پسماندها و بازیافت

اخبار مربوط به زباله و بازیافت

پسماندها و بازیافت

اخبار مربوط به زباله و بازیافت

بازیافت زباله به روش کمپوست و بیوکمپوست ...

از روش های بسیار مؤثر در مبارزه و خنثی سازی اثرات نامطلوب زباله ها تبدیل آنها به کود است تکنیک تبدیل کود از زباله بطور علمی و عملی در سال های اخیر آغاز شده است . کمپوستینگ , تجربه مواد زاید قابل تجزیه بیولوژیک توسط جانداران ذره بینی است که توانایی شکست ملکولهای بزرگ مواد آلی را دارا می باشند . روشی است که چنین ارگانیسم هایی را جهت افزایش میزان تجزیه بقایای آلی تحت کنترل مورد استفاده قرار می دهد . این فرآیند طبیعی , مواد آلی را به ماده ای غنی مبدل کرده مکملی بسیار سودمند برای خاک ایجاد می نماید . ترکیبات هوموسی تولید شده به راحتی توسط گیاهان قابل جذب است . به این ترتیب باعث بهبود وضعیت خاک های اراضی زیر کشت و در نتیجه کاهش استفاده از کودهای شیمیایی می شود.

اهم خواص فیزیکی و شیمیایی بیوکمپوست عبارتند از :

*
تسریع کننده رشد گیاه
*
غنی از ترکیبات هوموسی
*
قابلیت نگهداری آب با حجم بالا
*
عاری از میکرو ارگانیسم های پاتوژن
*
وزن مخصوص کم و فاقد هر گونه بو
*
اصلاح کننده خصوصیات فیزیکوشیمیایی و بیولوژیکی خاک
*
تأمین کننده کلیه عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد گیاهان

ویژگی های بهینه بیوکمپوست :

*
به جای کود , در چمن کاری , گیاهان زینتی , باغداری , تاکستان , کشت قارچ , سبزیکاری , صیفی کاری , فضای سبز و غیره . این گونه مصارف بیشترین و شناخته ترین کاربردها را تشکیل می دهند.
*
به جای مواد پرکننده در تراشه های ساختمانی
*
به جای مواد جانبی , در کارخانه های آجر سازی برای بلوک های تو خالی یا متخلخل
*
به جای عایق صدا (آکوستیک ) در ساختمان ها
*
به عنوان بیوفیلتر در کارخانه های تهیه کمپوست , رفع بوی لاشه حیوانات در دامداری ها و مرغداری ها و کارخانه جات قند سازی
*
به جای بستر حیوانات در دامداری ها
*
استفاده به عنوان سوبسترا در کشت قارچ
*
استفاده به عنوان الیاف در صنعت نساجی و الیاف آلی

عناصر موجود در بیوکمپوست:

کمپوست به دست آمده از زباله آلی , حاوی مقدار فراوانی عناصر معدنی بوده که پاره ای از آنها برای رشد گیاهان ضروریست . مهمترین این عناصر که obligo elements نامیده می شوند , عبارتند از بر, روی , مس , منگنز , مولیبدن , کبالت به علاوه عناصر عمده دیگر که عبارتند از : نیتروژن , پتاسیم , گوگرد , کلسیم ,منیزیم .

منبع: koaj.ir

بازیافت و به کارگیری الیاف طبیعی در کامپوزیت ها ...

جام جم: سالهاست بشرازالیاف طبیعی برای ساخت قطعات گوناگون بهره می برد. به کارگیری کاه در دیوارهای گلی ، الیاف بامبو در ساخت قایق ، پشم بز و موی دم اسب به همراه گل در ساخت تنور و الیاف خرما در ساخت قایق و سرپناه، مثال های متفاوتی از کاربرد الیاف طبیعی در ساخت محصولات گوناگونی است که بشر در طول تاریخ از آنها بهره برده است.
امروزه نیز توجه جدی پژوهشگران به استفاده از الیاف طبیعی در ساخت قطعات کامپوزیتی پیشرفته، نشانگر اهمیت این دسته از الیاف است.
به کارگیری الیاف موز برای ساخت بدنه خودرو در برزیل ، استفاده از پرمرغ برای ساخت قطعات غیرباربر کامپوزیتی در امریکا و به کارگیری الیاف کنف در طیف گسترده ای از کاربردها، از نمونه های متنوع کاربرد الیاف طبیعی در عرصه صنعت کامپوزیت به حساب می آیند.
به کارگیری الیاف طبیعی ، در واقع به نوعی بازیافت موادی است که در طبیعت انباشته شده و در ظاهر بی ارزش محسوب می شوند و ترکیب آنها با عنوان تقویت کننده با رزین های پلیمری ، به ساخت محصولاتی با ارزش افزوده نسبتا خوب منجر می شود.
از این رو گذری بر روند به کارگیری الیاف طبیعی در دنیای کامپوزیت ها جالب خواهد بود.تاریخچه مواد کامپوزیتی و الیاف طبیعی به هزاران سال پیش برمی گردد، زمانی که مردم از هر ماده ای که در دسترس بود برای ساخت پناهگاه، خانه و دیوار استفاده می کردند.
طبق اسناد موجود، حداقل از 3هزارسال پیش ، مصریان برای ساخت دیوارهای ساختمان ، مواد رسی را با کاه تقویت می کردند. محصولات چوبی نیز از همان زمان ها وجود داشته و استفاده می شدند.
این مواد طبیعی سازگار با محیط زیست به شکلها و صورتهای بسیاری تبدیل می شوند.انواع گوناگون الیاف طبیعی به وفور در طبیعت یافت می شوند و گونه های آن در نقاط مختلف جهان متفاوت است.
این الیاف نخست به عنوان مواد پرکننده سازه ای در گل و خاک رس برای ساخت خشت و انواع مختلف آجر به کار گرفته می شوند. در این کاربردها الیاف باعث افزایش سختی و سفتی ماده شده و یکپارچگی ساختاری را برای ملات به ارمغان می آورد.
علاوه بر این ، الیاف طبیعی از دیرباز در تولید منسوجات گوناگون ازجمله پوشاک ، کفپوش ، مبلمان ، پرده و... استفاده می شود.

الیاف طبیعی دردنیای کامپوزیت ها
در هر حال در طول 40تا 50سال گذشته الیاف شیشه نوع E، ارزان ترین نوع الیاف تقویت کننده بوده و به همین علت به طور گسترده ای در صنعت پلاستیک های تقویت شده با الیاف به کار گرفته شده است.
الیاف شیشه نوع Eدر مقایسه با الیاف تقویت کننده پیشرفته همانند کربن ، آرامید، گرافیت ، بور و... ارزان تر و با توجه به چگالی آن (حدود 5/2-6/2گرم بر سانتی متر مکعب) نسبتا سنگین است.
الیاف شیشه کاملا طبیعی نیست و بسادگی به چرخه طبیعت بازنمی گردد. در نتیجه جستجو برای یافتن الیاف طبیعی در دسترس و کاربرد آن در ساخت کامپوزیت هایی با ویژگی های مطلوب (از نظرکارآیی ، هزینه و دوام) همچنان ادامه دارد.
به نظر می رسد به کارگیری الیاف طبیعی هنوز در مراحل اولیه و آزمایشگاهی قرار دارد و به حدی نرسیده است که توسط صنعت کامپوزیت مورد توجه قرار گیرد، با این حال کلید پیشرفت و رشد این مواد، می تواند بهبود فرآیند فرآوری الیاف طبیعی برای افزایش کارپذیری ، شکل پذیری ، ترشوندگی ، با زمینه و بهبود اتصال فصل مشترک الیاف و زمینه ، درعین حفظ هزینه ها در حد معقول باشد.
به علاوه ، تبدیل الیاف تقویت کننده طبیعی به الیاف کوتاه ، الیاف متوسط، الیاف بلند و شکلهای پیشرفته تر الیاف و عرضه آنها برای کاربردهای آینده بسیار مهم است.

سلولز یک پلیمر طبیعی
الیاف طبیعی از چندین نوع محصول کشاورزی و منبع طبیعی به دست می آیند. این مواد عموما از نظر شکل و ساختار، شبکه ای بوده و به دلیل این ساختار هندسی دارای استحکام و سفتی ذاتی هستند.
یکی از مهمترین مواد در این گروه سلولز است که به عنوان یک پلیمر طبیعی استحکام و سفتی بالایی در واحد وزن دارد؛ دقیقا همان چیزی که از فناوری کامپوزیت های پیشرفته امروزی انتظار می رود.
سلولز ساختارهای سلولی رشته گونه ای را شکل می دهد که در دانه ، برگ ، ساقه و مغز چوب یافت می شود. این مواد 3منبع اصلی مواد فیبری طبیعی هستند.
مواد و منابع الیاف طبیعی به 3دسته اصلی تقسیم می شوند (الیاف باست ، الیاف برگ ، الیاف دانه) که هر کدام از این 3منبع برای کاربرد در صنعت کامپوزیت از جایگاه خاصی برخوردارند. این منابع الیاف طبیعی ، موادی که همراه با مواد بیشتر شناخته شده ای همانند چوب بالسا، نی و خیزران بیشتر در طراحی ساختارهای ساندویچی (مغزی) استفاده می شوند را نیزتامین کنند.

الیاف باست
خانواده الیاف باست در اصل از کنف ، شاهدانه ، کنف هندی ، کتان (FLAX)و رامی (نوعی گیاه چینی) تشکیل می شود. این الیاف از ساقه و مغز چوب به دست می آیند. اساسا مغز چوب توسط ساقه ای پوشانده می شود که شامل دسته های الیاف است.
سلولز بنیان شیمیایی اصلی سازه ای رشته هایی است که دسته های الیاف را می سازند. سلولز رشته اصلی است و توسط یک رزین طبیعی از 2خانواده لیگنین (LIGNIN) یا پکتین (PECTIN) در کنار هم نگه داشته می شوند.رده های الیاف باست شامل کتان ، شاهدانه ، کنف هندی ، کنف و رامی هستند.
الیاف کتان نوع باست مقدار نسبتا زیادی لیگنین دارد، درنتیجه اغلب اوقات طوری فرآوری می شود که از تاثیر لیگنین آن کاسته شود. در اغلب موارد برای بهبود استحکام کامپوزیت های کتان ، از جوشاندن الیاف در موارد قلیایی استفاده می شود.

الیافی از برگ و دانه
الیاف به دست آمده ازبرگ عبارتند ازسیسال ، آباکا (از گیاه موز) و الیاف نخل روی هم رفته این مواد از الیاف نوع بالا زبرتر هستند. از بین این نوع الیاف ، سیسال بیشتر شناخته شده است.
سیسال مهمترین ماده این گروه است و در مقایسه با بقیه سفتی نسبتا بالایی دارد.آخرین دسته الیاف طبیعی یعنی الیاف به دست آمده از دانه گیاهان عبارتند ازمواد کاپوک ، الیاف نارگیل (COIR) وکتان.
الیاف کتان دانه ای (COTTON) با توجه به کاربرد گسترده اش در صنعت پوشاک ، منسوجات وطناب شناخته شده است. الیاف نارگیل یک ماده رشته ای بسیار بادوام ، ضخیم تر و زبرتر است که از پوست نارگیل به دست می آید. بسیاری از این مواد برای تهیه پارچه رومبلی و پرکردن مبلمان به کار گرفته می شوند.

