تاثیرات انسان برمحیط زیست(خاک ها)

    خاک‌ها :

فرسایش خاک زمین‌های کشاورزی به دست انسان.مهم‌ترین آثار فعالیت‌های انسان بر خاک عبارت اند از:مسمومیت و فرسایش که موجب تخریب و کاهش توان زمین‌های زراعی می‌شوند.

به طور کلی فرسایش خاک پدیده‌ای طبیعی است که به وسیلهٔ عواملی چون باد، رواناب‌های سطحی و تغییرات دما انجام می‌گیرد.با این حال، فعالیت‌های انسان از جمله زراعت مفرط، آبیاری زمین‌های زراعی، محصولات تک‌کشتی، چریدن بیش از حد دام‌ها در مراتع،جنگل‌زدایی و بیابان‌زایی باعث از بین رفتن تعادل موجود میان روند تخریب و ایجاد خاک، و در نهایت آلودگی آن می‌شوند.

مسمومیت خاک می‌تواند در اثر افزایش نمک‌های خاک توسط ماشین‌آلات کشاورزی و یا آلودگی مستقیم آن توسط افراد یا کارخانه‌ها به ایجاد شود. در این صورت خاک ناحاصل‌خیز و حتی سمی برای برخی گیاهان می‌شود.

معجزه ای به نام خاک بنتونیت

        خاک بنتونیت

قدیم ها خاکی بود که به آن گل سرشوی می گفتند و خواصی مشابه صابون داشت که برای شستشو استفاده می شد.

امروز به این خاک بنتونیت می گویند که اگر یک مشت از آن را داخل یک لیترآب بریزید حجیم می شود و بعد از خشک شدن از بتون هم محکمتراست...!

در خراسان جنوبی معادن خاک بنتونیت وجود دارد که مرغوب ترین خاک آن سفید رنگ است و عمری هزار ساله دارد.

بعضی از این معادن ماهانه سه هزار تن از این خاک را بوسیله لودر استخراج می کنند.

خاک بنتونیت به دلیل چسبندگی،جذب آب، تورم پذیری و نرم بودن کاربردهای زیادی در ریخته گری، حفاری چاههای نفت، سد سازی و کشاورزی دارد...!

بنتونیت که خاک مرغوب صادراتی دارند عمده واحد هایی   در قائن، شمال غرب بیرجند و بخشی در فردوس هستند. اما اینکه این خاک به چه دردی می خورد و کجا می رود حکایت جالبی دارد…!

هر تن خاک بنتونیت را ده هزار تومان می فروشند و   

همین خاک در دوبی بعد از فرآوری هر کیلو تا هفتصد هزار تومان به فروش می رسد!

سالانه صدها هزار تن از این خاک مرغوب چه بطور رسمی و چه قاچاق به کشور دوبی صادر می شود ظاهرا برای استفاده در چاههای نفت اما حقیقت تلخ این است که این خاک برای ساخت جزایر مصنوعی استفاده می شود.

جزایر النخیل موسوم به پالم آیلند که در سواحل جنوبی خلیج فارس در دست احداث است ، به اسم صادرات غیر نفتی مرغوب ترین خاک ایران را خارج

می کنند تا جزایری به مساحت پنجاه کیلومتر مربع در امارات ساخته بشود که هم تهدیدی برای محیط زیست خلیج فارس محسوب می شود و هم خواسته یا ناخواسته با این کار تیشه به ریشه معادن و منابع خودمان می زنیم…! تنها جزیره نخلی جمیرا نیاز به بیش از پنجاه میلیون متر مکعب خاک برای به سطح آب رساندن این سازه دارد…! عرب ها با پول خیلی چیزهای ما را خریدند…حتی خاک ما را…! خاکی که برای دفاع ازآن زمانی خون دادیم و نگذاشتیم دشمن پا روی آن بگذارد، حالا تریلی تریلی و کشتی کشتی تحویل و تقدیمشان می کنیم و چندرغاز پول می گیریم؛ اسمش را هم گذاشتیم صادرات غیر نفتی... 

