محققان
شیمی یکی از واحدهای فناور رشد پارک علم و فنآوری آذربایجان شرقی موفق به تولید
آجر فوق سبک سلولزی از الیاف کاغذهای بازیافتی شدند.
مهندس محمد علی مجری طرح با اعلام این مطلب به ایسنا گفت: در تولید آجر فوق سبک از
الیاف کاغذهای بازیافتی سلولوزی که نوعی پلیمر طبیعی است، استفاده کردیم به طوری
که پس از مخلوط کردن این دو مواد و قالبگیری، این آجرها میتوانند بدون استفاده از
هیچ گونه مصالح و ملاتی مورد استفاده قرار گیرند.
وی در خصوص چگونگی تولید این نوع آجرها خاطر نشان کرد: کاغذهایی که از زبالههای خشک سلولوزی هستند و یا کاغذهای روزنامه ، کارتنها و ... را وارد خط بازیافت میکنیم و پس از بازیافت که به خمیر کاغذ تبدیل شدند آن را با موادی مانند پلیمرها، رزینها و مواد دیگنین دار مخلوط میکنیم، سپس آن را در قالبهای انقباضی قرار میدهیم. در این مرحله به دلیل وجود رطوبت در خمیر کاغذ این قالبها را در جریان حرارت هوا و یا خشک کنندهها قرار میدهیم تا به صورت بلوکهای طراحی شده و به یک آجر تبدیل شوند.
علی در رابطه با چگونگی به کارگیری این آجرها افزود: از آنجایی که این آجرها نیاز به هیچ گونه ملات و یا مصالحی ندارند، آن را به صورت پازل به یکدیگر وصل میکنیم و سپس میله هایی را از داخل آنها عبور میدهیم و آن را به سازه اصلی ساختمان وصل میکنیم
وی با اشاره به این که این آجرها میتوانند در دیوارهای غیر باربر، تیغه ها و بخشهای درون ساختمان مانند یونولیتها مورد استفاده قرار بگیرند در خصوص ویژگی این محصول اضافه کرد: این آجرها جزو ترکیبات فوق سبک هستند و وزن چگالی آن ها نیم گرم در سانتیمتر مکعب و همچنین 500 کیلوگرم در متر مکعب است که این میزان در مقابل سازه های سبک سیمانی و مشابه آن بین 900 تا 1700 کیلو گرم در متر مکعب است و از آنجایی که در سبک سازی ساختمان و سازه های ساختمانی هر قدر مصالح سبکتر باشد، بهتر و کم خطرتر است این امر جزو مهمترین ویژگیهای این محصول است.
علی در خصوص دیگر ویژگیهای آجر ابداعی تصریح کرد: در صورت به کارگیری این آجرها در ساختمان و دیوارها دیگر نیازی به رنگ آمیزی این دیوار نیست، چرا که ما میتوانیم این آجرها را در طول مرحله تولید به هر رنگی که بخواهیم تولید کنیم و همچنین آتش گیر نبودن این آجرها ویژگی دیگر این سازه در مقابل یونولیتهایی است که مقاومت کمی در برابر آتش دارند ، اما آجرهای فوق سبک تا حدود 500 درجه سانتیگراد میتوانند در مقابل آتش مقاومت کنند.
وی در پایان به ایسنا گفت: پس از تولید این آجر در سطح آزمایشگاهی و پایلوت نمونه آن را در اختیار گروه عمران دانشگاههای تبریز قرار دادیم که خوشبختانه نتایج آزمایشهای انجام شده مثبت اعلام شده و تنها منتظر تایید سازمان پژوهشهای علمی صنعتی و مرکز تحقیقات ساختمان وزارت مسکن هستیم و امیدواریم بتوانیم با حمایتهای مالی بخش دولتی آن را وارد مرحله تولید انبوه کنیم.