سبک و ارزان!
چگالی الیاف طبیعی به طور کلی در محدوده 51/1 تا 25/1گرم برسانتی مترمکعب قراردارد که در مقایسه با چگالی الیاف شیشه نوع E 2/57 تا 3 گرم برسانتی مترمکعب است ؛ یعنی چگالی الیاف طبیعی تنها 50تا 60درصد چگالی الیاف شیشه است.
این مساله یکی از دلایل عمده گسترش کامپوزی های الیاف طبیعی ، تنها از نظر وزن است.عامل دیگری که باعث توجه به کامپوزیت های الیاف طبیعی می شود، بهای این الیاف است. در اکثر موارد، الیاف طبیعی نسبت به الیاف شیشه ارزان تر است.
با این وجود باید توجه کرد که بهای الیاف طبیعی محدوده نسبتا وسیعی دارد. به عنوان مثال الیاف کتان دانه ای ، رامی و آباکا می توانند به طور قابل ملاحظه ای گران تر از الیاف شیشه باشند و در مقابل کنف هندی ، سیسال و الیاف نارگیل بهای نسبتا کمتری دارند و طبیعتا به عنوان مواردی مناسب برای کاربرد در ساخت محصولات کامپوزیتی بیشتر به کارگرفته می شوند.
البته استحکام کششی الیاف شیشه نوع Eبیشتر از الیاف طبیعی است. به استثنای کتان دانه ای و نارگیل که استحکام کششی آنها حدود 7تا 12درصد استحکام شیشه نوع Eاست. با این حال اگر معیاری از عملکرد و کارآیی ماده در واحد وزن آن را در نظر بگیریم ، واضح است که کتان نوع باست ، شاهدانه ، سیسال و رامی بر الیاف شیشه نوع Eبرتری دارند.

الیاف کتان درصنعت خودرو
به کارگیری الیاف طبیعی به عنوان مواد عایق ساز و ضربه گیر یا به عنوان پرکننده و تقویت کننده درمواد پلیمری نقش مهمی در راستای حفظ محیط زیست ایفا می کند.
در حال حاضر الیاف گیاهی تنها در ساخت تزیینات داخلی خودروهای سواری و اتاق وانت و کامیون های کوچک به کار گرفته می شوند. علاوه بر ساخت قطعاتی همانند داشبورد و کنسول خودروها، الیاف گیاهی به طور گسترده ای در عایقهای حرارتی و صوتی به کار می روند.
این مواد عایق ساز که معمولا از الیاف کتان بازیافتی صنعت نساجی تولید می شوند، حاوی حدود 80درصد وزنی الیاف هستند.

کاشی هایی ازجنس کنف
ساخت محصولات ساختمانی از پلاستیک های بازیافتی و الیاف طبیعی می تواند تا حدودی پاسخگوی تقاضای ساختمان سازانی باشد که به دنبال مصالح ارزان و کاهش هزینه های کارگری هستند.
با این حال نبود اطلاعات در مورد عملکرد و دوام این محصولات و بی میلی ساختمان سازان برای استفاده از محصولات کمتر متداول ، مانع گسترش بیشتر این فناوری شده است.
با این حال یک شرکت موفق به ساخت نخستین محصولات در قالب کاشی های سقفی از جنس الیاف طبیعی و پلاستیک های بازیافتی شده است.
این سیستم پوشاننده بام ، کاربردهای ایده آل برای فناوری کامپوزیت های بازیافتی دارد، زیرا این صفحات را بسادگی می توان به شکل سنتی مورد استفاده برای پوشاندن بام ساختمان ها، همانند الوارهای درخت سرو و کاشی های اسپانیایی یا سفال قالب گیری کرد و زیبایی صفحات نیز فرصتی فراهم می کند برای نمایش یک ماده بازیافت شده که لوکس و گرانقیمت به نظر می رسد.
درحالی که هزینه واقعی ساخت آن کمتر از مواد مشابه سنتی است.
پونه شیرازی

زباله، یک منبع درآمد و اشتغال در اقتصاد - اولین حلقه بازیافت

در واقع زباله‌هایی را که به سادگی راهی سطل آشغال می‌کنید و ساعت 9 شب بیرون می‌گذارید؛ از لحاظ اقتصادی بسیار با ارزشند و اغلب آنها می‌توانند در چرخه اقتصاد ملی عامل تولید، درآمد و اشتغالزایی باشند، اما متاسفانه این ثروت عظیم برای ما ناشناخته مانده و نمی‌دانیم که با کمی توجه به سطل آشغال خانه‌مان می‌توانیم در کاهش هزینه‌های دفع مواد زائد نقش داشته باشیم و با سهیم شدن در فرآیند بازیافت، میلیون‌ها تومان به اقتصاد کشور کمک کنیم.
تفکیک از آشپزخانه
برای اینکه در بازیافت زباله‌ها نقش داشته باشید، باید زباله‌هایتان را در آشپزخانه تفکیک کنید. بهتر است که برای هرکدام از پسماندها سطل جداگانه‌ای در نظر بگیرید. در یکی از سطل‌ها انواع زباله‌‌های تر مانند باقیمانده غذاها، پوست میوه و... را بریزید و سطل دیگر را به زباله‌های خشک اختصاص دهید؛ مانند انواع ظروف پلاستیکی، چوب، کاغذ، پارچه، فلزات، قوطی‌های کنسرو و... برای اینکه سطل بازیافت شما بهداشتی‌تر باشد می‌توانید قوطی‌ها، شیشه‌ها و ظروف آلومینیومی را بشویید و بعد جمع‌آوری کنید. معمولا هفته‌ای یک‌بار خودروهای شرکت بازیافت به محله شما می‌آیند که می‌توانید پسماندهای خشک خود را به آنها تحویل دهید.
این خودروها گاهی آژیر مخصوصی دارند که شما را از آمدنشان با خبر می‌کنند. اگر هم دیدید که از خودروهای ویژه‌ جمع‌آوری زباله‌های خشک‌ خبری نیست، سعی کنید کیسه‌هایی با رنگ شفاف و متفاوت برای زباله‌های خشک در نظر بگیرید تا ماموران شهرداری از تفکیک زباله‌های شما آگاه نشوند.
بنابراین اولین حلقه زنجیره بازیافت به شما وابسته است و هرچقدر که به این موضوع بیشتر و دقیق‌تر توجه کنید، بازیافت زباله‌ها موفقیت‌آمیزتر خواهد بود.
ضمن اینکه تفکیک زباله در مبدا کارآتر، بهداشتی‌تر و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه‌تر است.
خلاقیت در مصرف زباله‌ها
همیشه یادتان باشد که زباله یک پسماند آلوده نیست تا شما هرچه زودتر بخواهید از شر آن خلاص شوید. در واقع 30درصد از زباله‌هایی که تولید می‌کنیم قابل بازیافت و تبدیل شدن به محصولات تمیز و جدید هستند. اما در حال حاضر فقط حدود 7درصد از زباله‌های ما بازیافت می‌شوند و مابقی همراه با زباله‌های تر از بین می‌روند.
اگر کمی خلاقیت به خرج دهید می‌بینید که زباله‌های خشک در منزل شما هم قابلیت بازیافت و تبدیل شدن به مواد تازه را دارند. به طور مثال می‌توانید از شیشه و بعضی ظروف فلزی و پلاستیکی برای کودکان کاردستی بسازید و با چند برش ساده یا اضافه کردن پارچه و روبان، محصولاتی زیبا و جذاب خلق کنید.
در واقع بعضی هنرمندان در سراسر دنیا از زباله‌ها به عنوان یک ماده خام برای ایجاد آثار هنری استفاده می‌کنند. آنها با ذهن خلاق خود از انواع فلزات یا مواد غیرفلزی مجسمه می‌سازند یا بطری‌های خالی را برای ساخت منزل و تزئینات داخلی به کار می‌برند.
در بعضی کشورهای پیشرفته دنیا برای جمع‌آوری زباله‌های تر هم سطل‌های بزرگ و ویژه‌ای وجود دارد که در بیرون منزل جاسازی می‌شود و مردم می‌توانند با استفاده از آنها زباله‌های تر را به کود کمپوست تبدیل کنند. در واقع کمپوست یک نوع کود آلی است که از تجزیه باقیمانده مواد غذایی طی مراحلی به دست می‌آید. مقدار مواد غذایی موجود در کمپوست در مواردی خیلی بیشتر از کود حیوانی است و برای تغذیه گیاهان و اصلاح خاک از آن استفاده می‌شود.
استفاده کمتر از ظروف یکبار مصرف
کاربرد ظروف یکبار مصرف هنگام رفتن به پیک‌نیک یا در مهمانی‌ها این حس را دارد که بعد از مصرف آنها را دور می‌اندازید و دیگر لازم نیست ظرف بشویید؛ اما برای همین راحتی شما، طبیعت باید بهای سنگینی را بپردازد؛ همچون ظروف پلاستیکی و یکبار مصرف در طبیعت تجزیه نمی‌شوند و حتی در زیر خاک هم بعد از سالیان سال به همین شکل باقی می‌مانند. در نتیجه با استفاده از آنها حجم زیادی زباله تجزیه‌ناپذیر را به زمین تحمیل می‌کنیم.
از طرف دیگر، کاربرد ظروف یکبار مصرف به اقتصاد خانواده هم لطمه می‌زند و هزینه‌ای اضافی ایجاد می‌کند که شاید بتوان مبلغ پرداختی برای خرید ظروف یکبار مصرف را در جای دیگر و به شکل مطلوب‌تری خرج کرد. به هر حال، سعی کنید تا آنجا که ممکن است پلاستیک کمتری به خانه بیاورید.
یک رفتار زیست‌محیطی خوب این است که یک کیسه پارچه‌ای برای خودتان بدوزید یا دوختن آن را به خیاط سفارش دهید.
هر بار که از خانه بیرون می‌روید این کیسه پارچه‌ای را داخل کیف‌ دستی خود بگذارید تا اگر چیزی خریدید، به جای حمل آن با انواع کیسه‌های نایلونی، از ساک پارچه‌ای خود استفاده کنید. این‌طوری خیالتان راحت می‌شود که به عنوان یک فرد دوستدار محیط‌زیست،‌ در آلوده کردن خاک، آب و هوا نقش کمتری ایفا می‌کنید و با آموزش این نکات به اطرافیانتان به حفظ سلامتی زمین برای زندگی نسل‌های آینده بیشتر کمک می‌کنید.

منبع: دنیای اقتصاد - آناهیتا درودیان

ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی ...

- اهداف
ماده 1- اجرای این ضوابط در جهت دستیابی به اهداف زیر است:
الف - حفظ سلامت عمومی و محیط زیست در مقابل اثرات نامطلوب پسماندهای پزشکی
ب- اطمینان از مدیریت اجرایی مناسب و ضابطه مند پسماندهای پزشکی
پ- ایجاد رویه یی مناسب و ضابطه مند برای تولید، حمل، نگهداری، تصفیه، امحا و دفع پسماندهای پزشکی.


- تعاریف

ماده 2- عبارات و اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند.

الف- قانون مدیریت پسماندها: منظور قانون مدیریت پسماندها - مصوب 1383 - است.
ب- سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست
پ- وزارت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ت- پسماندهای پزشکی ویژه: به کلیه پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از بیمارستان ها، مراکز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاه های تشخیص طبی و سایر مراکز مشابه که به دلیل بالابودن حداقل یکی از خواص خطرناک از قبیل سمیت، بیماری زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و مشابه آن که به مراقبت ویژه (مدیریت خاص) نیاز دارند، گفته می شود.
ث- چهار دسته اصلی پسماند پزشکی: 1- پسماند عفونی 2- پسماند تیز و برنده 3- پسماند شیمیایی و دارویی 4- پسماند عادی.
ج- بی خطرسازی: اقداماتی که ویژگی خطرناک بودن پسماند پزشکی را رفع کند.
چ- سایر تعاریف مندرج در این ضوابط همان تعاریف قانون و آیین نامه اجرایی مدیریت پسماندها خواهد بود.

