا تمامی رودخانه های شمال ایران، رودخانه هایی که از البرز به خزر می ریزند به شدت «سمی» هستند. سمی شدن محیط نهایت خطری است که یک زیستبوم رودخانه ای می تواند به آن دچار شود. کارشناسان دلیل آلودگی شدید رودخانه های شمال را استفاده عمومی از آنها به عنوان سیستم های طبیعی برای دفع فاضلاب شهری، اعلام کردند که بسیار جای شگفتی دارد. جز آن، آلودگی های ناشی از دفع غیرمجاز پساب های صنعتی نیز عامل قهقرای حیات در اغلب رودخانه های بزرگ کشور شده است. این رفتار خام دستانه با رودخانه ها در کشوری که نسبت به وسعت خود آب های جاری بسیار محدود دارد، گرانبار و تاسف برانگیز است. اعلام رسمی آلودگی شدید ۳۷ رودخانه بزرگ کشوراز چالشهای عمده زیست محیطی کشور می باشد.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: ۳۷ رود بزرگ کشور به علت و رود پساب و فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی بیش از ۷۳ درصد آلوده هستند.
ایشان با اشاره به مطالعات انجام شده در سالهای گذشته درباره رودخانه هایی که منبع آب شرب نیستند افزود: رودخانه های کشور به طور سنتی برای آبرسانی و تخلیه فاضلاب استفاده می شوند.
وی با تأکید بر اینکه تمام رودخانه هایی که از داخل شهرها و حاشیه کارخانه ها و مزارع کشاورزی عبور می کنند آلودگی بالایی دارند گفت: در سالهای اخیر طرحهای احداث تصفیه خانه ها و شبکه های جمع آوری فاضلاب در شهرهای بزرگ به منظور کاهش آلودگی رودخانه ها با اختصاص اعتبارات کافی در دست اجرا بوده است.
وی افزود: دولت توجه ویژه ای به وضع رودخانه های کشور دارد و به همین علت میزان اعتبار اجرای این طرحها را امسال به سه برابر سالهای گذشته رسانده است.
گفتنی است رودخانه ابهررود، اترک، باراندوزچای، بشار، تلخه رود، تلوار، قزل اوزن، حبله رود، حله، راوند، روضه چای، زاینده رود، زرجوب، زرینه رود، زنجان رود، سرباز، سیمره، سیمینه رود، شاهرود، شفا رود ،صوفی چای ، عباس آباد ، قره چای ، قره سو کرمانشاه ،قره سو مازندران، کارده، کارون، دز، کر، گاماسیاب، گلدارچای، گرگان رود، مرداب رود، مُند، مهاباد چای، نازلوچای و نوکنده از رودخانه های آلوده کشور هستند. رودخانه کر در استان فارس از رودخانه های بسیار آلوده می باشد که عزم استانی و ملی برای نجات آن را می طلبد.

همایش بحران آب درجهرم
با همت انجمن توسعه سبز و اساتید دانشگاه شیراز آقایان دکتر رئیسی، دکتر حسنلی و دکتر طالب بیدختی و سازمان آب فارس و سازمان جهاد کشاورزی و شرکت نمایندگان مجلس از جهرم و مرودشت و حضور مسئولین شهرستان و کشاورزان و باغداران همایش بحران آب جهرم در جهرم تشکیل و راهکارهای اساسی ارائه شد. بحران آب در استان فارس جدی است. در همین راستا روزهای پنجم و ششم تیر ماه در سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان فارس کارگاه بحران آب تشکیل شد.