برجسب شده در: آتش, آتش بازی, آجر, بیرون شهر, تراشه چوب, روزنامه باطله, منقل, هیزم, چهارشنبه سوری
انتشار یافته در دی ۰۱, ۱۳۹۱ با بدون دیدگاه
شرکت Ecomat Research Ltd آجرهای ساخته شده از بازیافت مواد پلاستیکی را برای ساختمان سازی تولید و عرضه کرد. به گزارش سایت خبری پپنا به نقل از کورییره دلا سرا، Ecomat Research Ltd صاحب امتیاز جهانی این آجرها است که شبیه به مهره های پلاستیکی اسباب بازی "لگو" هستند. این آجرها که کاملا از بازیافت مواد پلاستیکی تولید شده اند Mat Tek نام دارند و می تواند با تیر آهن های معمولی به راحتی متصل شوند. دیوارهای ساخته شده از این آجرهای پلاستیکی مزایای بسیاری دارند که از مهمترین آنها می توان به خاصیت فوق ضد زلزله ای، سبکی وزن، مقاومت بالا در برابر آتش و پایین ترین ضریب انتقال صدا اشاره کرد. منبع: سایت ایران پلاست |
زباله های زیست محیطی تجزیه ناپذیر ازجمله ظروف یکبار مصرف پلاستیکی و نخاله های ساختمانی یکی از مهمترین دغدغه های دوستداران محیط زیست است که دراین طرح توانسته ایم مصالحی تولید کنیم که علاوه بر مزیت های مصالح سیمانی، بعد از پایان یافتن عمر مفید قابلیت بازیافت را دارا باشد. عضو بنیان حمایت از نخبگان کشور به تغییر مواد تشکیل دهنده این مصالح با هدف تبدیل آن به مواد مفید و قابل استفاده اشاره و خاطرنشان کرد: این طرح براساس تغییر پیوند صورت گرفته و تمام مراحل حرارت براساس بازه ای از دما بوده که در آن تغییر پیوند انجام می گیرد. فروغی با تأکید بر اینکه این طرح نمونه مشابه نداشته تصریح کرد: سبک بودن، مقاومت بالا به علت عدم تخریب پیوند، عدم سولفاته شدن و خوردگی و استفاده به عنوان نمای ساختمان از دیگر مزایای این طرح می باشد. مسئول کمیته تحقیق و توسعه حوزه مشاوران جوان بهزیستی استان کرمان افزود: کلیه وسایل مورد نیاز فضای سبز ازجمله میز صندلی نیمکت مجسمه سنگ فرش و... که با سیمان ساخته شده را می توان از این مصالح ساخت. عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بردسیر از استقبال چندین شرکت ایرانی و خارجی ازجمله کانادا، عراق و... از این طرح خبر داد.گفتنی است این طرح موفق به دریافت گواهی نامه ثبت اختراع به شماره 56910 از اداره کل ثبت
شرکت ها و مالکیت های صنعتی گردیده است.
شرکت DBA قصد دارد جایگزینی قابل قبول برای توده خودکارهای دور ریختنی و سمی که روزانه مورد استفاده افراد مختلف قرار می گیرد تولید کند. ابزاری که نه تنها خوب می نویسد و ظاهری خوشایند دارد بلکه تنها خودکار جهان خواهد بود که 98 درصد قابل تجزیه زیستی است. خودکارها، امروزه از ترکیبی از مواد مختلف ساخته می شوند. مواد پلاستیکی مانند نایلون، پلی استر و پلی پروپیلن، فلز و دیگر مواد شیمیایی که برای بازیافت و یا تجزیه به هیچ وجه مناسب نبوده و برای چندین هزار سال به بقای خود ادامه می دهند. در عین حال جوهرهای به کار گرفته شده در این خودکارها معمولاپایه ای روغنی داشته و حاوی مواد سمی هستند که برای محیط زیست و انسان ها زیان بارند. خودکارهای جدیدی که گفته می شود 98 درصد قابل تجزیه هستند از پلاستیک های زیستی به دست آمده از سیب زمینی ساخته شده اند و جوهر این خودکارها نیز از فیبرهای تجزیه پذیر زیستی تولید شده است. بدنه این خودکار 100 درصد قابل بازیافت بوده و با ساختاری ویژه به منظور افزایش گنجایش بسته بندی از میزان هزینه های مالی و زیست محیطی حمل و نقل خواهد کاست. نکته جالب دیگر درباره این خودکار، کارخانه تولید کننده آن است، زیرا این کارخانه یکی از مستقل ترین کارخانه ها در زمینه انرژی است و با وجود اینکه از استاندارد زیست محیطی 14001 ISO فراتر نیز رفته است به سرعت در حال حرکت کردن در مسیر قطع کامل انتشار کربن در محیط زیست است. انرژی این کارخانه به واسطه توربین های بادی تامین شده و دیگر تجهیزات کارخانه نیز تا بیشترین حد ممکن از منابع طبیعی انرژی بهره برده اند. تنها بخش غیر قابل بازیافت این محصول نوک تیز خودکار است که باید به صورت جداگانه از بدنه آن جدا شده و معدوم شوند. در عین حال بازیافت 98 درصد باقی مانده این محصول نیز باید در ساختمان های مجهز و نه در فضای باز و طبیعی انجام گیرد .