- حدود و اختیارات
ماده 3- وزارت، مسوول نظارت بر اجرای ضوابط و روش های مصوب است.
ماده 4- اجرای ضوابط و روش های مصوب برای کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که پسماندهای پزشکی را در هر شکلی تولید، تفکیک، جداسازی، جمع آوری، دریافت، ذخیره، حمل، تصفیه، دفع یا مدیریت می نمایند الزامی است.
ماده 5- مدیریت های اجرایی پسماند موظفند براساس معیارها و ضوابط وزارت ترتیبی اتخاذ کنند تا سلامت، بهداشت و ایمنی عوامل اجرایی تحت نظارت آنها تامین و تضمین شود.
ماده 6- تولیدکنندگان پسماند موظفند در جهت کاهش میزان تولید پسماند برنامه عملیاتی داشته باشد.
ماده 7- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که مبادرت به تاسیس مرکز درمانی اعم از بیمارستان، درمانگاه و کلینیک می کنند، موظفند برنامه مدیریت اجرایی پسماند واحد یادشده را به تایید وزارت برسانند.
ماده 8- پسماندهای پزشکی ویژه براساس تعریف مندرج در قانون، تا قبل از زمانی که تبدیل به پسماند عادی شوند، به عنوان پسماند ویژه محسوب می شوند.

- تفکیک، بسته بندی و جمع آوری

ماده 10- کلیه مراکز تولیدکننده پسماند پزشکی (اعم از بیمارستان ها، درمانگاه ها، مراکز بهداشت، آزمایشگاه ها، مراکز تزریق، رادیولوژی ها، دندانپزشکی ها، فیزیوتراپی ها، مطب ها و سایر مراکز تولید پسماند پزشکی) موظفند در مبداء تولید، پسماندهای عادی و پسماندهای پزشکی ویژه خود را با رعایت موارد زیر جمع آوری، تفکیک و بسته بندی کنند.

ماده 11- به منظور مدیریت بهینه پسماند، مراکز تولیدکننده پسماند پزشکی (اعم از بیمارستان ها، درمانگاه ها، مراکز بهداشت، آزمایشگاه ها، مراکز تزریق، رادیولوژی ها، دندانپزشکی ها، فیزیوتراپی ها، مطب ها و سایر مراکز تولید پسماند پزشکی) موظفند اقدامات زیر را انجام دهند:

الف- ترجیح بر استفاده از کالاهایی با تولید پسماند کمتر و غیرخطرناک (در مورد پسماندهای عادی (شبه خانگی) بیمارستانی، کالاهایی با تولید پسماند قابل بازیافت).

ب- مدیریت و نظارت مناسب بر مصرف

پ- جداسازی دقیق پسماند عادی از پزشکی ویژه در مبداء تولید پسماند

ت- ترجیح بر استفاده از محصولات کم خطرتر به جای PVC، استفاده از رنگ های کم خطرتر به جای رنگ های با پایه فلزی

ث- اولویت استفاده از:

1- پاک کننده های زیست تجزیه پذیر
2- مواد شیمیایی ایمن تر
3- استفاده از مواد با پایه آب به جای مواد با پایه حلال.

ماده 12- هر واحد باید برنامه عملیاتی مدیریت پسماند پزشکی ویژه خود را تهیه و در صورت مراجعه نمایندگان سازمان یا وزارت ارائه دهد.

ماده 13- تولیدکنندگان پسماند پزشکی موظفند پسماندهای تولیدی خود را شناسایی و آمار تولید را به تفکیک «عفونی»، «تیز و برنده»، «شیمیایی - دارویی» و «عادی» به صورت روزانه ثبت کنند

بازیافت ضایعات الکترونیکی ...

انواع ضایعات الکترونیکی در رایانه:
1. تجهیزات فناوری اطلاعات
2. تجهیزات سرگرم کننده
3. تجهیزات ارتباط از راه دور
4. وسایل سمعی و بصری مانند دیسک فشرده،
5. اواع مختلف پرینتر ها و تجهیزات آنها مانند کاتریج
6. مدارهای الکترونیکی پرینتر ها
7. باتری ها

ضایعات الکترونیکی مشکلی بحرانی است:
1. ضایعات الکترونیکی مخاطره انگیز است. ضایعات الکترونیکی شامل 1000 نوع ماده مختلف است که خیلی از آن ها سمی است و ممکن است آلودگی های جدیدی ایجاد کند.
2.مواد الکترونیکی به علت پیشرفت سریع در تکنولوژی کارایی مطلوب خود را از دست می دهد و بیش از سایر مواد تولیدی، ایجاد ضایعه می کند.

- در آمریکا بیش از سایر کشورها از رایانه شخصی استفاده می شود. بیش از 50% خانواده ها دارای رایانه شخصی هستند
- تا سال 2005 به ازای وارد شدن هر رایانه جدیدی به بازار، یک رایانه از رده خارج میشود
- در آمریکا بیش از سایر کشورها از رایانه شخصی استفاده می شود(50 درصد)
- تنها در کالیفرنیا بیش از 2 بیلیون دلار خرج بازیافت این مواد درعرض 5 سال آینده خواهد شد.
- در سال 1998 بیش از 20 میلیون رایانه در آمریکا از رده خارج شد که معادلی 5 تا 7 میلیون تن وزن داشت و 3% تا 5% در سال به آن اضافه می شود. در سال، 5% مواد جامد بازیافتی را تشکیل می دهد[3].


ضایعات الکترونیکی در هند:
هند امروز حدود ۳۸/۱ میلیون رایانه خارج از رده دارد و تولیدکنندگان آن سالانه ۱۰۵۰ تن زباله الکترونیکی به آن اضافه می کنند. این تعداد نسبت به ۲۰ میلیون رایانه خارج از رده آمریکا اندک است، اما یک «روند رو به رشد» را نشان می دهد. این مسأله با ورود زباله های الکترونیکی از سنگاپور و کره جنوبی پیچیده تر گردیده است. کارشناسان محیط زیست در هند هشدار داده اند که حتی به کارگیری روش های اولیه و مقدماتی برای بازیافت ضایعات الکترونیکی برای سلامت انسان و محیط زیست بسیار خطرناک است و بنابراین باید به صورت جدی از واردات زباله ها و پسماند رایانه ها به هند جلوگیری شود. قسمت های رایانه - شامل نمایشگر (مانیتور)، چاپگر، صفحه کلید، واحد مرکزی پردازش و به حرکت آورنده فلاپی - دارای فلزات قیمتی مانند طلا، نقره و پلاتین است. البته حاوی مواد خطرناک مانند سرب، کادمیوم و جیوه نیز می باشد و تجزیه و بازیافت این مواد برای سلامتی انسان زیان آور است.


ضایعات الکترونیکی در ایران:
به گفته یکی از کارشناسان محیط زیست در سازمان محیط زیست ایران، هنوز هیچ برنامه ای در زمینه بازیافت مواد الکترونیکی بویژه مواد سمی موجود در اجزاء سخت افزار رایانه‌ها وجود ندارد. به گفته این کارشناس اگر چه مواد سمی در رایانه‌ها وجود دارد ولی بازیافت آن ها به مراتب گران تر از دور انداختن آن هاست و در نتیجه هنوز پیش بینی های لازم در این زمینه اتخاذ نشده است.


ضایعات الکترونیکی از کجا می آیند؟
در امور کوچک و شخصی: امروزه به علت افزایش تکنولوژی، وجود نرم افزارهای کاربردی جدید،... معمولا هر 18 ماه یکبار رایانه‌ها را ارتقاء داده و هر رایانه بیش از چهار لی پنج سال عمر مفید ندارد. توسط مراکز بزرگتر: مثل شرکت میکروسافت که دارای 50000 کارمند در سراسر جهان است و هر سه سال یکبار، رایانه جدید برای اعضا تهیه می کند. چه بعضی از آنها بیش یک رایانه در اختیار دارند[4].

ضایعات الکترونیکی به کجا می روند؟
1. در سال 1997 بیش از 3/2 میلیون ضایعات الکترونیکی در آمریکا سوزانده و یا در زمین دفن شدند. به نظر می رسد که بیشتر ضایعات الکترونیکی، خانگی یا مربوط به سازمانهای کوچک است که به جای عملیات بازیافت، آن ها را می سوزانند؛
2. بعضی از رایانه‌ها استفاده دوباره می شوند. یعنی وقتی که استفاده کننده شخصی آن را از رده خارج می کند، توسط افراد دیگر مورد استفاده قرار می گیرد که البته میزان آن سه درصد است. این ها به مدارس و یا شرکت هایی که سود چندانی ندارند فرستاده می شوند. بعضی از مغازه ها آن را به قیمت کمتری می خرند، تعمیر می کنند و دوباره برای سوده دهی به قیمت پایین می فروشند؛
3. بازیافت های خانگی: بازیافت مواد خیلی بهتر از خاکستر کردن آن ها است. در سال 1998، 11% رایانه‌ها بازیافت می شد و هر ساله 18% به آن اضافه می شود و به نظر می رسد که 12.75 میلیون رایانه (شامل مانیتور و صفحه کلید) در سال 2002 بازیافت شود. معمولا برای بازیافت هر قطعه از رایانه 10 تا 30$ خرج می شود، چه بعضی از قطعات رایانه بسیار ارزانتر از بازیافت آن است و طبیعتا افراد میلی برای بازیافت آن پیدا نمی کنند؛
4. زندان ها: در بعضی از زندان های آمریکا حدود 50000 نفر مشغول به بازیافت ضایعات الکترونیکی هستند و 350 شغل جدید در زندان ها پدید آمده است. البته مطابق با استاندارد [5]OSHA این کار درست نیست چرا که سلامت زندانیان را به مخاطره می اندازد[6].

خطرات موجود در ضایعات الکترونیکی:
با وجود اینکه ضایعات الکترونیکی حاوی موادی سمی هستند، افراد کمی با این موضوع آشنا هستند؛ موادی مانند: سرب و کادمیویم که در ساخت صفحه مدارات، اکسید سرب و کادمیوم در monitor cathode ray tubes)CRTs)، جیوه در صفحات مانیتور های صفحه تخت ، کادمیوم در باتری های رایانه ، پلاستیک های که در کیس های رایانه استفاده می شود، کابل های معمولی و کابل های حاوی پلی وینیل کلوراید که در هنگام سوختن (جهت آزاد سازی مس از درون سیم ها) اکسیدهای سمی آزاد می سازند.
به علت وجود این گونه خطرات، بازیافت مواد الکترونیکی علاوه‌بر پیگردهای قانونی، دارای مشکلات محیط زیستی خواهد بود. به همین علت با سوزاندن و یا دفن کردن ضایعات رایانه‌ای مشکلات اساسی از طریق ایجاد آلودگی های محیط زیستی به وجود خواهد آمد. دفن ضایعات باعث می شود مواد سمی به درون آب های جاری و زیرزمینی آزاد شوند؛ همچنین سوزاندن این مواد باعث ورود مواد سمی و اکسیدها به درون هوا می شود. به همین علت بازیافت رایانه ها خطرات جدی از جنبه های محیط زیستی و شغلی، در برخواهند داشت. به خصوص زمانی که صنعت بازیافت به علت سود دهی کم آن، مقررات مرتبط با مسائل ایمنی کارکنان را رعایت نمی کنند.

سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا(US Environmental Protection Agency ( در زمینه بازیافت ضایعات الکترونیکی در آمریکا فعالیت های زیادی را انجام داده و نقش مهمی را در این زمینه ایفا کرده است.
بین سالهای 1997تا 2004 بیشتر از 315 میلیون رایانه در آمریکا غیر قابل استفاده شده اند که حدود :

2/1 بیلیون آن از سرب
2 میلیون پوند آن از کادیوم
400000پوند آن از جیوه و
4 بیلیون پوند آن از پلاستیک است.



فهرست اجزاء الکترونیکی سمی در رایانه
• تخته مدار رایانه که دارای فلزات سنگین مثل سرب و کادیوم است
• باطریهای رایانه که داری کادیوم است
• لامپ پرتو کاتودی به همراه اکسید سرب و باریوم
• کابل های مسی با پوشش «پی.وی.سی.» و قطعات پلاستیکی رایانه که در زمان سوخته شدن برای بازیافت فلزات ارزشمند دی اکسید های بسیار سمی را از خود آزاد می کنند
اخیرا تحقیقاتی در آمریکا صورت گرفته که نشان داده که تا سال 2004 بیشتر از 315 میلیون رایانه غیرقابل استفاده خواهند شد.
تا سال 1997 متوسط استفاده مفید از یک رایانه 4 الی 6 سال بود و این تا سال 2005 به 2 سال کاهش پیدا می کند[7].