فهرست گونه های در معرض خطر انقراض اعلام شد
اتحادیه جهانی حفاظت از حیات وحش ( IUCN ) در گزارش سال 2006 هشدار داد : شمارگونه های در معرض خطر انقراض و نابودی که در زمره گونه های شناخته شده طبقه بندی می شوند به 16 هزار و 119 مورد رسیده است که در این میان به گونه هایی همچون خرس های قطبی ، اسب آبی و غزال می توان اشاره کرد . در این گزارش آمده است : در میان گونه های در معرض خطر انقراض حتی باید به کوسه های اقیانوس ها ، ماهی های آب های شیرین و گونه هایی از این دست اشاره کرد ، اما جای خوشحالی دارد که به کمک اقدامات حفاظتی صورت گرفته ، گونه در معرض خطری همچون عقاب سر سفید و کرکس هندی از این فهرست خارج شده اند . این گزارش هشدار دهنده همچنین نشان می دهد که تا کنون 784 گونه در میان جانوران جهان منقرض شده اند . در مجموع از 40 هزار و 177 گونه جانوری مورد بررسی اتحادیه جهانی حفاظت از حیات وحش ( IUCN ) حدود 16 هزار و 119 گونه جاندار در فهرست گونه های در معرض خطر انقراض قرار گرفته اند که این رقم شامل یکی از سه دوزیست و یک چهارم درختان وابسته به خانواده کاج در سراسر جهان است . همچنین این گزارش نشان می دهد که از هر هشت پرنده یک مورد و از هر چهار پستاندار در معرض خطر انقراض قرار دارد . فهرست گونه های در معرض خطر منتشر شده از سوی این سازمان بین المللی توجه و تمرکز ویژه ای بر این موضوع دارد که تنوع زیستی در زمین رو به کاهش است و تأثیر اقدامات بشری کاملا قابل توجه و نگران کننده بوده است . این گزارش جامع نشان می دهد که خرس های قطبی یکی از مهمترین قربانیان فرآیند گرم شدن زمین بوده اند و این موضوع زمانی بیشتر قابل لمس میشود که بر اساس آمار و اطلاعات موجود تاثیر تغییرات جوی بر نواحی قطبی و یخ زمین و به دنیال آن خرس های قطبی قابل انکار بوده است . گفته می شود که طی 50 تا 100 سال آینده حجم یخ های قطبی آب شده در تابستان بین 50 تا 100 درصد افزایش خواهد یافت . بر اساس پیش بینی های صورت گرفته طی 45 سال آینده جمعیت خرس های قطبی حدود 30 درصد کاهش خواهد یافت . در اقیانوس ها هم وضعیت چندان مساعد نیست . در واقع مهمترین نکته نگران کننده جدیدی که در فهرست امسال دیده می شود ، اضافه شدن نام جاندارانی همچون کوسه ها به این فهرست است . این گزارش نشان می دهد که کوسه ها و نوعی ماهی موسوم به ماهی چهارگوش در میان جانداران دریایی در فهرست گونه های در معرض خطر انقراض جای گرفته اند . این فهرست شامل 20 درصد از 547 گونه دریایی فهرست شده در این سازمان بین المللی است .
توجه کنید: ظروف پلاستیکی از نوع PET که برای آب معدنی مورد استفاده قرارمی گیرند یکبار مصرف هستند.
تدوین برنامه عملی حفاظت از تنوع زیستی
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران از تدوین برنامه عمل ملی از تنوع زیستی کشور خبر داد. به گزارش ایرنا دکتر فاطمه واعظ جوادی در مراسم افتتاحیه سومین جشنواره تنوع زیستی با اعلام این مطلب گفت: این برنامه دارای 165 طرح با چهار عنوان در بخش های مختلف مرتبط با تنوع زیستی کشور است. وی تاکید کرد : ارتقای آگاهی از تنوع زیستی و حضور فعال مردم در این بخش ، ایجاد نظام های اطلاعاتی ، تنوع زیستی بهره برداری پایدار از منابع تنوع زیستی و ایجاد مدیریت نظام مند حفاظت از تنوع زیستی از بخش های مختلف این برنامه عمل ملی است . وی با تاکید بر این نکته که جشنواره تنوع زیستی تنها فرصتی برای یادآوری رعایت حقوق طبیعت است تا در جهت صیانت و حفاظت از آن جدی تر گام برداریم افزود : یوزپلنگ آسیایی و درنای سیبری در بخش حیات وحش بیشتر از گونه های دیگر نیازمند توجه بوده و در معرض انقراض است . جوادی گفت : در بخش گیاهی هنوز اطلاعات کاملی وجود ندارد و داده ها محدود است . به همین دلیل امسال بنا شده است تا مباحث گیاهی بیشتر شناخته شده و در بانک ژن ، بانک تنوع زیستی گیاهی فراهم شود . وی به وضعیت بیمه جبران خسارت برای بخش حیات وحش اشاره کرد .