ممکن است به زودی، گیاهان آپارتمانی جای کنترلهای پلاستیکی و صفحه کلیدهای اضافی را بگیرند.
کافی است گیاه خود را به شکل خاصی نوازش کنید تا صدای تلویزیون بلندتر شود یا دمای خانه خنکتر. حتی میتوانید آن را وارد بازی خود کنید!
بسیاری از مردم در خانههای خود از انواع و اقسام گیاهان نگهداری میکنند. برخی، به غیر از رسیدگی به گیاهان خود، دوست دارند با آنها صحبت هم بکنند.
اما اگر به شما بگویند که میتوانید با لمس گیاه خود، ابزارهای الکترونیکی خانه را روشن یا خاموش کنید، چه فکر میکنید؟ در واقع شاید این امکان چندان هم دور نباشد.
به گزارش دیسکاوری، یکی از پروژههایی که همین هفته در کنفرانس سیگگراف در لسآنجلس معرفی شده، به کاربران این امکان را میدهد که با لمس گیاهان خود به شیوههای مختلف، ابزارهای الکترونیکی خانه خود را کنترل کنند. شاید از این راه بتوانیم گیاهان آپارتمانی خود را بهتر هم بشناسیم!
این سیستم که بوتانیکس اینتراکتیکس نامیده شده، در واقع زاییده فکر گروهی از متخصصین رسانه دیجیتال است که توسط ایوان پوپیرف، از محققین تحقیقات دیزنی در پیتزبورگ، سرپرستی میشود.
پوپیرف و همکارانش در پی یافتن راهی برای تعامل با گیاهان بودند و حتی در پروژه خود به آنها صدا هم داده بودند. شما هیچوقت دوست نداشتهاید صدای گیاهاتان را بشنوید و وقتی با آن صحبت میکنید، جوابی بشنوید؟ هیجانانگیز است، نه؟
بوتانیکس اینتراکتیکس یک صفحه لمسی تعاملی معمولی نیست. در این سیستم، یک الکترود که به سیم خاصی متصل است، در خاک قرار داده میشود و در طول گیاه امتداد مییابد.
این سیستم باعث میشود که حالتهای بدنی خاص کاربران به وسیله گیاه تشخیص داده شوند و نقشهای روی رایانه از آنها تهیه شود. متخصصین میگویند که این سیستم به هیچعنوان به گیاه صدمهای نمیزند.
این مجموعه در واقع از فناوریای میآید که در مرکز تحقیقات دیزنی ساخته شده و به گفته جیسون هینتز لیوپیز، تهیهکننده این مطالعه، امکان تشخیص لمس و حالت بدنی را از طریق هر ماده رسانایی فراهم میکند.
سیمی که در طول گیاه امتداد دارد، از تکنیکی به نام لامسه خازنی با بسامد متغیر (Swept Frequency Capacitive Sensing) استفاده میکند و از این طریق، گیاه میتواند اغلب حالتهای پیچیده مانند مالیدن دستها به هم و میزانهای متنوعی از فشار را تشخیص بدهد.
با این سیستم، گیاهان به طور ناگهانی از گیاه بودن صرف خارج میشوند و دیگر فقط یک گیاه نیستند. از آنها میتوان به عنوان کنترل از راه دور برای تغییر کانال تلویزیون یا افزایش صدای تلویزیون استفاده کرد.
همچنین میتوانید تنها با تکان دادن دست خود روی گیاه، میزان دمای اتاق را تنظیم کنید. لذتی که میتوان از برقراری ارتباط با گیاه بدین طریق برد، پایانی ندارد و گزینههای فراوانی میتوان بدان افزود. حتی میتوانید گیاهتان را وارد یک بازی کنید.