صادرات- بهترین راه فرار:
یکی از علت های اساسی که ایالات متحده آمریکا با مسائل مرتبط با ضایعات الکترونیکی مواجه نمی شود، راه فراری است که آنها و برخی دیگر از کشور ها از آن استفاده می کنند: صدور ضایعات به کشورهای در حال توسعه آسیایی. بیشترین ضایعات الکترونیکی توسط کشورهای توسعه یافته در جهان تولید می شود . صدور ضایعات به کشورهای توسعه نیافته به طور تاریخی بهترین راه فرار کشورهای صنعتی از مشکلات مرتبط با آن بوده است. در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 عموم مردم در اکثر کشورها تظاهراتی را بر علیه این مسئله بر پا کردند تا بدین ترتیب قوانین بین المللی همانند Basel Convention تصویب شدند.
ولی در حال حاضر مشکل جدید تری در خصوص تجارت با ضایعات تحت عنوان بازیافت به وجود آمده است. زیرا در حال حاضر مواد الکترونیکی جهت انجام بازیافت به کشورهای آسیایی فرستاده می شوند. به همین علت در سال 1994 Basel Convention منع صدور هر نوع از ضایعات خطرناک را از کشورهای غنی به کشورهای در حال توسعه تحت هر عنوانی- مانند بازیافت- ممنوع ساخته است.

بازیابان در قالب تاجران ضایعه:
مصرف کنندگان ممکن است تعجب کنند وقتی دریابند اکثر شرکت هایی که خود را تحت عنوان «بازیابان رایانه و ضایعات الکترونیکی» می نامند بیشتر به تجارت ضایعات می پردازند تا به کار حقیقی بازیابی ضایعات الکترونیکی! آنان این کار را به طور مستقیم و یا غیر مستقیم انجام می دهند[8].
چگونه ضایعات الکترونیکی را کاهش دهیم؟


برخی از راه حل ها :
1. ممنوع اعلام کردن صادرات ضایعات الکترونیکی: همانند آن چه در کشورهای عضو اتحادیه اروپایی اجرا می شود، ایالات متحده آمریکا نیز باید صادرات ضایعات الکترونیکی را که حاوی مواد مضر هستند ممنوع اعلام کند.
2. خارج کردن سموم: جلوگیری از آلودگی تنها به معنای بازیافت ضایعات نمی باشد، بلکه باید از ابتدا موادی تولید شوند که حاوی مقداری کم از ضایعه باشند و در آنها از مواد خطرناک استفاده نشده باشد.
3. تمرین احتیاط- جلوگیری از ورود مواد سمی: یعنی حتی اگر احتمال آن می رود که استفاده از ماده ای باعث ایجاد خطر شود، جداًَ از استفاده از آن جلوگیری شود.
4. مسئولیت پذیر کردن تولید کننده:در این مرحله تولید کننده باید مسوولیت هزینه های آنچه تولید کرده است را بر عهده گیرد. به این ترتیب آنان مجبور خواهند بود موادی که دارای خطر کمتری هستندتولید کنند.
5. مجبور کردن تولید کنندگان به پس گرفتن مواد : به این ترتیب آنان مجبور هستند موادی را که تولید کرده اند در پایان عمر مفیدشان پس بگیرند.
6. طراحی به نحوی که قابلیت استفاده طولانی مدت، ارتقا، و بازسازی و استفاده مجدد داشته باشند: از آنجاییکه سود بیشتری را تولید کنندگان از طریق تولید منابع جدید و مجبور کردن مشتریان به خرید آنان بدست می آورند به این ترتیب از تولید ضایعات جلوگیری خواهد شد.
7. طراحی برای بازیافت: هنگامی که وسیله ای تولید شد باید اطمینان حاصل شود که در هنگام بازیافت دوباره آنان مواد خام اولیه موادمضری را ایجاد نکنند[9].
‌- تجربه ای از کشور سوییس در این زمینه:
در اواسط سال 1998 بود که در سوئیس برای آشغالهای الکترونیکی اقداماتی شروع شد.
در سوئیس دو سازمان S.EN.S (مؤسسه سوئیسی بازیافت زباله ها) و SWICO (انجمن صنایع فناوری ارتباطات و اطلاعات سوئیس) نقش مهمی را در این زمینه ایفا می کنند . آنها جوازهایی برای متخصصین بازیافت زباله ها صادر می کنند و با بازرسی های منظم، ماشین آلات را کنترل می کنند. تا اواخر سال 2001 چهار جواز توسط SWICO و ده جواز توسطS.EN.S به متخصصین بازیافت زباله ها واگذار شد و هشت جواز توسط هر دو سازمان به متخصصین بازیافت پرداخت شد. این دو انجمن 427 شعبه در سراسر سوئیس دارند[10]

پیشنهادات:
آنچه بیش از پیش نیاز است:
1. ایجاد دفاتر و اتحادیه هایی محلی که به امر رسیدگی به بازیافت ضایعات الکترونیکی بپردازند. این دفاتر می توانند به شناسایی محلهایی که نیاز به این ضایعات دارند بپردازند. برای مثال در ایالات متحده شاهدتعداد زیاد این گونه از دفاتر هستیم مانند: Neveda Division of Environmet Protection و یاSilicon Valley Toxics Coalition.
2. برنامه ریزی برای بازیافت مواد می توانند از وظایف نمایندگان و شرکت های تولید کننده باشد ( مانند آنچه شرکت [11]IBM و یا [12]Dell انجام داده اند). در حال جاضر شاهد آن هستیم که سیستم عامل لینوکس به نحوی برنامه ریزی شده است که بتواند به عنوان ابزاری برای حمایت از محیط زیست استفاده شود. زیرا این سیستم نیازی به سخت افزارهای پیچیده ای ندارد و می توان به وسیله آن استفاده بهینه تری از کامپیوترهای قدیمی کرد[13].
3. استفاده مجدد و اهدا مواد الکترونیکی به مراکزی که به آنها نیاز دارند
4. بازیابی مواد الکترونیکی.
5. خرید وسایلی که ضرری برای محیط زیست ندارند و دارای علامت های مخصوص نشان دهنده این مطلب باشند[14]
6. آنچه برای کشورهای درحال توسعه مهم می باشد، تدوین قوانینی در ارتباط با بازیافت مواد الکترونیکی است. قوانینی که توسط آژانس حمایت از محیط زیست در آمریکا تدوین شده اند می تواند الگویی مناسب در این امر باشد


منبع:ایران داک

بازیافت لامپ های مهتابی ...

در بیستم فوریه 2007 دولت استرالیا برنامه یی را برای از رده خارج کردن لامپ های دارای راندمان کم اعلام کرد. «مالکوم ترنبال» می گوید: «ما حدود 125 سال است که از لامپ استفاده می کنیم و همه می دانیم که بیش از 90 درصد انرژی داده شده به هر لامپ عموماً به صورت گرما به هدر می رود و این در حالی است که امکان استفاده از لامپ های بهتر (مثل لامپ های مهتابی فشرده یا همان لامپ های کم مصرف) وجود دارد و تفاوت این لامپ ها با لامپ های معمولی در آن است که این لامپ ها برای تولید نور یکسان، حدود 20 درصد برق مصرف می کنند.»

هر چند این موج جهانی است ولی ابعاد آن در نقاط مختلف جهان متفاوت است و علاوه بر آنکه دارای تاثیر مثبتی بر روی بحث بهره وری انرژی خواهد بود، باعث افزایش شدید فروش لامپ های فلئورسنت نیز خواهد شد. در حال حاضر نیز میلیون ها عدد از اینگونه لامپ ها در سراسر دنیا به فروش می رسد ولی بعد از اتمام عمر آنها بایستی میلیون ها عدد نیز دفع شوند. از آنجایی که لامپ های فلئورسنت حاوی ماده جیوه (سمی برای اعصاب) هستند، بایستی با مراقبت زیاد و به عنوان یک ماده زاید خطرناک تصفیه شوند. هر چند از لحاظ تکنیکی امکان دفع ایمن و بهداشتی لامپ های فلئورسنت وجود دارد ولی بایستی یک اجماع جهانی در مورد مناسب ترین روش دفع لامپ حاصل شود.

منبع: روزنامه اعتماد۱/۷/۸۶

در عرصه دفع لامپ های فلئورسنت (یا همان لامپ های مهتابی) قسمت عمده یی از شرکت ها قائل به یک سیستم بازیافت مرکزی برای همه اجزای لامپ با لحاظ کردن مشخصات توسعه پایدار در این عرصه هستند. با این وجود طرفداران سیستم خردایش در مبدا نیز در حال افزایش است که در این سیستم یک سیستم خردکننده متحرک (موبایل) وجود دارد و با این سیستم می توان تعداد لامپ های بیشتری را برای ورود به کارخانه آماده کرد و انتقال داد.

یک نگرانی جهانی

به جیوه به عنوان یک مشکل جدی نگریسته می شود چون بدون بو بوده و به راحتی تبخیر می شود و بنابراین تشخیص آن به آسانی میسر نخواهد بود. زمانی که این ماده جذب بدن شود، در بدن تجمع یافته و می تواند اعضای مختلف را تحت تاثیر قرار داده و به سیستم عصبی آسیب برساند.

لامپ های فلئورسنت حاوی پودر فسفر هستند که در خود مقدار کمی جیوه دارد. طبق نظر موسسه Lampcare انگلستان که متخصص در زمینه دفع لامپ است، جیوه موجود در یک لامپ فلئورسنت می تواند 30 هزار لیتر آب را به سطح آلودگی بالابرساند. این نشان دهنده خطرناکی عملیات دفع نامناسب این لامپ ها است.

در ماه نوامبر سال 2006 گروه های محیط زیستی ضدجیوه، اعلامیه یی خطاب به دولت های جهان در مورد منع صادرات جیوه و کاهش آلودگی جهانی این ماده منتشر کردند. آنها به ویژه امیدوارند بتوانند در نشست اخیر برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP) یک اعلان رسمی منتشر کنند. هر چند شاید در این نشست نتوان به اهداف جهانی دست یافت ولی می توان قدم های مثبتی برداشت. این قدم ها را می توان با پیشنهاد پاییز گذشته کمیسیون اروپا در مورد ممنوعیت صادرات جیوه در سراسر اتحادیه اروپا از سال 2011 همخوان کرد. همه اینها بیانگر یک حرکت رو به رشد بین المللی در راستای کاهش استفاده از جیوه در بخش های تولیدی و تجارت است.

پیشرفت در عملیات دفع

در این زمینه کارخانه مخصوصی برای دفع لامپ های فلئورسنت در منطقه Harlow انگلستان وجود دارد که توسط موسسه Lampcare راهبری می شود. این کارخانه در سال 2004 شروع به کار کرده و در حال حاضر دارای 20 اپراتور به همراه گروه مدیران اصلی است. ضمناً این کارخانه دارای شش راننده است که سراسر جنوب انگلستان را پوشش می دهند و با کامیون های بزرگ خود محموله های بسته بندی شده لامپ ها را بر روی پانل های چوبی و قاب فلزی تحویل می گیرند. تخلیه کامیون ها در روز دوشنبه انجام می شود و کامیون ها می توانند سراسر هفته را در نقاط مختلف کشور سفر کنند و جمعه با کامیون های پر از لامپ بازگردند. این برنامه نشانگر آن است که روزهای دوشنبه و سه شنبه شلوغ ترین روزهای کاری کارخانه است که باید بار جمع آوری شده در هفته گذشته توسط کامیون ها تخلیه شود.