 زبانم نمی چرخد که این را بگویم...!

اما شاید اگر ما توانایی و لیاقت این را نداریم که از منابع خاکی خودمان استفاده بهینه ببریم همان بهتر باشد تا این خاک گرانبها را بدهیم که آنها ازش جزیره نخل جمیرا بسازند که گفته می شود ازروی ماه قابل دیدن است و بعد ما برویم آنجا برای تفریح و چند برابر پولهایی که برای خاک آن جزیره ها گرفته ایم را روانه جیبهایشان کنیم. 

باتشکر از خانم فاطمه ملکی برای ارسال این مطلب مفید

 منبع : http://anjomanshazandmh.blogfa.com

سنگ، ماده‌ای که می‌توان با آن کاغذ تولید کرد

سنگ، کاغذ، تولید

گزارشگر:نسترن سعیدی نژاد

شاید بتوان گفت کاغذ مهم‌ترین ماده اولیه برای تولید محصولات چاپ و نشر است و مصرف آن در کشور ما هم کم نیست. در زمینه تولید این ماده کارخانه‌های اندکی مشغول کار هستند که درصد کمی از نیازهای داخلی را تامین می‌کنند و مابقی از سایر کشورها وارد می‌شود. یکی از دلایل تولید نشدن کاغذ در ایران شرایط آب و هوایی و نبود منابع جنگلی غنی است، چون عمده‌ترین ماده تشکیل‌دهنده کاغذ الیافی است که از چوب درختان بدست می‌آید.پس باید به دنبال کاغذی گشت که با شرایط کشورمان سازگاری داشته باشد، در نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی امسال غرفه‌ای نظر من را جلب کرد: «تولید کاغذ از سنگ»!!

---

 

 

آیا امکان دارد ماده‌ای به غیر از چوب اصلی‌ترین ماده برای ساخت کاغذ باشد؟

در گفت‌وگو با محمد مهدی مصلح عرضه کننده تکنولوژی این نوع کاغذ، به پاسخ این پرسش می‌رسیم، وی در ابتدا شرح کوتاهی از تولید کاغذ سلولزی را بیان می‌کند: «برای ساخت 12000 تن کاغذ سلولزی،‌ حدود 65 میلیون دلار، 3500 کیلووات برق و یک رودخانه آب لازم داریم و مهمتر از همه باید جنگل‌ها را تخریب کنیم که برای طبیعت بسیار زیانبار است، و اکثر دولت‌ها هم اجازه این کار را نمی‌دهند. مشکل بعدی ما موادی است که برای تهیه کاغذ سلولز به خمیر اضافه می‌شود که بسیاری از آنها سمی است. پسماند این مواد به آب‌های زیرزمینی وارد می‌شوند و مورد استفاده قرار می‌گیرند و سلامت بشر را به خطر می‌اندازند.»

مصلح، کانادا را زادگاه کاغذ سنگی می‌داند و می‌گوید: «حدود 5 سال پیش برای اولین بار کاغذ سنگی در کانادا تولید شد و حدود 2 سال است که در چرخه اقتصادی جهان جای گرفته است. جزیره ونکوور کانادا با وجود داشتن جنگل‌های غنی زادگاه کاغذ سنگی است علت آن هم عدم قطع درختان و کم نشدن اکسیژن موجود در هوا است. این تکنولوژی از کانادا وارد سایر کشورها از جمله ژاپن، تایوان و ... شده است.»

وی در ادامه به توضیح فرآیند ساخت این کاغذ می‌پردازد: «80 درصد ماده تشکیل‌دهنده کاغذ سنگی از کربنات کلسیم است. غنی‌ترین منبع کره زمین سنگ است و بیشترین سنگی که روی کره زمین موجود است سنگ پایه آهکی است، که می‌توانیم کربنات کلسیم را از آن استخراج کنیم. اطراف ایران مملو از سنگ‌هایی است که پایه آهکی دارند به همین دلیل است که کشور ما کارخانه‌های سیمان زیادی دارد. شاید تولید این کاغذ برای سایر کشورها از جمله کشورهای اروپایی به صرفه نباشد چون صنایع سنگی آنها به اندازه ما غنی نیست ولی برای کشور ما بسیار با صرفه است.»