وقتی بتوانید همه گیاهان آپارتمانیتان را به این سیستم مجهز کنید، شاید برای همیشه از شر کنترلهای پلاستیکی و انواع صفحهکلیدها راحت شوید و فقط با لمس گیاههای سبزتان، ابزار الکترونیکی خانه را هر طور میخواهید کنترل کنید. فقط مراقب باشید این سیستم را با کاکتوسها امتحان نکنید!
پارچههای ضدامواج الکترومغناطیس
به گفته بازرگان، افزایش و توسعه تجهیزات الکترونیکی و سیستمهای بیسیم در چند دهه اخیر، پتانسیل آسیبپذیری را به واسطه تداخل امواج الکترومغناطیسی ایجاد کرده است. استفاده از ابزارهای الکترونیکی در زمینه ارتباطات، محاسبه و اتوماسیون نیز با توجه به قابلیتهای آن در حال افزایش است و به همین دلیل فرکانس عملیاتی و تجمع امواج نیز صدمات جبرانناپذیری در زندگی ما انسانها به همراه خواهد داشت.
امواج الکترومغناطیس میتواند به دو دسته تابش یونی و غیریونی تقسیم شود که میتواند اتمها را یونیزه و پیوندهای شیمیایی را بشکند.
امواج ماوراء بنفش و امواج با فرکانسهای بالاتر مانند اشعه ایکس یا گامایونیزه هستند. این ویژگی میتواند خطرات بسیار زیادی را به همراه داشته باشد.
تشعشع امواج تلفن همراه و مشکلات زیستی ناشی از آن به دلیل افزایش استفاده از تلفنهای همراه در سراسر جهان با رشد چشمگیری مواجه بوده است که این موضوع سبب افزایش نگرانیها نسبت به اثرات سیستمهای بیسیم مانند شبکههای ارتباطی تلفن همراه بر روی سلامتی افراد شده است.
محققان سازمان بهداشت جهانی نیز نسبت به صدمات ناشی از استفاده از تلفن همراه در ابتلا به بیماریهایی مانند سرطان هشدار دادهاند.
همچنین نتایج تحقیقات محققان حاکی از آن است که امواج الکترومغناطیسی میتواند بر سلولهای بدن، مغز و همچنین سیستمایمنی بدن تاثیرگذار باشد خطر ابتلا به طیف وسیعی از بیماریها مانند آلزایمر را نیز افزایش دهد.
امواج رادیویی تلفن همراه باعث ایجاد تغییرات در dna انسان و سلولهای حیوانی میشود که جهشهای ناشی از آن زمینهساز ابتلا به بیماریهای سرطانی است. اغلب افراد بعد از مکالمه با تلفن همراه دچار سردرد و خستگی میشوند. گرمایش دیالکتریک یکی از مهمترین پیامدهای ناشی از تابش امواج است.
در نتیجه چرخش مولکلولهای قطبی تحت تاثیر القای میدان الکتریکی، مواد عایق مانند بافت زنده گرم میشوند که در کاربران تلفن همراه این اثر حرارتی اغلب در سطح سر فرد دیده میشود.
چرخش خون در مغز قادر است حرارت اضافه را با افزایش جریان خون در آن ناحیه کاهش دهد اما قرنیه چشم فاقد این مکانیسم تنظیم دمایی است و به همین علت بیشتر افرادی که در معرض امواج رادیویی با توان بالا در همان فرکانس هستند به آب مروارید زودهنگام مبتلا میشوند.
با توجه به این که بخشهایی از سر انسان مانند رشتههای عصبی نسبت به افزایش دما بسیار حساس هستند، استفاده مداوم از تلفن همراه سبب تورم عصب شنوایی خواهد شد.
تحقیقات دانشمندان یونانی، وجود ارتباط مستقیم بین تشعشع امواج تلفن همراه و تخریب dna را مورد تایید قرار داده است. این تغییرات موجب تخریب کروموزومها و دگرگونی فعالیت ژنها و همچنین افزایش تقسیم سلولی میشود.