تعویض محل تخلیه زباله ها از نزدیکی تالاب شادگان
پس از دو سال پیگیری با اختصاص اعتبار از سوی استانداری خوزستان محل تخلیه زباله شادگان تغییر می کند . محل تخلیه زباله فعلی در نزدیکی تالاب شادگان قرار دارد. شهردار شادگان همچنین از تاسیس سازمان ساماندهی تالاب شادگان خبر داد. امید است با همت و حساسیت همه مردم بویژه اساتید دانشگاه با چالشهای زیست محیطی کمتری مواجه باشیم.
بهره برداری از 40 تصفیه خانه فاضلاب
معاون وزیر نیرو در امور آب و فاضلاب گفت : 109 تصفیه خانه فاضلاب در کشور در حال احداث است که وزارت نیرو مصصم به اتمام 40 طرح از این تصفیه خانه ها تا پایان امسال است . عباس شفیعی با بیان اینکه بر اساس برنامه زمان بندی شده ، تمامی این تصفیه خانه ها باید طی دو سال و نیم آینده به بهره برداری برسند افزود : عملیات اجرایی شبکه جمع آوری فاضلاب در 206 شهر کشور در حال انجام است و در 130 شهر دیگر نیز طرح های اجرایی جمع آوری فاضلاب آماده شده است . معاون وزیر نیرو در امور آب و فاضلاب گفت : شبکه فاضلاب کشور هر سال به 10 هزار کیلومتر بازسازی و نوسازی نیاز دارد در حالی که این رقم هم اکنون به حدود پنج هزار کیلومتر رسیده است وی افزود : باید به سرعت به رقم مورد نظر در زمینه بازسازی و نوسازی شبکه فاضلاب رسید و سیستمی که در گذشته برای احداث آن حدود یک هزار و 800 میلیارد تومان سرمایه گذاری شده و با هشت هزار میلیارد تومان در حال توسعه است ، حفظ و بازسازی شود .
زباله های مرگ آور
دومین معضل کلان شهر تهران که در طول دهه های گذشته شکل گرفته و آثار تخریبی آن امروز بیش از گذشته مشهود و عینی گردیده است، دفن غیر بهداشتی زباله به ویژه زباله های خطرناک و بیمارستانی بوده است. قبل از تصویب قانون مدیریت پسماندها از سوی مجلس شورای اسلامی، مسئول تولید و جمع آوری زباله های ویژه و بیمارستانی مشخص نبود و هیچکس در این ارتباط عهده دار مسئولیت نمی گردید. اما پس از تصویب قانون مذکور، وزارت بهداشت مسئول دفن بهداشتی این نوع از زباله های شهری گردید که برای سلامت انسان خیلی خطر آفرین هستند. بر اساس گزارشات و تحقیقات صورت گرفته ، در سال گذشته 26 هزار و 778 تن زباله بیمارستانی تولید شد که متاسفانه خبر درستی از نحوه دفن بهداشتی یا غیر بهداشتی این زباله ها وجود ندارد. طبق آمار وزارت بهداشت و درمان، در تهران 128 بیمارستان، 339 پلی کلینیک 4 هزار و 616 کلینیک و درمانگاه، 608 مراکز تزریق، 107 مرکز رادیولوژی و 407 داروخانه داریم که در هر یک از این مراکز زباله های خطرناک تولید می کنند. در حالی که وزارت بهداشت فقط برای دفن بهداشتی زباله های مراکز درمانی کلان همچون بیمارستانها برنامه ریزی کرده، اما باید متوجه بود که سایر مراکز خرد و کوچک نیز زباله خطرناک تولید می کنند و نمی توان نسبت به دفن غیر اصولی زباله های این مراکز بی اعتنا بود. در واقع باید گفت از مجموع بیش از 6هزار و 426 مرکز درمانی موجود در سطح شهر تهران تنها برای 333 واحد درمانی برنامه ریزی شده است. رییس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و زیست شهری شورای شهر تهران با اشاره به قانون مدیریت پسماند زباله، وضعیت جمع آوری و تفکیک زباله های بیمارستانی از سوی تولیدکنندگان آنها را بسیار نامطلوب دانسته و معتقد است با توجه به اینکه فضا به اندازه کافی برای دفع زباله های ویژه بیمارستانی وجود ندارد ، وزارت بهداشت وظیفه دارد نسبت به ایجاد دستگاههای زباله سوز در همه بیمارستانها اقدام کند. از سوی دیگر تحقیقات و بررسی های کارشناسان وزارت بهداشت نشان می دهد بین 20 تا 25 درصد بیماران بستری در بیمارستان های مختلف کشور دچار عفونت های بیمارستانی می شوند. موضوع عفونت های بیمارستانی از مهمترین مسائل در بیمارستانها است، چرا که بر اساس پژوهش ها هزینه های درمان ناشی از قرار گرفتن در معرض این عفونت ها حدود 3 برابر افزایش می یابد. روزانه 500 کیلو گرم و سالانه بالغ بر 185 هزار کیلو گرم زباله بیمارستانی در کشور تولید می شود که حمل و نقل و دفع آنها به شیوه ای نامناسب و غیر بهداشتی می تواند محیط زیست انسانی را با خطر تشدید آلودگی و بروز مشکلات زیادی برای مردم همراه سازد. خوشبختانه طرح تعیین مکانیابی محل دفع پسماند های خطرناک(ویژه) در استانهای کشور در دست بررسی است.
گام برداشتن روی زمین آلوده
آلودگی محیطی زیست انسان تنها یکی از آثار و پیامدهای صنعتی شدن جوامع در حال توسعه است که قائدتا ایران نیز از این اتفاق مستثنی نبوده و امروز شاهد تخریب زمینها، مراتع و جنگلهایی هستیم که ویرانی آنها با نابودی انسانها همراه خواهد بود. کارشناسان مسائل زیست محیطی معتقدند زائدات خطرناک در زمره مواد زائدی به شمار می روند که مستلزم توجه ویژه ای جهت انتخاب روش مناسب دفع است. بر همین اساس کنوانسیون"بازل" بر کنترل نقل و انتقال بین المللی زائدات خطرناک تاکید داشته و کشورهای عضو را ملزم به تلاش جهت جمع آوری اطلاعات در خصوص این گروه از زائدات کرده است. متاسفانه تحقیقات و گزارشها حکایت از این واقعیت دارد که در سال 81 حجمی زیادی از زائدات خطرناک در سراسر کشورمان تولید شده که از این میان پسماندهای حاصل از مراقبت های پزشکی بیمارستان ها و مراکز درمانی، اصلی ترین نوع زائدات خطرناک را تشکیل می دهد و سهم تهران از این زائدات سالانه 40 هزار تن است. حرکت شتابان و بدون برنامه به سمت اصلاحات اقتصادی و توسعه ناهمگون در کلان شهرهای کشور بویژه از سوی شهروندان تهرانی، باعث گردیده روز به روز شاهد تکثیر و تولید معضلاتی باشیم که از ناحیه صنعتی شدن متوجه کلان شهر تهران گردیده است. در واقع مهاجرت های بی رویه به سمت پایتخت طی دو دهه گذشته و سرریز این جمعیت در حاشیه شهر، دست به دست هم داده تا شهروندان با کمبود امکانات اولیه زندگی مواجه باشند. بر همین اساس و به دنبال این کمبودها، شاهد عدم رعایت اصول اولیه داشتن یک زندگی سالم از سوی برخی از شهروندان و مجموعه های مستقر در کلان شهر تهران هستیم. مهم ترین اصل برای یک زندگی سالم و با نشاط داشتن محیطی سالم است که این امر با عدم رعایت بهداشت فردی و جمعی در حال تشدید شدن است. به طوری که بحران تخریب محیطی زیست به واسطه دفن غیر بهداشتی زباله ها اعم از خانگی و... در طول چند دهه گذشته ، امروز از کلان شهر تهران یک منطقه خطرناک و نا ایمن برای گام نهادن بر روی زمین آلوده و هوای مسموم پدیده آورده است.