با دیدن تعداد زیاد لامپ های موجود در کامیون ها می توان مطمئن بود که تامین لامپ های سوخته برای این کارخانه مساله ساز نخواهد بود. شعار موسسه Lampcare آن است که تا حد امکان عملیات بازیافت برای مشتریان با سهولت انجام پذیرد. بر این اساس این شرکت مخازنی را در اختیار مشتریان قرار داده است (با قطر 300 میلی متر و طول 4/2 متر) تا مشتریان به راحتی بتوانند انواع لامپ ها را در این مخازن قرار دهند. البته می توان از پالت های چوبی با سازه و نوارهای نگهدارنده نیز برای این کار استفاده کرد.

فناوری دفع

در کارخانه Harlow چهار نوع لامپ مورد فرآیند قرار می گیرند که عبارتند از:

- لامپ های فلئورسنت طویل (معمولی)

- لامپ های فلئورسنت فشرده (کم مصرف، CFL)

- لامپ های سدیمی

- لامپ های با تخلیه شدید (HLD)

البته بر هر یک از این لامپ ها روش بازیافت خاصی اعمال می شود ولی در اکثر موارد این موسسه از فناوری خریداری شده از شرکت سوئدی MRT Systems AB استفاده می کند. این شرکت سوئدی متخصص در زمینه بازیابی جیوه است. طبق آمار بیشترین تعداد لامپ ها، به لامپ های فلئورسنت طویل اختصاص دارد.

لامپ های طویل برای فرآیند شدن بایستی وارد یک دستگاه برش End Cut Machine (ECM) شود. همان طور که از نام این دستگاه برمی آید، دو سر ابتدایی و انتهایی که دارای اتصالات آلومینیومی است جدا می شود. پس از این مرحله، پودر فسفر جهت عملیات تقطیر خارج می شود تا باقی مانده مواد خرد شده و به صورت خودکار دسته بندی شوند. دستگاه برش ECM قادر است لامپ هایی با طول 6 فوت یا 8 فوت را مورد فرآیند قرار دهد و ظرفیت آن نیز تا پنج هزار لامپ در ساعت است.

تقطیر جیوه

تقطیر جیوه از پودر فسفر حدود 16 ساعت به طول خواهد انجامید و پودر بایستی تا دمای 800 درجه سانتیگراد گرم شود. با این کار، جیوه تبخیر شده و یک پودر فسفر خنثی باقی می ماند که می توان از آن در بخش ساخت و ساز استفاده کرد. در ادامه، جیوه تبخیر شده نیز سرد می شود و مقدار آن به حدی کم است که پس از یک سال عملیات کارخانه فقط می توان یک انگشتانه را با آن پر کرد.

هر چند همان طور که اشاره شد، مقدار جیوه حاصل از این عملیات کم است ولی خطرات بهداشتی و ایمنی آن بسیار نگران کننده است. بر این اساس از کارکنان این کارخانه به صورت دوره یی نمونه گیری می شود تا سلامت آنها نیز حفظ شود. کیفیت هوای محیط کار نیز کنترل می شود. برای پرسنلی که در زمینه جابه جایی لامپ ها فعالیت دارند، وسایل حفاظت شخصی مثل کفش و ماسک تهیه شده است. یک سیستم جاروبرقی صنعتی نیز برای تمیز کردن لامپ های شکسته شده و نیز کف کارخانه تعبیه شده است. در مورد فرآیند لامپ های فلئورسنت فشرده (لامپ های کم مصرف) نیز باید یادآور شد که این فرآیند دارای دو تفاوت اصلی است، اول آنکه آنها دارای شکل یکنواخت نیستند و در ثانی این لامپ ها دارای اتصالات پلاستیکی هستند. این بدان معنی است که فرآیند مورد نیاز برای این لامپ ها باید قادر باشد انواع این لامپ ها را فرآیند کند. به علاوه زایدات پلاستیکی نیز یکی از محصولات جانبی این عملیات است که بایستی به شرکت های خواستار آن داده شود. تنها با این سیستم است که می توان به سمت استراتژی های «بدون پسماند» و «بدون دفن» در کارخانه یی با ظرفیت دفع ده میلیون لامپ در سال حرکت کرد.

روش های دیگر برای دفع کدام است

روش دیگر برای لامپ های کامل همانا پیش خردایش است و این بدان معنی است که لامپ ها پیش از ورود به کارخانه ها خرد شده باشند تا حجم مواد و هزینه های خدماتی آنها تا 80 درصد کاهش یافته باشد و در هر کامیون نیز می توان تا 5 برابر لامپ حمل کرد. با این کار هزینه های حمل ونقل کاهش یافته و مزیت های مالی و زیست محیطی را به همراه خواهد داشت. شرکت مهندسی بالکان (Balcan) در انگلستان که از روش خردایش متحرک (موبایل) استفاده می کند در سال 2006 توانست جایزه نوآوری ملکه انگلستان را به خاطر سیستم ابداعی خود دریافت کند.

کارخانه بازیافت این شرکت در منطقه لینکلن شایر انگلستان قرار دارد و در سال 2002 افتتاح شده است و قادر است سالانه 750 تن لامپ سوخته را فرآیند کند. به علاوه این شرکت دارای ناوگانی از خودروهای وانت است که مجهز به خردکننده های برقی هستند. با این خودروها می توان عمل خردایش را در هر مکانی انجام داد. این خردکننده ها دارای سیستم فیلتراسیون به کمک فن هستند تا غبارات حاصل از خردایش را تصفیه کنند. برای این کار درون دستگاه یک فشار منفی (خلا) وجود دارد. چون هنگام خردایش لامپ های فلئورسنت محل شکسته شدن لامپ مشخص نیست، دستگاه حذف غبارات در همان کانال اصلی خردایش تعبیه شده است. این شرکت جهت آب بندی و جلوگیری از هرگونه خروج بخارات جیوه از یک سیستم آب بندی فنری استفاده کرده است. در این سیستم مواد حاصل از خردایش وارد یکسری مخازن بزرگ می شود. سیستم خردایش نیز دارای سیستم چرخش و برخورد با موانع است و در این بین پودرهای چسبیده به شیشه لامپ نیز آزاد شده و توسط فن مکیده می شود تا فیلتر شوند. شیشه ها نیز از قطعات آلومینیومی لامپ جدا شده و هر یک در ظروف مخصوص به خود ریخته می شوند. قطعات آلومینیومی به یک تاجر دخیل در این رشته فروخته شده و شیشه های به دست آمده نیز در صنعت ساختمان سازی به کار گرفته می شوند. پودرهای فسفر حاوی جیوه نیز از فیلترها به درون ظروف استوانه یی 45 گالنی ریخته می شوند تا به یک کارخانه استحصال جیوه به نام Quicksilver در منطقه Berwick - Upon - Tweed انگلستان ارسال شود.

مسائل نگران کننده

هرچند شرکت بالکان برنده جایزه نیز شده است ولی استراتژی آنها (یعنی خردایش موبایل) دارای نقاط تاریک است. در عملیات پیش خردایش نسبت به عملیات خردایش در کارخانه، دو نگرانی اصلی وجود دارد:

- در مورد اینکه بعد از این پیش خردایش چه رخ خواهد داد، نگرانی هایی وجود دارد چون امکان ارزیابی و نظارت مستمر در مورد دفع جیوه کار مشکلی است و اساساً این کار برعهده موسسه دیگری نهاده خواهد شد.

- به علاوه کارشناسان بیشتر نگران انتشار ترکیبات فرار از سیستم خردایش موبایل هستند. البته هنگام طراحی تجهیزات موبایل می توان به نحوی عمل کرد که خطر این انتشار به حداقل برسد ولی باز هم بایستی مراقب این مساله بود.

نباید از یاد برد که نوع و شکل لامپ های فلئورسنت از لامپ های طویل به سمت لامپ های فشرده در حال تغییر است و از این رو بایستی در سیستم های جدید به این نکته نیز توجه داشت. البته قابل ذکر است که نمی توان به هیچ کدام از این روش های دفع به صورت سیاه یا سفید نگریست و هرکدام دارای مزایا و معایب مخصوص به خود است. شرکت سوئدی MRT خردکننده های مختلفی را برای انواع لامپ ها طراحی و برای اجتناب از خروج بخارات جیوه، تمهیداتی مهیا کرده است و هوای خروجی نیز از بین سیکلون، فیلترهای غبارگیر و نیز فیلترهای کربنی عبور داده می شود. به نظر یکی از کارشناسان، سیستم خردایش در مبدا برای وضعیتی خوب است که یا فاصله زیاد باشد یا شرایط برای انتقال لامپ ها مهیا نباشد.

نباید فراموش کرد که شرکت Lampcare اخیراً سومین واحد بازیافت پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی و لامپ های فلئورسنت خود را با هزینه 6 میلیون پوند (9 میلیون یورو) در منطقه Huddersfield انگلستان راه اندازی کرده و در این واحد از پیشرفته ترین فناوری ها استفاده کرده است.

البته در آینده بایستی نیم نگاهی نیز به بازیافت لامپ های دارای پوشش پلاستیکی و لامپ های حاوی بریلیم، تالیم، تانتالیم و کریپتون داشت.

علاقه مندان به موضوع بازیافت لامپ فلورسنت می توانند به سایت های www.Balcan.co.uk، www.Lampcare.com وwww.MRT system.com رجوع کنند.

زباله های الکترونیکی - خطری با ابعاد ناشناخته ...