اغلب کاربران تلفن همراه، چنین علائم مشابهی را هنگام استفاده از تلفن همراه یا پس از پایان مکالمه به صورت احساس سوزش در پوست سر، اختلال در خواب، خستگی، سرگیجه، عدم تمرکز و کاهش قدرت حافظه تجربه میکنند.
اما تولید پارچههای ضدامواج الکترومغناطیس با استفاده از نانوذرات آهن باعث کاهش شدت این امواج میشود. مواد پارامغناطیس مانند آهن و سرب نقش بسیار مهمی در خنثی کردن اثر امواج الکترومغناطیسی دارند.
محققان کشورمان امیدوارند با تولید پارچههای ضدامواج الکترومغناطیس در مقیاس صنعتی که آزمایشهای استاندارد لازم برای تعیین و بررسی تاثیر آن در دانشگاه صنعتی شریف انجام شده و تاییدیههای مربوط به آن گرفته شده است میزان ابتلا به بیماریهای ناشی از امواج الکترومغناطیسی را در انسانها کاهش دهند.
جام جم آنلاین
مقدمه:
مخزن هیدروکربوری ساختاری است متخلخل و نفوذپذیر در زیرزمین که انباشتی طبیعی از هیدروکربورها را به صورت مایع و یا گاز در خود جای داده و به وسیله ی سنگ های غیرتراوا از محیط اطراف مجزا گردیده است. درتوصیفی ملموس تر می توان مخازن هیدروکربوری را به بادبادکی پر از هوا تشبیه کرد که پوسته ی این بادبادک نقش همان سنگ های غیرتراوا را بازی می کند و به محض سوراخ کردن این محیط متعادل سیال های مخزنی (هم چون هوا که به سرعت از بادبادک خارج می شود) توسط نیروهای هیدرولیکی به درون چاه رانده می شوند. البته قدرت این رانش طبیعی هم زمان با تولید از مخزن کاسته می شود، چنان که برای نمونه گفته می شود مخازن ایران به طور متوسط سالانه ۱۰ ۸ درصد افت طبیعی فشار مخزن و افت دبی تولید از چاه افت دبی تولید از چاه با افت فشار مخزن رابطه مستقیم دارد دارند.
با افت مداوم فشار مخزن، دبی تولید رفته رفته کم شده تا جایی که دیگر تولید طبیعی از مخزن مقرون به صرفه نخواهد بود. این نقطه زمانی اتفاق می افتد که بازیابی (Recovery) نفت از مخزن به نسبت پائین است. این بازیابی برای مخازن ایران حدود ۱۵ ۲۰ درصد است؛ به عبارتی ۸۵ تا ۸۰ درصد کل نفت مخزن در سازند باقی می ماند. بنابراین برای برداشت نفت های باقی مانده در مخزن نیازمند روش های جدید و تکنیک های پیشرفته هستیم.
ازاین رو می توانیم مراحل تولید از یک چاه را به طور کلی به دو دسته ی زیر تقسیم کنیم (که البته این تقسیم بندی به نحوه ی برداشت از مخزن اطلاق می شود):
۱) تولید طبیعی (Primary Recovery)
۲) تولید بهبودیافته (IOR or Improved Oil Recovery)
● واژگان
▪ فشار اشباع(Bubble Point Pressure):
با افت فشار مخزن، گاز محلول در نفت توانایی آن را پیدا می کند که از نفت خارج شود، «فشار اشباع» فشاری است که اولین حباب گاز از نفت جدا می شود. روشن است که در فشار های بالاتراز آن تنها یک فاز مایع و در فشار های پایین تر از آن دو فاز مایع و گاز وجود دارد.
▪ کلاهک گازی (Gas Cap):
در صورتی که در یک مخزن نفتی هر سه سیال آب، نفت و گاز وجود داشته باشد، ترتیب قرار گرفتن سیالات درون مخزن به گونه ای است که از پایین به بالا ابتدا آب، بعد نفت و سپس گاز قرار می گیرد. به سازند ی که در آن گاز قرار دارد، سازند گازی و به سازندهای دیگر سازندهای نفتی و گازی می گویند.
به بخش بالایی مخزن که حدفاصل میان پوش سنگ و سطح تماس نفت و گاز است، کلاهک گازی مخزن نفتی می گویند. گفتنی است که برخی از مخازن فاقد کلاهک گازی، برخی دیگر فاقد بخش آب ده هستند و برخی فاقد هر دوی آن ها هستند.