کویر زائی موجب فقر است
فقر، مدیریت غیرپایدار زمین و تغییر آب و هوا سرزمین خشک را تبدیل به کویر می کند. کوفی عنان دبیرکل سازمان ملل متحد در پیامی به مناسبت روز جهانی محیط زیست (۱۵ خرداد) با اشاره به این موضوع گفت: افزایش کویرزایی، موجب فقر می شود، دولت ها و جوامع باید بر چالش های زندگی حاشیه کویر متمرکز شوند. موضوع روز جهانی محیط زیست امسال «سرزمین های خشک را کویر نکنید!»، در این سال که سال بین المللی کویر و کویرزایی نام گرفته اهمیت مراقبت از سرزمین های گسترده، خشک و نیمه خشک را به همگی ما یادآور مى شود. سرزمین هاى خشک در تمامی مناطق وجود دارند و بیش از ۴۰ درصد زمین را می پوشانند و مکان زندگی براى تقریباً دو میلیارد انسان یعنی یک سوم جمعیت جهان هستند. برای بیشتر ساکنان سرزمین های خشک زندگی سخت و آینده غالباً نامطمئن است. آنان در حاشیه اجتماعی، اقتصادی و زیست بومی به سر می برند. مهم است که نسبت به آنان و اسکان شکننده اى که دارند و به آن وابسته هستند، بی تفاوت نباشیم. پیش بینى شده است بین ۱۰ تا ۲۰ درصد از سرزمین های خشک قبلاً دچار فرسایش شده اند. این مشکل به ویژه در منطقه جنوب صحراى آفریقا و جنوب آسیا حادتر است جایى که فرسایش سرزمین های خشک مانع جدی در راه محو فقر مطلق و گرسنگى است و تلاش ها براى تضمین پایداری محیط زیست را به خطر انداخته است. اهداف توسعه هزاره که دولت ها متعهد شده اند تا سال ۲۰۱۵ به آنها دست یابند، بخش مهمى از تعهداتى گسترده تر براى دستیابی به آینده ای مطمئن تر براى بشریت هستند. همچنین شواهد رو به رشدی وجود دارد که فرسایش سرزمین های خشک موجب رقابت فزاینده براى دستیابى به منابع کمیاب مى شود که نهایتاً موجب درگیرى هاى جوامع مى شود. به علاوه مردمى که معاش و حیات آنان بستگى به سرزمین هاى خشک دارد، موجب افزایش تعداد پناهندگان اقتصادى و زیست محیطى مى شوند که خود قبلاً تهدیدى علیه منابع محدود شهرها در سراسر جهان در حال توسعه بوده اند. روند کویرزایى به سختى معکوس مى شود ولى مى توان جلوى آن را گرفت. حفاظت و بازسازى سرزمین هاى خشک نه تنها موجب کاهش مشکلات فزاینده نواحى شهرى مى شود، بلکه باعث ایجاد جهانى امن تر و صلح آمیزتر مى شود. همچنین به حفظ چشم اندازها و فرهنگ هایى که قدمت آنها به عصر تمدن هاى باستانى برمى گردد و بخش مهمى از میراث فرهنگى ما است، کمک مى کند. در این روز جهانى محیط زیست و دهمین سالگرد کنوانسیون ملل متحد براى مبارزه با کویرزایى، من دولت ها و جوامع را در هر کجا ترغیب مى کنم بر چالش هاى زندگى حاشیه کویر تمرکز نمایند تا مردمى که در آنجا زندگى مى کنند مشتاقانه منتظر آینده اى سرشار از صلح، سلامتى و پیشرفت اجتماعى بمانند.
زمین های آلوده به نفت
آلودگی زمین های اطراف شهر تهران و سکونت صدها هزار نفر از مردم در حاشیه شهر که با انواع آلودگی های زیست محیطی همراه است، امروز تهران را برای زندگی نا امن ساخته است. فعالیت پالایشگاه تهران در جنوب غربی پایتخت و همجواری با شهرهای باقرشهر، اسماعیل آباد، حسن آباد، کهریزک و دهها آبادی و نقطه جمعیتی دیگر، تنها بخش کوچکی از حجم آلودگی زیست محیطی است. به طوری که نشت مواد آلاینده پالایشگاه به زمین های اطراف و آلوده شدن آب آشامیدنی و زمین های زراعی در سال گذشته موجبات نگرانی کارشناسان محیط زیست را فراهم آورد. اما علی رغم فعل و انفعالاتی که از سوی برخی از مسئولان برای پاکسازی منطقه صورت گرفت، شواهد امر خبر از تشدید آلودگی آن منطقه دارد. در حال حاضر دهها هزار نفر در شهرهای اطراف پالایشگاه سکونت دارند که به اجبار محکوم به زندگی در منطقه ای آلوده به انواع بیمارهای خطرناک و حتی مرگ آفرین هستند. کارشناسان محیط زیست معتقدند با توجه به اینکه نشت آلودگی های نفتی در آبهای زیرزمینی منطقه اسماعیل آباد و دیگر نقاط جمعیتی اطراف پالایشگاه تهران از 50 سال پیش مشاهده شده، بنابراین با از بین بردن منشا آلودگی امکان حذف سریع آلودگی از آب و خاک این منطقه وجود ندارد و برطرف کردن این آلودگی سالها به طول می انجامد. لذا باید به فکر آبرسانی از منابع سالم به روستاها بود، زیرا در فواصل کوتاه مدت امکان برداشت آب سالم از چاههای آلوده موجود ممکن نیست. بر اساس اظهارات مسئولان سازمان حفاظت از محیط زیست ، درطول سال های گذشته تمام آبهای سطحی واحد های اطراف پالایشگاه تهران آلوده به مواد نفتی شده و با حرکت در جوی های آب داخل و اطراف پالایشگاه در داخل حوضچه خاکی بزرگی ریخته می شود. لذا از آنجا که احتمال آلودگی آبهای زیرزمینی از طریق این حوضچه وجود دارد، وزارت نفت اقدام به نصب تصفیه خانه برای چربی گیری در این مکان کرده است. به دنبال نشت مواد نفتی به درون آب شرب و مصرفی اهالی روستاهای اسماعیل آباد، دورسون و عظیم آباد در اطراف پالایشگاه تهران ، رییس جمهور دستور پیگیری موضوع از طریق تشکیل یک کمیته مشترک را صادر کرد. اما با گذشت حدود 10ماه از آن حادثه که همچنان شاهد آثار و تبعات آن در منطقه هستیم، هنوز هیچ حرکت و اقدام مثبتی از سوی مسئولان دستگاههای مربوطه مشاهده نشده است. کمیته مذکور که با حضور نمایندگانی از وزارتخانه های جهاد کشاورزی، نفت و سازمان محیطی زیست تشکیل گردید. هر چند مسئولان سازمان محیطی زیست معتقدند آلودگی خاک این مناطق بیشتر در بخش زیرین و عمق خاک پالایشگاه است و خاک روستای اسماعیل آباد آلوده نیست. رودخانه کر و دریاچه های بختگان و طشک با توحه به پسابهای صنعتی پالایشگاه و پتروشیمی شیراز بسیار آلوده میباشد و متاسفانه اقدامی در خور توجه به این رودخانه و تالابهای آن نمی شود. زمین های کشاورزی اطراف این رودخانه و آبهای زیرزمینی آن بسیار آلوده میباشد و حیات گیاهان و جانوران و مردم استان را با تهدید جدی مواجه نموده است.