خبرگزاری میراث فرهنگی: در کشورهای پیشرفته به یاری هشدارهای گاه به گاه متخصصان، گروهها و تشکلهای غیردولتی زیست‌محیطی نسبت به خطر تازه از راه رسیده زباله‌های الکترونیکی بسیار حساس هستند و تاکنون نقش موثری در واداشتن شرکتهای معتبر و غولهای ساخت دستگاههای کامپیوتری نسبت به پرداخت خسارتهای زیست‌محیطی داشته‌اند.
میزان حساسیت و کارایی این جریانهای زیست‌محیطی به‌قدری است که غولهای بزرگی چون شرکت اپل با وجود نقش تعیین‌کننده‌ای که در اقتصاد کشورهایی چون امریکا دارند، تحت فشار افکار عمومی و اعتراض‌های متنوع تشکل‌های زیست‌محیطی قدرت فرار از مقررات و مالیاتهای زیست‌محیطی را نداشته‌اند و عمدتا ناگزیر به تسلیم دربرابر این تشکلها و پرداخت هزینه‌های جانبی ناشی از تولید و انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی و خطرناک دستگاه‌های کامپیوتری می‌شوند.
اما در کنار همه این تمهیدات مقررات قضایی نیز پا به پای کشفیات و دانشهای علمی به‌پیش می‌روند.
درحالیکه در کشور ما به فرض به‌روز بودن دانش مسئولان، روال کار به نوعی است که میان مقررات قانونی و یافته‌های علمی از یکسو و مقررات قانونی؛ نظارت و اجرای این مقررات از سوی دیگر، شکافهای عمیقی وجود دارد که درنهایت نتیجه‌ای جز ادامه رفتارهای مخرب محیط زیست و تشدید مخاطرات ندارد.
روشن است که برای حل این معضل هم راههای مختلفی وجود دارد اما روشن نیست که چرا این راه‌حلها در کشورما حتی در حد حرف و سخن هم طرح نمی‌شود.یکی از این روشها، وضع مالیاتهای زیست‌محیطی ازجمله "مالیات سبز" است.
"حمید کریم‌زادگان"، متخصص اقتصاد محیط زیست دراین زمینه می‌گوید:« ما در ایران این کارها را در حد دانشگاهی انجام می‌دهیم، اما هنوز تعیین دقیق جریمه‌ها به شکل علمی آغاز نشده است درحالیکه مالیات‌های زیست‌محیطی یا مالیاتهای سبز یکی از ابزارهای اقتصادی قدیمی در حفظ محیط زیست است که سالیان طولانی در کشورهای مختلف از آن استفاده شده است.»
به گفته وی، استفاده از این ابزار در مواردی که علم اقتصاد محیط زیست پیشنهاد می‌کند؛ بسیار لازم و ضروری است و مانع از انتشار آلاینده‌های بیش از حد بهینه اجتماعی می‌شود.
اما در کشور ما تنها سیستم موجود در این زمینه نوعی سیستم مجازات یا جریمه است که آن هم به شدت ضعیف اعمال می‌شود.
با این‌حال اساس پرداخت جریمه آلودگی این است که هزینه تخریب محیط زیست را آلوده‌کننده پرداخت کند که مبنای آن همان اصل معروف "پرداخت آلوده‌ساز" (PPP) است.
جریمه پرداختی از سوی "آلوده‌ساز" براساس مقدار آلودگی کم و زیاد می‌شود. انگیزه این کار آن است که آلوده‌کننده هزینه آلوده‌کنندگی خود را با توجه به استانداردهای موجود برعهده بگیرد. متأسفانه در ایران آلوده‌کننده‌ها هزینه آلودگی را نمی‌پردازند و آن را به جامعه تحمیل می‌کنند. لذا در تصمیم‌گیری‌های جدید درخصوص فعالیت‌های اقتصادی از دیدگاه اقتصاد محیط زیست، فعالیت‌ها باید براساس هزینه‌های اجتماعی و منافع اجتماعی سنجیده شوند و اثرات خارجی فعالیت‌ها درنظر گرفته شود و آلوده‌کننده ملزم به رفع آن شود.
"قانون مسوولیت‌پذیری تولید‌کنندگان درقبال زباله‌های الکترونیکی" ازجمله این مقررات سبز است که اگرچه در کشورما عبارتی عجیب و ناشناخته است، مکانیسمی است که در تمام کشورهای توسعه یافته شرکتهای تولیدکننده و غولهای بزرگ اقتصادی این کشورها را به‌رغم نفوذ انکارناپدیری که دارند، ملزم به پاسخگویی و مراعات حقوق زیستی و طبیعی مردم کرده است.
شاید یکی از جالبترین نمونه‌ها در این زمینه ماجرای استیو جابز؛ مدیر ارشد عملیاتی شرکت رایانه‌ای اپل و یکی از چهره‌های پیشرو در صنعت رایانه است.
او (به همراه استیو وزنیاک) با بنیان گذاشتن شرکت اپل در سال 1976 و ارائه رایانه اپل II، به رواج و پذیرش رایانه خانگی درمیان عموم مردم کمک بسیار کرده است. این شرکت در سال‌های اخیر با معرفی دستگاه قابل‌حمل پخش موسیقی آی‌پاد، نرم‌افزار موسیقی دیجیتال آی‌تیونز و فروشگاه موسیقی آی‌تیونز و تولید دستگاه‌های شخصی الکترونیکی و موسیقی آن‌لاین، هیاهوی زیادی به راه انداخت. در این میان جابز نیز به کارمندانش گوشزد می‌کرد که «هنرمند واقعی کسی است که کالایش را خوب بسته‌بندی و به موقع ارسال می‌کند» اما عکس‌العمل جابز دربرابر منتقدان و فعالان محیط زیست از همه جالب‌تر است.
در سال 2005 جابز در گردهمایی سالانه اپل درمورد برنامه‌های ضعیف شرکت اپل در زمینه بازیافت زباله‌های الکترونیکی، با انتقاد شدید مدافعان محیط زیست مواجه شد. جابز در پاسخ عکس‌العملی تندی نشان داد و گلایه‌های مدافعین محیط‌زیست را «چرت و پرت» خواند. اما درعمل اوضاع طور دیگری بود. زیرا چند هفته بعد شرکت اپل اعلام کرد که آی‌پاد‌های مستعمل و از کار افتاده را که شرکت اپل برای نخستین‌بار در سال 2001 به بازار ارائه کرده بود، از طریق فروشگاه‌های لوازم کامپیوتری جمع‌آوری خواهد کرد. اما دوستداران محیط زیست به این تصمیم شرکت اپل قانع نشدند. از این رو یکی از جمعیت‌های فعال در زمینه بازیافت زباله‌های الکترونیکی به نام جنبش بازگرداندن کامپیوتر‌ها (کامپیوترهای کهنه به کارخانه‌ها) در یک اقدام ابتکاری، پرچمی به یک هواپیمای درحال پرواز بست. این هواپیما بر فراز محل برگزاری مراسم فارغ‌التحصیلی دانشجویان دانشگاه استنفورد که سخنران افتتاحیه آن جابز بود، به پرواز درآمد و حاضران در این جلسه مهم دیدند که روی پرچم آویخته به هواپیما نوشته شده بود:« استیو! بازیگر کوچکی نباش. همه زباله‌های الکترونیکی را بازیافت کن!»
مدافعان محیط زیست با این روش نشان دادند که فریب این اقدام کوچک شرکت اپل را نمی‌خورند.
جالب آنکه اخیرا (پنجم آوریل 2007) یکی از حامیان محیط زیست از طریق پایگاه اینترنتی همین جمعیت محیط زیستی این پیام را به جابز ارسال کرد:« ما از برنامه تازه شرکت اپل خوشحالیم اما چرا تمام شرکت‌های فعال در تولید رایانه اقدام به چنین فعالیت‌هایی نمی‌کنند؟ آنان چرا از اقدام علیه قانون مسوولیت‌پذیری تولید‌کنندگان در قبال زباله‌های الکترونیکی دست برنمی‌دارند؟»
در ادامه این نامه آمده است:« ما خوشحال‌تر خواهیم شد اگر تمام شرکت‌های تولید‌کننده کالاهای الکترونیکی اعلام کنند که گردآوری و بازیافت ضایعات و زباله‌های الکترونیکی چگونه و ازچه طریقی انجام می‌شود که این به معنای تصمیم جدی برای یک اقدام و حرکت واقعی است! اما شرکت شما همچنان دست‌اندرکار مبارزه با قانون بازیافت ضایعات الکترونیکی(توسط شرکت‌های تولید‌کننده این دستگاه‌ها) است. این شرکت همچنان علیه وضع مالیات و عوارض درمورد ضایعات الکترونیکی در سرتاسر کشور تلاش می‌کند. اما با اعلام اهداف معینی در زمینه برگرداندن دستگاه‌های کهنه به کارخانه‌ها و توقف فعالیت در مبارزه علیه قانون مسوولیت‌پذیری شرکت‌های تولید‌کننده وسایل الکترونیکی، شما می‌توانید یک نوآور واقعی و یک پیشرو در زمینه حمایت از محیط زیست و صنایع سبز باشید. من فکر می‌کنم شما در آینده چنین شخصی خواهید بود.
اکنون مدتهاست که کارشناسانی هم در ایران نسبت به مخاطرات ناشی از زباله‌های الکترونیک و بیماری‌های ناشی از انتشار انواع مواد خطرناک موجود در این دستگاه ها هشدار می‌دهند اما این صداها ظاهرا به گوش کسی نمی‌رسد یا شاید برخی صلاح بدانند که خود را به نشنیدن بزنند. اما چه بشنوید و چه نشنوید یک مسئله قطعی است. بیماری و آلودگی انتخاب نمی‌کند و محیط زیست تک تک افراد هم یک جزیره مجزا از محیط زیست همگان نیست.
بنابراین مسئولان بهتر است از هم اکنون برای سلامتی نسل آینده فرزندان خود(نه وظایف و تعهدات اجتماعی خود) به فکر برنامه ریزی و سرمایه گذاری جدی برای بازیافت زباله‌های الکترونیکی باشید پیش از آنکه خیلی دیر شود و مانند بسیاری دیگر از آلودگی‌ها و تخریب‌های زیست محیطی، پیش از شیوع انواع بیماری‌ها در منابع آب و خاک و هوا، پیش از آنکه شاهد بیماری و مرگ فرزندان خود باشید، اقدام کنید. درغیر اینصورت این پاسخ که مسئولان پیشین مسئول این عواقب بوده‌اند و ما بی تقصریم دردی از فرزند بیمارتان دوا نخواهد کرد.

ضایعات الکترونیکی خطر بزرگ زیست محیطی ...

هریک از دستگاه های الکترونیکی در محیط کار و زندگی، که یا مجهز به باطری هستند یا با برق از آنها استفاده می​کنیم، مثل کامپیوتر، تلویزیون، تلفن همراه، دستگاه های ضبط و پخش دیجیتالی و غیره که پس از خراب شدن یا قدیمی شدن آنها را دور می​اندازیم، منابع با ارزشی است که هدر می​رود.حجم ضایعات الکترونیکی در تمام کشورهای جهان به میزان غیرقابل تصوری رسیده است. علاوه بر آن دستگاه های الکترونیکی که به کشورهای عقب مانده و غیر صنعتی صادر می​شود، پس از استفاده به شیوه​های خطرناکی مثل سوزاندن نابود می​شود که نه تنها قسمت​های با ارزش و قابل بازیافت آنها ازبین می​رود بلکه دود ناشی از سوزاندن این وسائل گازهای سمی و خطرناکی را در هوا منتشر می​کند.

در کنار فلزات با ارزشی مثل طلا، پالادیوم و نقره که در ساختن این دستگاه ها بکار رفته، مواد نادر دیگری مثل فلز " ایندیوم" هم در ترکیب ِ قسمت های مختلف ِ بیش از یک میلیارد وسیله الکترونیکی مانند صفحات " ال سی دی" کامپیوتر یا تلفن​های همراه بکاررفته که ارزشی گاه بیشتر از طلا و نقره دارند.در طول پنج سال گذشته، قیمت فلز "ایندیوم" شش برابر شده و در حال حاضر از قیمت نقره هم بیشتر شده است و با اینکه معادن جهانی این فلز به تدریج رو به تخلیه شدن است، اما فقط چند کارخانه در آمریکا و بلژیک و ژاپن قادرند این فلز با ارزش را بازیافت کنند و بقیه این ماده بکار رفته در دستگاه​های الکترونیکی برای همیشه نابود می​شود.بسیاری از کارشناسان محیط زیست از جمله مدیران پروژه دانشگاه سازمان ملل معتقدند تنها کمبود منابع معدنی فلزات نادر نیست که بازیافت آنها را ضروری می​کند، بلکه روش های کاملا نا به جا برای نابودی ضایعات الکترونیکی مشکلات بسیار زیست محیطی و امکان بروز بیماری​های مختلف را ایجاد می​کند. سوزاندن جعبه​های کامپیوتر و یا کابل​های برق وسایل الکترونیکی و ترانسفرماتورها که موجب آسیب​های جبران ناپذیر به سیستم عصبی انسان و بروز انواع سرطان​هاست.

در کشورهای توسعه نیافته انسان های بسیاری هستند که زندگی شان از راه بازیافت انواع زباله ها و ضایعات مصرفی می​گذرد و تقریبا در تمام موارد مردان و زنان و کودکان ِ کارگر بدون هیچ وسیله ایمنی با این مواد در ارتباط هستند. به همین جهت یکی از هدف​های پروژه جدید دانشگاه سازمان ملل تهیه و توزیع جهانی راهنمای ِ از هم باز کردن ِ قسمت های مختلف دستگاه​های الکترونیکی ِ از کار افتاده است.

۱۸۰۰ کیلو مواد اولیه = یک کامپیوتر کوچک

آژانس اروپایی محیط زیست پس از یک بررسی و محاسبه انجام شده در همه ِ کشورها گزارش داده که حجم سالانه ضایعات الکترونیکی که در سال گذشته حدود ۴۰ میلیون تن بوده، سه برابر سریعتر از مجموع ضایعات و زباله های تولید شده توسط انسان در حال اضافه شدن است و اگر مجموع ضایعات الکترونیکی یک سال را در کامیون​های حمل زباله بار کنند و این کامیون ها بدون فاصله در یک خط مستقیم قرارگیرند خطی به اندازه نیمی از پیرامون کره زمین ایجاد خواهد شد.