▪ سفره آبی(Aquifer):
سازند آبی ای که در پایین مخزن می تواند وجود داشته باشد.
▪ امتزاج پذیری (Miscibility):
دومایع را وقتی امتزاج پذیر می گویند که کاملاً درهم حل شده و امولیسون نسازند.
▪ اوپک (OPEC):
اوپک که شکل خلاصه شده ی (Organizations of Petroleum exporting Countries) یعنی سازمان کشورهای صادرکننده ی نفت است . این سازمان در ۱۴ ۱۰ سپتامبر ۱۹۶۰ توسط ۵ کشور ایران، عربستان، ونزوئلا و کویت و عراق تشکیل شد که بعد از آن ۹ کشور دیگر الجزائر، قطر، نیجریه، امارات، اندونزی، لیبی، الجزیره، اکوادور، آنگولا به آن ها اضافه شدند. هدف از تشکیل این سازمان کنترل سیاست های قیمتی نفت بود.
● تولید طبیعیPrimary Recovery) )
برداشت اولیه یا تولید طبیعی به استحصال نفت تحت مکانیسم های رانش طبیعی موجود در مخزن و بدون استفاده از انرژی خارجی نظیر آب و گاز اطلاق می شود. همان گونه که بیان شد از یک مخزن تا مدت تقریباً کمی می توان به طورطبیعی تولیدی اقتصادی داشته باشیم . در تولید طبیعی از مخزن رانش نفت به علت مکانیسم های خاصی انجام می پذیرد که درزیر به بیان آن ها خواهیم پرداخت:
انبساط سنگ و سیال (Rock and Fluid expansion)
رانش توسط گازمحلول (Solution Gas Drive)
رانش کلاهک گازی (Gas Cap Drive)
رانش توسط آب ورودی به مخزن (Aquifer Drive)
▪ انبساط سنگ و سیال:
دراین مکانیسم فشار وزنی لایه های بالا برروی سازند مخزن و انبساط خود سیال باعث رانش نفت به درون چاه خواهد شد.
▪ رانش توسط گازمحلول:
به طور طبیعی نفت درشرایط دما و فشار مخزن مقداری گاز درخود به صورت حل شده دارد که با تولید و رساندن نفت به سطح زمین این گاز آزاد می شود. بنابراین می توان گفت حجم نفت درشرایط مخزن بیشترازحجم آن درسطح زمین است. البته شاید این گونه به نظر برسد که در این جا این پدیده بدون درنظرگرفتن تفاوت دما و فشار سازند با سطح زمین توضیح داده شده است. درصورتی که با کمی دقت متوجه می شویم که تغییرات دما و فشار نفت از سازند به سطح زمین به ترتیب باعث کاهش حجم و افزایش حجم می شوند، چون دما و فشار درسازند نفتی نسبت به دما و فشار درسطح زمین بالاتر است که این کاهش درمورد دما باعث کاهش حجم و درمورد فشار باعث افزایش حجم می شود. در این صورت کاهش و افزایش حجم پدید آمده تقریباً اثر یکدیگر را خنثی می کنند، بنابراین می توان گفت مهم ترین عامل تغییر حجم نفت از سازند به سطح زمین همان گازحل شده درنفت است. نسبت حجم نفت در شرایط دما و فشار مخزن به حجم نفت در شرایط دما و فشار سطح زمین را با ضریب حجمی سازند تعریف می کنند که با توجه به توضیحات قبلی همواره بزرگتر از یک خواهد بود.
به دلیل آن که با تولید از مخزن فشار آن افت می کند، اگر این افت فشار تا رساندن فشار مخزن به فشار اشباع ادامه یابد مقداری از کل گاز محلول درشرایط مخزن آزاد شده که انبساط این گاز باعث رانش نفت به درون چاه خواهد شد.
▪ رانش کلاهک گازی:
دربرخی از مخازن دربالای سازند نفتی کلاهک گازی وجود دارد که انبساط این کلاهک گازی در زمان تولید از مخزن، نفت را مانند پیستونی از بالا به سمت پائین می راند که مسلماً هرچه کلاهک گازی بزرگتر باشد بازیابی نفت ازاین مخزن بالاتر خواهد بود.