دریاچه مهارلو شیراز ، فرود فلامینگوها بر فرش فاضلاب
یکم تا هفتم خرداد ماه هفته تنوع زیستی نام دارد وامسال به همین مناسبت در استان فارس برنامه‌هایی از سوی مسوولان حفاظت محیط زیست و تشکل‌های غیر دولتی حامی محیط زیست برگزار شده است. برآیند همه برنامه‌هایی که در این‌باره برگزار می‌شود این است که فارس در برخورداری از تنوع زیستی توانمند و منحصر به فرد است و جاذبه‌های زیست محیطی که در این استان وجود دارد در نوع خود کم نظیر است. از جمله جاذبه‌های گردشگری و زیست محیطی فارس که درتنوع زیستی این استان سهم بسزایی دارد، دریاچه مهارلو در فاصله ۳۰‬ کیلومتری جنوب شرق شیراز است . این دریاچه ویژگی‌هایی دارد که آن را به مکان و چشم‌اندازی منحصر به فرد در تنوع زیستی تبدیل کرده و این فرصت رابه وجود آورده است که ‌دریاچه مهارلو را به بزرگترین مرکز گردشگری در طبیعت در استان فارس تبدیل کند . اما متاسفانه در سالهای گذشته نه تنهااقدام چشمگیر و موثری برای استفاده از مواهب طبیعی در حاشیه دریاچه مهارلو فراهم نشده بلکه هر روز بر دامنه آسیبها و آلودگی‌های زیست محیطی دراین محدوده افزوده می‌شود به طوری که این دریاچه را به یک تهدید زیست محیطی تبدیل می‌کند . نزدیکی دریاچه مهارلو به شیراز، طراوت هوای استان فارس دراین ناحیه، وجود توامان دریاچه ، کوهستان ومنطقه جنگلی در یک مکان ، نزدیکی به محور اصلی مواصلاتی شیراز به جنوب و شرق استان فارس، نزدیکی به فرودگاه شیراز و مساعد بودن این منطقه برای زمستان گذرانی پرندگان مهاجر از جمله توانمندی های دریاچه مهارلو است که می‌توان با بهره‌گیری از آن طرح‌های گردشگری در طبیعت را درآن اجرا کرد . اکنون به جای دیدن امکانات و تاسیسات گردشگری در این منطقه ، دریاچه مهارلو تقریبا به ایستگاه آخر فاضلاب شیراز که از دو رودخانه خشک شیراز و رودخانه سلطان آباد به آن سرازیر می‌شود، بدل شده است . ورود حجم عظیمی از فاضلاب‌ها به این دریاچه موجب شده است که بوی مشمئز کننده و رنج آور تعفن از سطح دریاچه بر خیزد و موجب شود که گردشگران عطای دیدنش را به لقایش ببخشند. پراکندگی زباله ها،باقیمانده غذاهای مصرف شده،کیسه‌های پلاستیکی مستعمل، بطری‌های یک بار مصرف، لاستیک مستعمل خودروها، روغن سوخته‌واضافات ساختمانی در جای جای ساحل و کناره‌های این دریاچه موجب شده است که انبوهی از زباله درحاشیه دریاچه پدیدآیدکه مناظر زیبای طبیعی دریاچه مهارلو را تحت الشعاع قرار می‌دهد. اگر به این مناظر ناخوشایند، تردد حیوانات ولگرد و پراکنش حشرات موذی ، دود وآلودگی لاستیک‌هایی که مردم آتش زده‌اند و دهها منظره ناخوشایند دیگر رانیز بیافزایید دریاچه مهارلو نه تنها جاذبه‌ای ندارد بلکه به زباله دان ومنبعی بزرگ ازآلودگی تبدیل می‌شودو تهدیدی برای محیط زیست قلمداد می‌شود. آلودگی آب این دریاچه به حدی است که بسیاری توصیه می‌کنند نباید حتی در آب آن دست فرو برد و به هیچ وجه حتی به قدر تشنگی نباید چشید. هر سال دهها هزار پرنده مهاجر شامل فلامینگوها، اردکها، حواصیل‌ها و خانواده مرغابی‌ها در دریاچه مهارلوی شیراز فرود می‌آیند و حدود هفت ماه از سال را در این منطقه می‌گذرانند. این فرصت می‌توانست به یکی از زیباترین مناظر چشم نواز طبیعی تبدیل شود و پرواز دسته جمعی پرندگان مهاجر بر سطح دریاچه جاذبه‌ای برای گردشگران و مسافران باشد. اما حجم آلودگی آب دریاچه به حدی است که به جز چند قطعه فلامینگو که به قول مسوولان محیط زیست بومی شده‌اند و راه فراری ندارند بقیه پرندگان این منطقه را ترک می‌کنند، فلامینگوها نیز به زندگی با فاضلاب و غوطه خوردن در آبهای آلوده عادت کرده اند. دریاچه مهارلو حدود ‪ ۲۵‬هزار هکتارمساحت دارد و اکنون به جز قسمت محدودی از آن که در اختیار اداره کل حفاظت محیط زیست است و سایت گردشگری در آن احداث شده از بقیه قسمت‌های آن استفاده گردشگری نمی‌شود. معاون اداره‌کل حفاظت محیط زیست‌استان فارس درباره‌این دریاچه گفت: پارسال حدود ‪ ۱۰۰‬هزار قطعه پرنده شامل فلامینگو، مرغابی ، حواصیل و کفچه نوک به حاشیه این دریاچه آمد اما امسال تعداد پرندگان حدود‪ ۳۰‬درصد کاهش یافته است. حمید ظهرابی افزود: بار آلودگی آب دریاچه زیاد است و از دو مسیر فاضلاب شیراز و مراکز تولیدی دراین دریاچه تخلیه می‌شود. این مسوول افزود:طرح انتقال آبهای سطحی شیراز به دشت سروستان که در حال اجرا است احتمالا بر میزان آب دریاچه اثر منفی می‌گذارد و وجود آن را تهدید می کند، این طرح مطالعات اولیه زیست محیطی نداشته و لازم است که در حین اجرا مطالعات زیست محیطی برخوردار شود. ظهرابی گفت: ایجاد سایت گردشگری در حاشیه دریاچه مهارلو به تصویب هیات دولت رسیده، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هم برای آن برنامه دارد اما هنوز اجرا نشده است. معاون اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس افزود:برای اجرای این طرح ابتدا باید اعتبارات آن ابلاغ شود و در دستور کار قرار گیرد. وی افزود: این منطقه از سال ‪ ۷۹‬با عنوان منطقه شکار ممنوع تحت حفاظت زیست محیطی قرار گرفته اما استفاده چندانی به صورت گردشگری در طبیعت از آن نمی‌شود. وی گفت: تالاب و دریاچه مهارلو دومین تالاب بعداز دریاچه بختگان در استان فارس است و نزدیکی این مکان به شیراز موقعیت ویژه‌ای به آن داده است. به هر حال دریاچه مهارلو به عنوان چشم اندازی زیبا از تنوع زیستی در نزدیکی شیراز و فقط در فاصله ‪ ۳۰‬کیلومتری آن وجود دارد از این همه زیبایی و طراوت اگر به عنوان فرصتی برای توسعه گردشگری استفاده نشود به تهدیدی برای محیط زیست بدل می شود. دوستداران استان زیبای فارس و همکاران دانشگاهی مشکلات زیست محیطی فارس جدی هستند و مقداری حساسیت تک تک شما عزیزان را خواهان هستند. فردا دیر است و فرزندان و نوه های ما بی توجهی ما را نخواهند بخشید.

