درباره بازیافت لاستیک های فرسوده ..

حتما تا به حال شده که در حال رانندگی در یکی از خیابان ها و بزرگراه ها هستید و ناگهان دیدگانتان به جمال یکی دو حلقه لاستیک پاره در کف خیابان ها روشن شود. آیا می دانید همین لاستیک پاره ای که اصطلاحا به آن تایر گفته می شود صنعت بازیافت آن در خارج از کشور چه صنعت پر سودی به شمار میآید ولی برعکس در کشور ما این لاستیک های پاره شده یا نشده و هیچ تفاوتی با زباله ندارد. بر اساس آمار سالانه 200 هزار تن لاستیک در داخل کشور تولید و مصرف می شود که حداقل یک پنجم آن در هر سال از بین می رود ولی هیچگونه صنعت بازیافتی در این خصوص در کشور ما وجود ندارد.
لاستیک یکی از عناصر مهم زندگی بشر بوده و استفاده از آن روز به روز در حال افزایش است.
با توجه به تولید سالانه بیش از 200 هزار تن لاستیک در ایران و مطرح شدن موضوع از رده خارج کردن خودروهای فرسوده که خود باعث افزایش لاستیک های فرسوده می شود، توجه به نحوه مدیریت زایدات این مواد بسیار اهمیت پیدا می کند. مسلما بهترین راه حل در این زمینه بازیافت لاستیک های فرسوده است که تاکنون هیچ برنامه خاصی برای بازیافت لاستیک در ایران اجرا نشده است.
لاستیک های مستعمل، زباله های مخصوصی هستند که از لحاظ شیمیایی، اندازه، حالت و شکل با زباله های دیگر تفاوت دارند.
لاستیک ها از مواد پلیمری تشکیل شده اند که به راحتی در طبیعت تجزیه نمی شوند. در بسیاری از موارد، لاستیک های مستعمل روی هم انباشته شده و به شکل کوهی از زباله، مناظر زشتی را به وجود آورده که خطر آتش سوزی را نیز به همراه دارند.
کارشناسان معتقدند، سوزاندن لاستیک ها، دودهای سیاه و مضری را ایجاد می کنند که باعث آلودگی محیط می شود و با توجه به رشد سریع نرخ مصرف تایر در ایران به دلیل افزایش استفاده از وسایل نقلیه، بزودی با مشکلات جدی در این زمینه مواجه خواهیم بود.
“سمانه اکبری” کارشناس ارشد مدیریت محیط زیست، در این باره گفت: طبق آمار به دست آمده در کشورهای صنعتی به ازای هر شهروند سالانه یک حلقه تایر مصرف می شود و سرانه مصرفی تقریبی هر شهروند، 9 کیلوگرم تایر در سال است.
وی افزود: در کشورهای صنعتی از لاستیک های فرسوده به عنوان سوخت جایگزین در صنایعی چون سیمان استفاده می شود.
این کارشناس با اشاره به مشکلات زیست محیطی این تایرها گفت: برخلاف دیگر مواد زاید جامد، تایرهای زاید را نمی توان بدون انجام عملیات مقدماتی دفن کرد، از طرف دیگر، تایرهایی که در طبیعت رها می شوند، خطرات جدی برای محیط زیست و سلامت انسان ها به همراه دارد. وی گفت: همچنین تجمع و دفن تایرها، آمادگی و قابلیت زیادی برای آتش سوزی دارند، به طوری که آتش گرفتن آنها با دود غلیظی همراه بوده و کنترل آن مشکل است.
اکبری افزود: این دودها هیدروکربن های نسوخته هستند و گازهای سمی را وارد محیط می کنند، تایرها دارای سولفور، آهن و فلزهای دیگری هستند که در فضا و شرایط نامناسب باعث آزاد شدن مواد و گازهای خطرناک می شوند.
وی با اشاره به مزایای استفاده مجدد از تایرهای فرسوده، گفت: استفاده های مجدد از تایرهای فرسوده راه حل بسیار جالب و مناسبی برای کاهش ضایعات، کاهش قیمت ها و افزایش کیفیت و ایمنی محیط زندگی است.
این کارشناس گفت: کاهش زایدات کاهش قیمت محصولات و امنیت طرح های عمومی محلی از دیگر مزایای بازیافت تایرهای فرسوده است.
اکبری در خصوص افزایش کیفیت و امنیت طرح های عمومی محلی به استفاده از آسفالت با پوشش پلاستیکی در جاده های محلی، استفاده از تکه های کوچک و ریزه پلاستیک وتایر در دیگر کارهای مهندسی عمران و استفاده از خرده های پلاستیکی در بازسازی زمین های بازی اشاره کرد که فایده همه اینها کمک به چرخه مواد در طبیعت است.
“ناصر سعادت” کارشناس محیط زیست و استاد دانشگاه نیز، بازیافت فیزیکی را یکی از روش های بازیافت لاستیک های فرسوده ذکر کرد که در این روش لاستیک ها با حرارت خارجی گرم و بازیافت می شوند.
وی گفت: در این فرآیند، شبکه ای سه بعدی از اتصالات عرضی در جوار انرژی می شکند و مولکول های پلیمر به مولکول های کوچکتر تقسیم می شوند و این مولکول های کوچکتر به راحتی با لاستیک خام به عنوان پر کننده ای تقویتی مخلوط می شوند و لاستیک بازیافت شده را می سازند.
این کارشناس با اشاره به روش بازیافت لاستیک از طریق مواد شیمیایی، گفت: بیشتر صنایع بازیافت لاستیک از مواد شیمیایی می کنند که این مواد معمولادی سولفیدها یا مرکاپتان ها هستند که در حرارت های مشخص به کار گرفته می شوند.
سعادت افزود: استفاده از فرآیند بیوتکنولوژی در بازیافت لاستیک شامل فرآیند بیوتکنولوژی برای بازیافت لاستیک و نگهداری آن در محیط باکتریایی و بدون هواست تا سولفورها و سولفوریک اسیدهای آن بیرون آیند و از این طریق به راحتی می توان هم سولفور و هم لاستیک بازیافت شده داشت.
وی ادامه داد: به طور متوسط از بازیافت کامل هر تایر می توان فلز، لاستیک و فیبر نایلونی با کیفیت مطلوب به دست آورد.
وی لزوم استفاده از بخش خصوصی در این بخش را بسیار با اهمیت دانست تا منجر به شکل گیری صنایع بازیافتی لاستیک و تایر و بازاریابی های مربوط شود. این کارشناس، گفت: استفاده مجدد از تایرهای فرسوده در ساخت تایرهای جدید نیز یکی از مهمترین راه های بازیافت تایرهاست.
به گفته وی، از آنجا که هنگام پردازش تایرهای فرسوده به منظور استخراج اجزای مفید آن عملیات متعددی انجام می گیرد، به همین دلیل محدودیت هایی در استفاده از این نوع لاستیک در تولید لاستیک جدید وجود دارد.
وی تاکید کرد: استفاده از تایرهای فرسوده علاوه بر کمک به پاکسازی محیط زیست و راهی برای دستیابی به زمین پاک، می تواند مزایای دیگری همچون کاهش قیمت تمام شده و افزایش کارآیی را به دنبال داشته باشد که نیازمند مدیریت قوی در بخش مواد زاید و جامد است.

منبع روزنامه رسالت