به گفته او:« 15 درصد مابقی مواد تشکیل‌دهنده این کاغذ از مواد پلی‌پروپیلن و پلی‌اتیلن است. برای اتصال کربنات کلسیم و مواد رزینی که همان پلی‌پروپیلن و پلی‌اتیلن است از موادی به نام coupling agent استفاده می‌شود.

اگر به کاغذهای سلولزی نگاه کنیم، در سطح آن خلل و فرج دیده می‌شود که به علت وجود الیاف کوتاه و بلند و ترکیب آنهاست، در کاغذ سنگی پس از ترکیب مواد اولیه، ماده‌ای به نام compatibilizer برای هموژنیزه کردن ترکیب به آن اضافه می‌شود. این ماده ساختار مولکولی ترکیب را یکنواخت و همگن می‌کند به همین دلیل است که خلل و فرجی در بافت کاغذ دیده نمی‌شود.»

مصلح محسنات کاغذ سنگی را برمی‌شمرد: «پس از اینکه بر روی کاغذ سلولزی با خودکار نوشته می‌شود اگر جند ثانیه در آب قرار گیرد و با دست روی آن کشیده شود جوهر از روی آن پاک شده و یا حتی بافت کاغذ از هم پاشیده می‌شود ولی کاغذ سنگی چنین نیست و آسیبی نه به بافت کاغذ و نه به جوهر روی آن وارد می‌شود به عبارت دیگر کاغذ سنگی ضدآب است.

کاغذ سنگی را اگر آتش بزنیم خاکستر به جا مانده آهک است که نشان‌دهنده برگشت‌پذیری به طبیعت است. این کاغذ برای تجزیه شدن حداکثر یکسال زمان نیاز دارد یعنی اگر یکسال در طبیعت باشد اثری از آن باقی نمی‌ماند. حال اگر این کاغذ از پلاستیک ساخته شده باشد 800 تا 900 سال در طبیعت باقی می‌ماند، لایه ازن را سوراخ می‌کند، انواع بیماری‌ها از جمله سرطان را ایجاد می‌کند. به عنوان جمع‌بندی این کاغذ دوستدار محیط زیست، ضدآب و تجزیه‌پذیر است.»

وی مصارف این کاغذ را شرح می‌دهد: «این محصول از گراماژ 65 تا 400 را شامل می‌شود و برای انواع پوستر، ساک‌های دستی، کاغذ دیواری و ... استفاده می‌شود. کاغذ سنگی در ضخامت‌های بالا از استحکام زیادی برخوردار است و امکان پارگی آن بسیار کم است. یکی از کاربردهای بسیار مهمی که این کاغذ در کشور ما می‌تواند داشته باشد در زمینه بسته‌بندی سیمان است. برای تولید کیسه‌های بسته‌بندی سیمان از پنج لایه کاغذ که روی آن را با یک لایه پلی‌اتیلن پوشش داده‌اند استفاده می‌شود. لایه پلی‌اتیلن برای جلوگیری از نفوذ سیمان به بیرون به کار برده می‌شود ولی در ساخت کاغذ سنگی چون از پلی‌اتیلن استفاده می‌شود نیازی به پوشش‌دهی ندارد. مصرف دیگر این کاغذ در تولید ظروف یکبار مصرف است، این مواد چون دوستدار محیط زیست است، زود به طبیعت برمی‌گردد و آسیبی نمی‌رساند.»