یک گزارش منتشر شده دیگر از سوی سازمان ملل با عنوان کامپیوتر و محیط زیست نشان می دهد هرچه عمر استفاده از وسایل الکترونیکی طولانی ترباشد، به حفظ محیط زیست بیشتر کمک می شود. در این گزارش آمده که برای تولید یک کامپیوتر معمولی با اکران، به اندازه ده برابر وزن آن انرژی فسیلی مثل نفت و گاز مصرف شده است. در مقایسه باید توجه داشت که مثلا برای تولید یک اتومبیل یا یک یخچال معادل یک یا دوبرابر وزن آنها انرژی فسیلی مصرف شده است. به معنی دقیق تر تولید یک کامپیوتر با مانیتور ۱۷ اینچی معادل ۲۴۰ کیلوگرم نفت، ۲۲ کیلوگرم مواد شیمیایی و ۱۵۰۰ لیتر آب، یعنی در مجموع حدود ۱۸۰۰ کیلوگرم مواد اولیه مصرف شده است.

آقای "هانس وان جینکل"، رئیس دانشگاه سازمان ملل گفته وقت آن رسیده که مشکل افزایش ضایعات الکترونیکی در سطح جهان را بطور جدی حل کنیم، چون هم محیط زیست همه ِ ما سالم تر خواهد شد و هم تولیدکنندگان وسایل الکترونیکی با بازیافت مواد ساخته شده سود بیشتری خواهند برد و مصرف کنندگان نیز به جای دورانداختن وسایل الکترونیکی شان قسمت هایی از آن را که نیاز به نو شدن دارد تعویض می کنند.

لپ‌تاپ قابل بازیافت ساخته شده با پلاستیکی از نشاسته ذرت ...

روزنامه فناوران اطلاعات: پلاستیک‌های معمولی از منابع غیرقابل بازیافت مانند روغن، زغال‌سنگ و گازهای طبیعی تولید می‌شوند، در حالی که پلاستیک‌های قابل تجزیه ساخته شده از مواد گیاهی نیز سال‌هاست به بازار آمده ولی البته به دلیل قیمت بالا هرگز جایگزینی برای پلاستیک‌های غیرقابل بازیافت در صنعت کامپیوتر محسوب نشده‌اند.طبق اطلاعات به‌دست آمده، هم‌اکنون لپ‌تاپ‌های قابل بازیافت فوجیتسو که Life Book نام دارد، فقط در بازار ژاپن عرضه شده‌اند.پلاستیک‌های تولیدشده از مواد گیاهی قیمت بالایی دارند، اما 15درصد کمتر از پلاستیک‌های معمولی تبدیل به کربن می‌شوند. به‌طور کلی در غلات مقدار زیادی پلیمر طبیعی یافت می‌شود که با پردازش، قابل تبدیل به پلاستیک طبیعی است.

البته پلاستیک به‌دست آمده در آب حل می‌شود که با تغییر نوع پلیمر این مشکل نیز رفع خواهد شد.

به‌عنوان مثال گندم یا سیب‌زمینی پس از برداشت طی تغییرات ارگانیک، اسید لاکتیک تولید می‌کنند و ترکیبات اسیدلاکتیک، زنجیره‌های پلیمری را تشکیل می‌دهند که در پایان به تولید پلاستیکی به نام پلی‌لاکتاید (PLA برای مصارف صنعتی از سال 1990 آغاز شد اما به‌دلیل قیمت بالا مورد استقبال قرار نگرفت.

فوجیتسو پلاستیک‌های قابل بازیافت را پیش‌تر در گوشی‌های تلفن‌همراه نیز به کار گرفته بود.

دستگاه‌های ساخته شده از پلاستیک قابل بازیافت طی چند ماه در محیط تجزیه می‌شوند، در حالی که چرخه بازگشت پلاستیک‌های معمولی به طبیعت چندین دهه طول می‌کشد. مسوولان شرکت فوجیتسو هنوز جزییات و قیمت لپ‌تاپ را اعلام نکرده‌اند.

بازیافت زباله های الکترونیکی ...