▪ ورود آب به سازند نفتی:
بر خلاف شیوه رانش گازی، به جای آن که گاز از بالا به سیال (نفت) نیرو وارد کند و باعث تولید طبیعی نفت شود، می توان لایه ی آبی ای را تجسم کرد که از پائین سازند نفتی همانند پیستون نفت را به درون چاه می راند.
البته باید توجه کرد که درتولید طبیعی نفت، انبساط سنگ و سیال و گازمحلول درتمامی مخازن به عنوان نیروی رانشی نفت به درون چاه عمل می کند اما می توانیم مخازنی داشته باشیم که هردو یا یکی ازدوعامل کلاهک گازی و سفره آبی را داشته باشند و یا اصلاً هیچ یک را نداشته باشد.
● تولید بهبودیافته (IOR or Improved Oil Recovery )
پیش از توضیح تولید بهبود یافته می توان این گونه بیان کرد که اصولاً تولید طبیعی نفت ازهر مخزنی به فشار اولیه مخزن، نفوذپذیری سنگ مخزن و گرانروی نفت رابطه دارد. روشن است که هرچه فشاراولیه مخزن و نفوذپذیری سنگ مخزن بالاتر و گرانروی نفت پائین تر باشد، بازیابی اولیه بالاتر خواهد بود. عدم تعادل دراین پارامترها باعث می شود که تکنیک های دیگری دربازیابی نفت به کار برده شود. کلیه روش هایی که طی آن به مخازنی که تحت شرایط طبیعی خود قادر به تولید اقتصادی نیستند و از بیرون انرژی داده شده و یا موادی درآن ها تزریق می شود، روش های ازدیاد برداشت نامیده می شوند. (Enhanced Oil Recovery : EOR)
البته دربعضی مواقع که سیال (نفت) درته چاه وارد شده و فشار سیال درته چاه توانایی بالا آوردن آن را به سرچاه ندارد، تکنیک های دیگری مانند فرازش گاز (بدین گونه که گاز را ازسطح زمین به درون چاه تزریق می کنند واین گاز با نفت درون چاه مخلوط امتزاج پذیری را به وجود می آورد که چگالی آن از چگالی نفت اولیه پائین تر است و می توان با همان فشار ته چاه ، نفت را به سرچاه انتقال داد) و یا پمپ های درون چاهی (که نفت را از ته چاه به سر چاه پمپاژ می کنند) به کار گرفته می شود؛ اما اصولاً ازاین تکنیک ها به عنوان یکی ازروش های ازدیاد برداشت یاد نمی شود؛ آن چه روش های ازدیاد برداشت(EOR) اطلاق می شود روش هایی است که ازطریق تزریق مواد به درون مخزن به سیال انرژی داده می شود و هدف این روش ها، کاهش میزان نفت پس ماند مخزن است، این روش ها را به دودسته زیر تقسیم می کنند:
۱) برداشت ثانویه (Secondary Recovery)
۲) برداشت ثالثیه (Tertiary Recovery)
۱ ۲) برداشت ثانویه (Secondary Recovery):
این روش، افزودن انرژی های خارجی بدون اعمال هیچ گونه تغییر در خواص فیزیکی سیالات و سنگ مخزن است . به زبان ساده تر، سیال تزریقی تنها نقش هل دهنده و تعقیبی دارد. لازم به ذکر است اگر چه این تکنیک درابتدا با تزریق هوا که ارزان ترین و دردسترس ترین ماده بوده است، اجرا شده، اما تاکنون در موارد قلیلی، ازهوا به عنوان ماده تزریقی استفاده شده است. تزریق هوا گرچهمعمولاً تولید را برای مدت کوتاهی افزایش می داد اما به سرعت مشکلات عملیاتی زیادی را پدید می آورد.