وی هزینه نصب خط تولید کاغذ سنگی در ایران را 5/5 میلیون دلار می‌داند و می‌گوید: «با توجه به اینکه تولید کاغذ سنگی در ایران بسیار کاربرد دارد ولی متأسفانه تا الان خط تولید آن نصب نشده است. نوسانات و بالا بودن قیمت دلار در دولت گذشته باعث شد که تمایلی برای سرمایه‌گذاری وجود نداشته باشد ولی در حال حاضر تقاضا برای نصب وجود دارد و بسیار مورد استقبال واقع شده است. نکته حایز اهمیت این است که طول خط تولید کاغذ سنگی 109 متر است پس برای نصب آن ساختمانی مجهز و عظیم مورد نیاز است.»

مصلح در ادامه قیمت این کاغذ را مورد بررسی قرار می‌دهد: «قیمت تولید این کاغذ کیلویی 2300 تومان است در حالی که قیمت تولید کاغذهای معمولی حدودا کیلویی 4000 تومان است. تفاوت کاغذهای معمولی و کاغذ سنگی در این است که به دلیل وجود الیاف کوتاه و بلند در کاغذ معمولی باعث مکش مرکب می‌شود و در چاپ چند رنگ، کیفیت مطلوبی نخواهیم داشت. برای داشتن چاپ با کیفیت‌تر از کاغذ گلاسه استفاده می‌شود که قیمت آن کیلویی 5300 تومان است. کاغذ سنگی کیفیت کاغذ گلاسه را با قیمت پایین‌تر به ما می‌دهد. چاپ‌پذیری کاغذ سنگی بسیار بهتر از کاغذ معمولی است. کاغذ معمولی به دلیل خلل و فرجی که دارد مرکب را جذب می‌کند در حالیکه کاغذ سنگی مرکب را جذب نمی‌کند و مرکب در سطح کاغذ باقی می‌ماند و حدود 20درصد کاغذ معمولی مرکب مصرف می‌کند. شرکتی در اصفهان کاغذ سنگی را وارد و کیلویی 9300 تومان به فروش می‌رساند. قیمت کاغذ سنگی را نباید با کاغذ تحریر مقایسه کرد زیرا کاغذ تحریر برای مصارف خاص باید لمینیت شود و این کار باعث افزایش هزینه می‌شود در حالیکه کاغذ سنگی این افزایش هزینه را ندارد.»

مصلح آماری از واردات و مصرف کاغذ در کشور را ارایه می‌دهد: «طبق آمار وزارت صنایع در سال 1391، 680 هزار تن کاغذ وارد کشور شده است در حالیکه تولید کاغذ در کشور 12000 تن است، که این 12000 تن را شرکت‌های چوکا و پارس تولید می‌کنند. و حدود 2 درصد از نیاز داخلی را تامین می‌کنند. خط تولید کاغذ سنگی قابلیت تولید 4000 تن در سال را دارد پس برای تامین نیاز داخلی نیاز به نصب چندین ماشین داریم. اگر این سیستم در کشور نصب و راه‌اندازی شود میزان قابل توجهی از واردات و خارج شدن ارز از کشور کاسته می‌شود. همچنین منابع جنگلی ما نیز تخریب نمی‌شود. برای تولید هر یک تن کاغذ، 4 تن درخت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این در صورتی است که ما نه درخت داریم و نه آب پس بهتر است که از کاغذ سنگی استفاده شود.»