بیش از چهار میلیون کامپیوتر در کشور غیرقابل استفاده است
در رویا تصور کنید شهرمان را که در آن تمامی‌ زباله‌ها به روش بسیار بهداشتی تفکیک و بازیافت می‌شود تا آن‌جا که در کنار سطل‌هایی مخصوص تفکیک زباله‌های تر و خشک، سطل‌ها را نیز برای جمع‌آوری زباله‌های الکترونیکی اختصاص داده‌اند که از طریق آن مردم می‌توانند سیستم‌های قدیمی‌خود را در این جایگاه‌ها قرار دهند که از آن‌ها به روش مطلوب و درستی استفاده شود‌. اما اگر از رویا فاصله بگیرم با این حقیقت تلخ روبه‌رو می‌شویم که هنوز در کشور ما روش جمع‌آوری و بازیافت زباله‌های خانگی دچار کاستی‌های شدیدی است که متاسفانه در چند ماه گذشته این مشکل چندین برابر شده است که به نوعی مسوولان این ماجرا را به جیره‌بندی بنزین و خروج اجباری کارگران افغان از کشور ارتباط داده‌اند‌. به هر حال مشکل از هر کجا نشات گرفته باشد در مجموع شاهد آن هستیم که در اکثر نقاط پایتخت گاهی اوقات زباله‌ها روزها در معابر باقی مانده‌اند که علاوه بر تولید یک منظر نه چندان چشم‌نواز از نظر بهداشتی نیز برای شهروندان مشکلاتی را به همراه داشته است. در چنین فضایی که جمع‌آوری و بازیافت زباله‌‌های خانگی دچار کاستی‌های بسیار شدیدی است به نظر می‌رسد جمع‌آوری زباله‌های الکترونیکی یک مبحث ناآشنا به حساب آید و این در حالی است که قانون جمع‌آوری و بازیافت تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی در بسیاری از کشورها به طور جدی پیگیری می‌شود.
● یک بازیافت خطرناک
پیشرفت روزافزون علم و تکنولوژی که به مدد آن انواع و اقسام دستگاه‌های الکترونیکی را در اختیار مردم قرار می‌دهد این روزها در کنار راحتی استفاده از چنین دستگاه‌هایی معضلی را نیز به نام زباله‌های الکترونیکی به وجود آورده است‌. معضلی که رفته‌رفته تبدیل به یک فاجعه خواهد شد چرا که زباله‌های کامپیوتری و الکترونیکی جزو زباله‌های خطرناکی به شمار می‌روند که سال‌ها در طبیعت باقی می‌مانند و این نکته موجب آن شده است که بازیافت این نوع زباله‌ها در سال‌‌های اخیر مورد توجه اکثر کشورها قرار گیرد‌. در همین رابطه گفته می‌شود یک قانون جدید واردکنندگان و تولیدکنندگان کالاهای الکترونیکی در انگلیس را مسوول بازیافت تولیداتشان می‌شناسد و به نوعی آن‌ها را مسوول اجرای این قانون می‌داند‌.
قانون زباله‌های تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی(WEEE( بازیافت زباله‌های الکترونیکی به میزان ‌چهار کیلوگرم‌ به ازای هر نفر را الزامی‌ می‌کند.
به‌موجب این قانون تولیدکنندگان موظفند بودجهء طرح‌های بازیافت را تامین کنند و خرده‌فروشان خدمات بازپس‌گیری را ‌در اختیار مشتریان قرار دهند‌.
قرار بود این قانون در ماه اوت سال ‌ ۲۰۰۵‌ اجرایی شود، اما به علت بروز مشکلات مهمی‌ به تاخیر افتاد‌. زباله‌های الکترونیکی که دستگاه‌های پی‌سی، کنسو‌ل‌بازی، مایکروویو و ماشین لباسشویی و..‌. را در برمی‌گیرند امروزه به عنوان سریع‌ترین منبع تولید زباله در اتحادیهء اروپا شناخته شده‌اند‌. تولیدکنندگان انگلیسی هر ساله ‌ ۱/۲‌ میلیون تن زبالهء الکترونیکی تولید می‌کنند که بیش‌تر آن‌ها راهی محل‌های تخلیهء زباله می‌شوند‌.
مدیر فروش یکی از شرکت‌های معتبر کامپیوتری درخصوص این قانون می‌گوید:«در گذشته تمام هم و غم تولیدکنندگان دستگاه‌های الکترونیکی، تولید و فروش کالاها به مشتریان بود‌. اکنون این شرکت‌ها ناچارند به سرنوشت کالاهای خود پس از فروش بیندیشند‌. قانون WEEE با شروع سال جدید وارد کتاب قانون شده است و براساس آن خرده‌فروشان کالاهای الکتریکی ملزم هستند خدمات رایگان بازپس‌گیری براساس نظیر به نظیر ارایه کنند، یا در بودجهء گسترش مراکز جمع آوری ‌ قانون زباله‌های تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی (WEEE( مشارکت کنند‌.»
شرکت Comet که یکی از بزرگ‌ترین خرده‌فروشان کالاهای الکتریکی انگلیسی به شمار می‌آید نیز جزو شرکت‌هایی است که بودجهء ارتقای تاسیسات بازیافت محلی را تامین می‌کند‌. مدیرعامل این شرکت این قانون را ابتکاری مثبت دانسته که سبب می‌شود امکان بازیافت زباله‌های الکتریکی برای مشتریان به روش بسیار آسانی صورت بگیرد‌.
این قانون همچنین تولیدکنندگان را ملزم می‌کند به یکی از ۳۷‌ «طرح رعایت اصول توسط تولیدکنندگان» که در انگلیس دایر است بپیوندند‌. این طرح‌ها تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد و از طرف شرکت‌ها مبادرت به جمع‌آوری و بازیافت زباله‌های الکترونیکی می‌کند‌.
یک مسوول شرکت هیولت پاکارد (HP) نیز می‌گوید:«مسوولیت ما براساس میزان فروش برآورد می‌شود‌.» میزان فروش شرکت‌ها به سازمان حفاظت محیط زیست اعلام و این سازمان فروش کلی تولیدکنندگان بزرگ را محاسبه کرده و درصد مسوولیت هر شرکت را مشخص می‌کند اما قانون اتحادیهء اروپا، فاقد مشوق‌هایی است که در ژاپن به تولیدکنندگان ارایه می‌دهد. در ژاپن در مقابل تولیدکنندگان، رویکرد فردی‌تر اعمال می‌شود‌. در این شیوه، شرکت(اچ‌پی) HP مسوول فروش و بازیافت تمام کالاهای الکترونیکی نیست و فقط مسوولیت تجهیزات (اچ پی) HP را بر‌عهده دارد‌. این شیوه مزایای زیست‌محیطی دیگری نیز دارد‌. بیش‌ترین تاثیر زیست محیطی در ساخت کالاها مربوط به مرحلهء طراحی است‌. اگر طراحی کالاها طوری باشد که در پایان عمر کالا بازیافت آن‌ها بهتر شود مزایای اقتصادی نیز دربردارد‌. قانون WEEE قرار است در سال ‌ ۲۰۰۸‌بازنگری شود‌. چهار سال قبل اتحادیهء اروپا در مورد اجرای قانونی برای حل مشکلات فزایندهء زباله‌های الکترونیکی به توافق رسید‌.
برنامهء محیط زیست سازمان ملل سال گذشته پیش از برگزاری «کنفرانس جهانی زباله‌های خطرناک» در کنیا اعلام کرد، سالانه ۲۰تا ‌ ۵۰‌میلیون تن زبالهء الکترونیکی در جهان تولید می‌شود. رایانه‌ها، تلفن‌های همراه و برخی دستگاه‌ها که چند ماه پس از تولید بلااستفاده می‌مانند، سهم آن‌ها در بین زباله‌های شهری در کشورهای توسعه‌یافته، به سرعت در حال افزایش است‌. با دانستن این آمار و ارقام این سوال به ذهن می‌رسد که در کشورهای پیشرفته غیر از اجبار قانون بازیافت کالاهای الکترونیکی از چه روش‌های دیگری استفاده می‌شود که برای پاسخ بد نیست به گزارش شبکهء فعالان زیست محیطی بازل با عنوان صادرات خطر زباله‌های صنعتی در آسیا اشاره کرد‌.
در این گزارش آمده است که ۵۰ تا ۸۰ درصد از زباله‌های الکترونیکی گردآوری شده برای بازیافت در ایالات متحدهء آمریکا به برخی کشورهای در حال توسعه همانند چین، هند و پاکستان صادر شده‌اند‌. این امر محیط زیست این کشورها و نیز مردان، زنان و کودکان محلی در این مناطق را در معرض انواع مواد سمی‌قرار داده است.
بنابراین گزارش‌، مراکز بازیافت در کشورهای در حال توسعه به مراکز تامین مواد برای صادرات زباله مبدل شده‌اند‌. در این مراکز کالاهای الکترونیک در شرایطی بسیار نامنظم و ناایمن بازیافت شده و مورد‌استفادهء مجدد قرار می‌گیرند‌. به طور مثال در شهرهایی همانند گویا در چین، دیدن صحنه‌هایی چون سوزاندن مواد پلاستیکی و انواع سیم‌ها یا ایجاد کوره‌های ذوب فلزات بازیافتی در فضای باز امری کاملا عادی است‌. در این مراکز وان‌ها و انواع ظروف دیگر انباشته از اسید، برای جداسازی طلا در کنارهء رودخانه‌ها به چشم می‌آید و نیز باتری‌ها و لوله‌های سربی که حاوی تشعشعات مضری است و در مونیتور‌ها و تلویزیون‌ها به کار می‌روند، با وجود پراکنده شدن انواع مواد خطرناک مانند سرب، در نهایت کالاهایی هستند که ارزش تجاری چندانی ندارند و به قیمتی بسیار ارزان عرضه می‌شوند‌. در این مراکز گلوله‌های پودر جوهر مورد استفاده در چاپگرها با دست از یکدیگر جدا می‌شوند که ابرهایی از غبار این پودر‌های مضر در هوا منتشر می‌کند در حالی که کارگران شاغل در این مراکز نیز عمدتا زنان و کودکانی هستند که بدون ماسک یا هر وسیلهء ایمنی دیگر به این فعالیت‌ها گماشته شده‌اند‌. به دلیل همین فعالیت‌ها، آب‌های زیرزمینی شهر گویای چین چنان آلوده شده‌اند که اخیرا مسوولین ناچار شده‌اند آب آشامیدنی این شهر را از مناطقی دیگر در فاصلهء ۳۰ کیلومتری این شهر حمل کنند.
● هیچ‌کس مسوول نیست
عمر کوتاه تجهیزات کامپیوتری از یک طرف و تنوع‌طلبی مردم در استفاده از تجهیزات الکترونیکی جدید سبب شده است که رفته رفته بحث زباله‌های الکترونیکی به مشکل بزرگ دنیا بدل شود اما به راستی تولید تجهیزات الکترونیکی به سادگی صورت می‌گیرد که اگر بخواهیم برای بازیافت آن کار جدی انجام ندهیم طبق یک تحقیق انجام شده گفته می‌شود برای ساخت یک مانیتور ساده علاوه بر مواد اولیهء مورد نیاز در حدود ۲۴۰ کیلوگرم سوخت،۲۲ کیلوگرم مواد شیمیایی، ۱۵۰۰ لیتر آب نیاز است و با توجه به این مساله به نظر می‌رسد استفادهء مجدد از وسایل کامپیوتری می‌تواند تا حد زیادی در مصرف مواد طبیعی صرفه‌جویی به وجود آورد‌. به گفتهء بسیاری از کارشناسان بازیافت بهترین راه برخورد با زباله‌های الکترونیکی به ویژه تجهیزات کامپیوتری است‌. چرا که یک کامپیوتر قدیمی‌ که دیگر قابل‌ترفیع نباشد را می‌توان به طور کامل بازیافت کرد و این بازیافت در تمامی ‌قطعات صورت می‌گیرد قطعاتی همچون شیشهء ‌مانیتور‌، پلاستیک کیس،مس موجود در منبع تغذیه، فلزات گران قیمت به کار رفته در مدارات، مودم یا منابع تغذیه و... می‌توانند بازیافت شوند اما در کشور ما دربارهء زباله‌های الکترونیکی چه اقداماتی صورت گرفته است‌. باقر بحری رییس‌ کمیسیون سخت‌افزار نظام صنفی رایانه‌ای در پاسخ به این سوال به ایرنا گفته است:«در ایران بیش از چهار میلیون رایانه از دور خارج شده وجود دارد و این در حالی است که نه سازمان بازیافت و نه محیط زیست هنوز هیچ برنامه‌ای برای جمع‌آوری و‌بازیافت زباله‌های الکترونیکی ندارند و با توجه به این که هر رایانهء رومیزی دارای ۳۲‌ درصد پلاستیک، نزدیک به هفت درصد سرب، ۴۱‌ درصد‌ آلومینیوم، ۶۱۰۰/۰‌ درصد طلا، ۲/۰ درصد آهن، ۹۸۱/۰‌ درصد نقره و مقادیری فلزات سنگین و خطرناک مانند کادمیوم، جیوه و آرسنیک است، می‌‌توان محاسبه کرد بازیافت چهار‌ میلیون رایانه، به جداسازی چه حجم عظیمی از عناصر ارزشمند و عناصر خطرناک خواهد انجامید که می‌‌تواند علاوه بر صرفه اقتصادی، جلوی خطرات زیست محیطی را نیز بگیرد. بنابراین ‌دفن یا سوزاندن این زباله‌ها سبب ورود عناصر سنگین به آب‌های زیرزمینی و گازهای سمی به محیط زیست می‌‌شود. ‌ ‌در سطح دنیا به لزوم تفکیک زباله‌های الکترونیکی از دیگر زباله‌ها اهمیت جدی داده می‌‌‌شود ولی متاسفانه وجود مشکلات متعدد در تفکیک و بازیافت زباله‌های خطرناک در ایران مانع طرح مسایلی همچون زباله‌های الکترونیکی می‌‌شود.‌»
رییس کمیسیون سخت افزار نظام صنفی رایانه‌ای معتقد است:‌ «باید برنامه‌هایی برای استفادهء مجدد از قطعات از دور خارج شده تدوین کرد; به عنوان مثال می‌توان از قطعات و مدارهای الکترونیکی در کارگاه‌های آموزشی و مدارس برای افزایش توان مهارت و یادگیری بهره برد.‌ به این طریق شاید بتوان جلوی هدر رفتن بخش زیادی از سرمایهء ملی را گرفت.‌ چون قطعات الکترونیکی دارای عمر طولانی و پرهزینه است و می‌‌توان از آن‌ها حتی در ساخت اسباب بازی نیز ‌استفاده کرد.‌
بحری در ادامه تصریح می‌‌کند:‌ عمر مفید رایانه‌ها در دنیا سه سال است ولی ما به ناچار از آن‌ها بیش‌تر استفاده می‌‌کنیم.‌ یکی از مسایلی که باعث از دور خارج شدن رایانه‌ها می‌‌شود، ورود مداوم نرم افزارها و برنامه‌های به روزی است که رایانه‌های مدل پایین قادر به اجرای آن‌ها نیست.‌ به عبارت دیگر به ظاهر عمر رایانه به پایان رسیده است، در حالی که از بسیاری قطعات و اجزای آن می‌‌توان استفاده‌های مفید دیگری کرد. اما متاسفانه ما برای استفادهء مجدد از رایانه‌های از دور خارج شده هیچ برنامه‌ای نداریم; حتی بسیاری از اداره‌ها و سازمان‌ها به این وسایل به چشم زباله هم نگاه نمی‌‌کنند و بخش عظیمی از اداره و سازمان را به انبار کردن این نوع رایانه‌ها اختصاص داده‌اند.‌ به اعتقاد بحری رایانه به صورت اجزای تفکیک شده وارد ایران می‌‌شود و ‌طبق برآوردها طی چند سال اخیر هر ساله یک میلیون و ۲۰۰‌ هزار تا یک میلیون و۵۰۰‌ هزار رایانه در ایران مونتاژ شده است و با توجه به این که از سال۱۳۷۰ ‌رایانه وارد ایران شده و اولین محموله تقریبا شامل ۱۰‌ هزار رایانه بوده است، می‌‌توان محاسبه کرد که تاکنون به طور تقریبی چند رایانه وارد ایران شده است و از این تعداد چه میزان از دور خارج شده‌اند.
رییس کمیسیون سخت‌افزار نظام صنفی رایانه‌ای می‌‌گوید:‌ «با توجه به اهمیت بازیافت زباله‌های الکترونیکی، بعضی شرکت‌های بزرگ خود موظف به بازیافت کالاهای تولیدی‌شان شده‌اند.‌ مثلا (اچ پی) HP در ژاپن، هنگام فروش کالا مبلغی را نیز به عنوان بازیافت می‌‌گیرد تا بعد از اسقاطی شدن کالای الکترونیکی، آن را بار دیگر وارد چرخهء بهره‌وری کند; متاسفانه از آن‌جا که اکثر نمایندگان این شرکت‌ها در ایران، نمایندگان غیرمستقیم و با واسطه هستند، بنابراین ارایهء این خدمات شامل کشور ما نمی‌‌شود.‌
این روزها در گشت و گذار کوتاهی در شهرمان می‌توانیم به سادگی علاوه بر صدها مغازهء عرضهء تجهیزات الکترونیکی و کامپیوتری ده‌ها پاساژ اختصاصی را نیز مشاهده کنیم که در طول فعالیت روزانهء خود مشغول فروش هزاران قطعه و لوازم الکترونیکی هستند که در کنار آن به سود هنگفتی نیز خواهند رسید‌ اما متاسفانه نه فروشنده و نه خریدار هیچ‌کدام در لحظهء معامله به این مساله فکر نمی‌کنند که عمر مفید لوازم فروخته شده به چه میزانی است و پس از چند سال سرنوشت این جنس فروخته شده چه خواهد شد و به عنوان مثال یک مانیتور سادهء کامپیوتر خانگی حامل دو تا چهار کیلوگرم سرب است که به تنهایی می‌تواند خطرات و عوارض وحشتناکی به ویژه بر تنفس و هوش کودکان بگذارد، پس از گذراندن عمر مفید خود به چه سرنوشتی دچار خواهد شد‌.
البته این مساله را در درجه اول باید مسوولان ذیربط از جمله نهادی همچون محیط زیست پاسخ دهد هرچند پس از سال‌ها همه‌گیر شدن کامپیوتر و لوازم جانبی آن در کشور هیچ نهادی درصدد پاسخگویی درمورد معضل زباله‌های الکترونیکی نبوده و تنها از سوی مسوولان محیط زیست گفته شده است که طرحی برای نحوهء برخورد با زباله‌های الکترونیکی در سازمان محیط زیست در حال تدوین است و مشخص نیست چه زمانی این تدوین به پایان خواهد رسید بنابراین این سازمان هنوز برای مقابله با زباله‌های الکترونیکی برنامه‌ای در دست ندارد و این یعنی این که متاسفانه باید شاهد آن باشیم که این زباله‌ها نیز با دیگر پسماندها دفن شوند و از آن‌جا که در ساختار این زباله‌ها فلزات سنگین و مواد شیمیایی بسیار سمی‌ وجود دارند رفته رفته این مواد به آب‌های زیر‌زمینی نفوذ خواهند کرد و آن فاجعه‌ای که بیمش می‌رود گریبان مردم را خواهد گرفت.

منبع: روزنامه سرمایه