مرکز دفن زباله های کهریزک پارک جنگلی می شود
عملیات اجرایی پروژه بین المللی استحصال گاز متان از مرکز دفن زباله های کهریزک از دوم اردیبهشت امسال آغاز خواهد شد و با اجرای این طرح به تدریج منطقه دفن زباله های کهریزک به پارک جنگلی تبدیل می شود . مدیر عامل سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری تهران افزود : مرکز کهریزک در واقع وارث 50 سال عدم رعایت اصول بهداشتی و صحیح دفن زباله است . دکتر ابوالفضل ابراهیمی تصریح کرد : فاز اول این پروژه از سه ماه گذشته با همکاری بانک جهانی آغاز و دستگاه های سوزاندن گاز متان از خارج خریداری و وارد کشور شده است که امیدواریم به زودی شاهد آغاز عملیات اجرایی پروژه بین المللی استحصال گاز متان از مرکز آزاد کوه باشیم . امیدواریم در محل دفع زباله های شیراز عملیات اجرایی پروژه استحصال گاز متان به اجرا در آید وبرای مشکل شیرابه آن اقدام جدی به عمل آید.


• صنعت دوچرخه یکی از موفق ترین صنایع در کشورهای توسعه یافت است؟
• در اروپا سالیانه 15 میلیون دوچرخه خرید و فروش می‌شود؟
• در کشورهای دارای استانداردهای زیست محیطی سالیانه 75 سفر و بیش از 200 کیلومتر توسط هر شهروند رکاب زده می‌شود؟
• در کشورهای توسعه یافته تعداد دوچرخه بیش از اتومبیل است (300 میلیون دوچرخه در اروپا)؟
• سالیانه شهروندان اروپایی صد میلیون کیلومتر را با دوچرخه طی می‌کنند؟
• در کشورهایی که دوچرخه سواری در آنها از رونق خوبی برخوردار است روزانه بیش از 100 میلیون سفر داخل شهری با دوچرخه انجام می‌پذیرد؟
• بخش اعظم سفرهای دورن شهری با دوچرخه در دنیا به کارهای روزمره و رفت و آمد به محل کار، مدرسه، دانشگاه،خرید، دید و بازدید و خدمات رسانی اختصاص دارد؟
• دوچرخه سریعترین، کم هزینه‌ترین و سالم ترین وسیله نقلیه عمومی در مسافت‌های 1 تا 3 کیلومتر است؟
• جهانگردی و گردشگری با دوچرخه یکی از جذاب‌ترین، هیجان‌انگیزترین و پرطرفدارترین رشته‌های جهان است؟
• در کشورهای دارای استانداردهای زیست محیطی اولویت در عبور و مرور شهری با دوچرخه‌سواران است؟
• در مناطقی که دوچرخه‌سواری مورد اقبال عمومی است امکان استفاده از وسائل نقلیه عمومی (راه‌آهن شهری و بین شهری و اتوبوس) برای دوچرخه‌سواران فراهم است؟
• سازمان بهداشت و سلامت جهانی به دلیل تاثیرات مثبت و منحصر به فرد دوچرخه‌سواری و دو در ارتقاء سطح تندرستی جوامع، یکی از حامیان جدی توسعه این دو رشته در جهان است؟
• در کشورهای طرفدار دوچرخه‌سواری فاصله بین منزل و محل کار شهروندان دوچرخه‌سوار حداقل 5 کیلومتر است؟
• در اروپا 450.000 دوچرخه‌سوار با هدف توسعه دوچرخه‌سواری همگانی و حفظ محیط زیست با هم متحد شده‌اند
سایت مرکز
سایت مرکز تحقیقات محیط زیست و توسعه پایدار در حال ساخت است.
از دوستان و همکاران محترم خواهشمندیم به این سایت مراجعه و نظرات خود را برای بهبود و اصلاح سایت از طریق پست الکترونیکی به این مرکز اطلاع دهند.
www.esdc.ir