بسیاری از مشکلات پدید آمده درتزریق هوا، ناشی از وجود اکسیژن در آن است. چراکه اکسیژن به شدت واکنش دهنده است و مشکلات عدیده ای را درتسهیلات سرچاهی و داخل مخزن پدید می آورد. برخی ازاین مشکلات عبارتند از:
اشتعال خود به خودی نفت در نزدیکی چاه تزریق
خوردگی (که مهم ترین عامل آن اکسیژن است)
تشکیل امولسیون ها
این مشکلات و مشکلات دیگر باعث شد که از هوا به عنوان ماده تزریقی در روش های ازدیاد برداشت ثانویه استفاده نشود. امروزه از گاز و آب به جای هوا در این تکنیک استفاده می شود. اولین برنامه بازیابی ثانویه درایران درسال ۱۳۵۵ درمیدان هفتکل با روش تزریق گاز به مرحله اجرا در آمد پس ازآن درسال ۱۳۵۶ تزریق گاز درمیدان گچساران با هدف فشارزدائی و تثبیت فشار شروع شد که تزریق گاز دراین دو میدان عظیم نفتی کشورهم چنان ادامه دارد و باعث بالابردن بازیابی از حدود ۲۰ ۱۵ درصد به حدود ۲۵ ۳۰ درصد شده است. هم اکنون ایران از برنامه ی تزریق گاز به مخازن عقب است و بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی محاسبات انجام شده نشان می دهند که ۲۴ مخزن از کل مخازن نفتی مناطق نفت خیز جنوب در اولویت تزریق – گاز قرار دارند که در۱۶ مخزن زمان تزریق سپری شده و هر چه سریعتر باید از افت فشار آنها جلوگیری به عمل آید، ۸ مخزن دیگر نیز ظرف ۲۰ سال آینده نیاز به تزریق خواهند داشت.
۲ ۲)روش های ازدیاد برداشت ثالثیه :(Tertiary Recovery)
دراین روش انرژی خارجی به مخزن اعمال می شود و درنتیجه ی آن تغییرات اساسی فیزیکی و شیمیایی درخصوصیات سیال مخزن پدید می آید. به زبان ساده تر دراین جا ماده ی تزریقی با تغییردادن خصوصیات سیستم سیالی (مانند کم کردن گرانروی و یا تغییر چسبندگی میان سنگ و سیال) باعث ازدیاد برداشت خواهد شد. عملیات ثالثیه را می توان به موارد زیر تقسیم کرد:
سیلاب زنی امتزاجی با گاز
سیلاب زنی شیمیایی
فرآیندهای حرارتی
فرآیندهای استفاده از کف
فرآیندهای تزریق میکروب (البته دربعضی تقسیم بندی ها تزریق میکروب را به عنوان فرآیندهایی جدا از "EOR" و تحت عنوان (MEOR (Microbial Enhanced Oil recovery می شناسند. در این روش میکروب ها و مواد غذایی را به درون چاه تزریق می کنند و این میکروب ها تحت عواملی یا تولید اسید می کنند که برای حل کردن سنگ های کربناتی بکار می رود و یا تولید گاز کرده که باعث بالابردن فشارمخزن و یا پائین آوردن گرانروی نفت می شوند.
متأسفانه در حال حاضر در بزرگ ترین کشورهای تولید کننده عضو اوپک (OPEC) همچون ایران، کویت، عربستان و عراق روش های ازدیاد برداشت ازنوع سوم (ثالثیه) هنوز به مرحله ی اجرا درنیامده است اما در برخی از مخازن ایران و کویت روش های بازیابی حرارتی مانند تزریق بخار آب در حال بررسی است. کل روش های ازدیاد برداشت را به تازگی به صورت زیرتقسیم می کنند: (برخلاف تقسیم بندی قدیم به صورت ثانویه و ثالثیه)
۱) گرمایی:
تزریق بخارآب (Steam Flooding)
سیلاب زنی آب گرم (HOT Water Flooding)
احتراق درجا (In situe combustion ) [خشک (Dry) یا مرطوب (Wet)]
گرم کردن حرارتی ( تزریق آب) (Water Flooding)
۲) غیرگرمایی:
سیلاب شیمیایی(Chemical flooding)(پلیمری یا قلیایی)
جابه جایی امتزاج پذیر(Miscible Flooding ):
رانش گازغنی شده
سیلاب الکلی
سیلاب گاز Co۲
سیلاب گاز N۲
جابه جایی غیرامتزاج پذیر(immisible Flooding )( گاز طبیعی یا گاز طبیعی سوخته شده)
در مقالات بعدی به تفصیل به توضیح درباره ی هر یک از روش های پیش گفته خواهیم پرداخت.
خبرگزاری ایسنا