اعلان عمومی
از خوانندگان تقاضا می شود نظرات خود را به صورت شفاهی یا کتبی به مرکز تحقیقات محیط زیست و توسعه پایدار واقع در ساختمان مدیریت شماره 2 دانشگاه شیراز، طبقه 6 ارسال و یا با شماره تلفن [phone] و یا [e-mail] تماس حاصل نمایند.

وقتی به ابرها و آسمان آبی نگاه می کنیم، ذرّات معلق در هوا را نمی بنیم. اما در هوا ذراتی وجود داردکه برای کرة زمین زیان آوراست. در اثر مصرف زغال سنگ برای تولید الکتریسیته در نیروگاهها و استفاده از بنزین به عنوان سوخت اتومبیلها، گازهای نامرئی با هوا مخلوط می شوند. بخشی از این گازها نیز با آب ترکیب می شوند و مخلوطی اسیدی، شبیه آبلیمو یا سرکه، می سازند. گاهی ممکن است که این گازها با نزدیک شدن به ابرهای باران زا، با باران و برف مخلوط شوند. در این صورت، اسیدها همراه برف یا باران بر زمین می بارند. به این نوع باران، ‹‹باران اسیدی›› می گویند.باران اسیدی برای درختان، رودخانه ها، دریاچه ها و جانورانی که در آنها زندگی می کنند، بسیار زیان آور است. زیرا باعث از بین رفتن جنگلها و آلوده شدن آبهای آشامیدنی می شود.وظیفة ما جلوگیری از تولید باران اسیدی است. استفادة محدودتر از اتومبیل، و مصرف کمتر از راه حلهای کاهش باران اسیدی هستند. مثلاً در نیروگاههایی که سوخت آنها زغال سنگ، نفت و یا گاز است، مصرف کمتر انرژی یعنی مصرف کمتر زغال سنگ، نفت و یا گاز.

آب سخـت آبـی اسـت کـه حـاوی گـچ، آهـک و دیــگر املاح
محلول می بـاشـد. در آب سـخـت سـطـــح برخی از املاح
مـعـدنی مـحـلـول در آب بیـشـــتر است. این املاح معدنی
عمدتا شامل کربنات کلسیم و کربنات منیزیم می باشند.
اما املاحی مانند بی کربناتها، سولفاتها و سیلیکات ها و
هــمچنین آهن و منگنز را نیز در برمیگیرد. با آنکه نوشیدن
آب سـخـت مشـکل خـاصـی بـرای سـلامـتـی شـما ایجاد
نمی کنـد (جـز آنـکه میتواند تشکیل سنگ کلیه را افزایش
دهـد) چــه بسا ممکن است در برخی موارد مزیتهایی نیز
داشـتــه باشد (مثلا شکستگی استخوانها سریعتر جوش
می خـورند و یا خوردگی را در لوله ها به حداقل میرساند)
امــا مصرف آب سخت مضرات بسیاری نیز دارا میباشد که
به قرار زیر میباشد:

1- موجب رسوب مواد آهکی بروی جداره داخلی کتریها، قوریها، لوله های آب گرم، لباس شوییها، ظرف شوییها، کولرها، شوفاژها و دیگهای بخار میگردد.

2- کیفیت طعم و مزه چای و قهوه را کاهش میدهد.

3- صابون، شامپو و سایر شوینده های خانگی با آب سخت خوب کف تولید نمیکنند بنابراین بازده شستشو کاهش یافته و مصرف شوینده ها افزایش می یابد.

4- سبب خشن و زبر شدن البسه، رنگ پریدگی لباسها و خاکستری شدن لباسهای سفید رنگ میشود. عمر مفید لباسها را کاهش میدهد.

5- کارایی و راندمان شوفاژ و سایر سیستمهای گرمایشی که در آنها آب جریان دارد راکاهش میدهد.

6- سبزیها به خوبی پخته نمیگردند.

7- شستن بدن حین استحمام با آب سخت سبب میگردد قشری از نمکهای نامحلول روی پوست و موهای بدن رسوب کند. که همین امر سبب مسدود شدن روزنه ها و خارش و سوزش پوست میگردد. همچنین موها را رنگ پریده کرده و شانه کردن و برس کشیدن موها دشوار میگردد. این رسوبات رشد باکتریها را نیز تسهیل میکند.

برای کاهش سختی آب میتوانید از فیلترهای تصفیه کننده آب خانگی استفاده کنید که دارای سختی گیر میباشند. سختی گیرها با تبادل یونهای کلسیم و منیزیم با یونهای سدیم و پتاسیم غلظت املاح سخت را کاهش میدهند.

مزایای آبی که سختی آن گرفته شده است

1- عمر مفید هیترها، ظرف شوییها و ماشین لباس شوییها و لوله های آب افزایش مییابد.

2- صابون و شامپو بهتر کف تولید کرده و میزان مصرف آنها 50 درصد کاهش می یابد.

3- کف خمیر دندان افزایش می یابد.

4- بازده سیستمهای گرمایشی افزایش می یابد.

5- مدت زمان شستشوی ظرفها کاهش می یابد.

6- جرم و رسوبات کتری، قوری، لوله های آب گرم و وان حمام حذف میگردد.

7- رگه ها و لکهای ظروف پس از شستشو به حداقل رسیده و ظروف براق تر و درخشنده تر میگردند.

8- موها را نرم و لطیف کرده و شانه و برس زدن آنها راحت تر میگردد.

9- شستشوی خودرو آسانتر میگردد.

10- اصلاح ریش صورت آسانتر میگردد.

11- خشکی و زبری پوست کاهش می یابد.

12- رخت ها پس از ششتشو نرمتر و روشنتر میشوند.

بیش از 70 درصد سطح کرة زمین را آب پوشانده است. اقیانوسها بزرگترین بخش آن را تشکیل می دهند. غیر از آنها دریاچه ها، رودها، نهرها، و حتی آبهای زیرزمینی هم وجود دارند. همة موجودات کرة زمین، از کوچکترین آنها مانند لارو حشرات، تا بزرگترین آنها مانند وال به آب وابسته اند. آب بسیار ارزشمند است. ولی ما چندان مواظب تمیز نگه داشتن آبها نیستیم، به طوری که آب بسیاری از مناطق آلوده شده است. رودخانه ها و دریاچه ها با زباله یا مواد شیمیایی سمی، که مستقیماً به درون آنها می ریزند، آلوده شده اند. امکان آلودگی آبهای زیر زمینی نیز با بنزین و دیگر مایعات زیان آور که به درون زمین نفوذ می کنند، وجود دارد. برخی کودهای شیمیایی یا حشره کشهای مورد مصرف در مزارع یا چمنزارها هم به درون خاک راه می یابند.
از طرف دیگر اقیانوس، که محل زندگی جانداران بی شماری است، مدتهاست که به مکانی برای تخلیه زباله و سموم شیمیایی تبدیل شده است و دارد آلوده می شود.
* وظیفه ما صرفه جویی در مصرف آب و سالم نگه داشتن آن است. چرا که انسانها گیاهان و حیوانات محتاج به نوشیدن و استفاده از آن هستند و ماهیها و دیگر جانوران به نیز به محلی برای زندگی نیاز دارند. باز تکرار می کنیم که صرفه جویی فقط معنی کم مصرف کردن نیست بلکه درست مصرف کردن است. یعنی با استفادة صحیح از امکانات، می توانیم مصرف را کاهش دهیم بدون آنکه مشکلی برایمان پیش بیاید.