منبع : http://www.iranprint.com/

ساخت خانه قابل حمل و تمام بازیافت

159272 -۲۲ تیر ۱۳۹۲ یک گروه از دانشجویان خانه ای قابل حمل و تمام بازیافت خورشیدی را ساختند که همه انرژی و سیستم تهویه آن از طریق خورشید تامین می شود. به گزارش پایگاه فناوری تی.جی.دیلی، یک تیم طراحی دانشجویی از دانشگاه فناوری سی.زچ (Czech) جمهوری چک در حال ساخت یک خانه تک اتاقی خورشیدی است. این خانه ای.آی.آر نام دارد و به گونه ای ساخته شده که قابل حمل و نقل و بازیافت است. در ساخت این خانه اکثرا از تک ماده ها استفاده شده است و هنگام ساخت آن فاصله ای تعیین شده بین لایه های تشکیل دهنده این مواد حفظ می شود. گفتنی است یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده این خانه چوب روکش شده است که تولید زباله هنگام ساخت را به صفر می رساند و برای محیط زیست خطرساز نیست. چندی پیش یک تیم دانشجویی نیز اقدام به طراحی خانه خورشیدی با قابلیت تغییر شکل شده بود. خانه تبدیلی خورشیدی یک طرح مفهومی است که از پنج بخش مدولار با قابلیت چرخش و تغییر شکل ساخته می شود. امکان چرخش ۳۶۰ درجه‌ پنجره‌ها، استفاده حداکثر از نور خورشید در تمام طول روز و منظره متنوع برای ساکنان ازجمله ویژگی های این ساختمان است. دراین سازه شیشه‌های ترموکرومیک به کار رفته است که در واکنش به گرمای خورشید تغییر رنگ می‌دهند. همچنین دیوارهای سرامیکی در آن طراحی شده است که با افزایش درجه حرارات، عرق کرده و باعث خنک شدن محیط می شود.  http://www.shasa.ir/newsdetail-159272-fa.html

بازیافت خاک های تخریب شده با استفاده از کمپوست

در عصر کنونی استفاده¬های غیر اصولی و حتی استفاده¬های برنامه¬ریزی شده زندگی صنعتی، منجر به ایجاد اراضی غیر قابل استفاده شده است. این بررسی به اصلاح حاصلخیزی خاک¬های غیر قابل کشت با استفاده از کمپوست بدون در نظر گرفتن عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی پرداخته است. بدین منظور ابتدا مقادیر عناصر شیمیایی موجود در خاک اندازه¬گیری شد. سپس اقدام به کشت گلدانی در طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور در سه تکرار شد و اثرات خاک حاصلخیز و تیمارهای مختلف کمپوست بر خاک تخریب شده بررسی گردید. پس از برداشت گیاهان با استفاده از نرم¬افزار MSTATC نتایج مورد تجزیه آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد افزایش مقدار کمپوست و اصلاح خاک، باعث بیشترین عملکرد دانه گیاه نخود و اختلاف معنی¬دار در سطح 5 درصد با شاهد و بقیه تیمارها گردید. برای اصلاح خاک تخریب شده،80 درصد وزنی از آن با 20 درصد وزنی از خاک غیر تخریب شده مخلوط گردد و سپس با 20 درصد وزنی کمپوست مخلوط شود تا خاک غیر قابل استفاده به کاربری فضای سبز یا کشاورزی تبدیل شود. 

مهدی صادقی پور مروی

نقش روی در خاک

مقدار روی در کره خاکی تقریباً 80 میلی گرم در کیلو گرم است. و در خاک مقدار آن از 10 تا 300 و به طور متوسط 50 میلی گرم در کیلو گرم متغیر می باشد. ولی در خاک های قلیایی مقدارآن از 20 پی پی ام تجاوز نمی کند و نکته دیگر این که مقدار روی در خاک های سطحی کمتر از خاک زیرین است. به طور کلی مقدار کل روی در خاک مانند بسیاری از عناصر غذایی مورد نیاز گیاه به هیچ وجه معیار قابل جذب بودن آن برای گیاه نیست. مقدار روی در سنگ ها نیز متفاوت بوده و طیف آن از 4 تا 100 میلی گرم در کیلو گرم متغیر است. مقدار روی در بازالت 100، شیل45، گرانیت10، سنگ آهک4 و در ماسه سنگ 3 میلی گرم در کیلو گرم خاک گزارش شده است. از کانی های مهم حاوی روی می توان از اسفالریت (ZnS)، اسمیت سونیت (ZnCO3) و همی مورفایت (Zn4(OH)2Si2O7.H2O) نام برد.
ابراهیم ندرلو
مدیریت سایت موژنقش روی در خاک:
مقدار روی در کره خاکی تقریباً 80 میلی گرم در کیلو گرم است. و در خاک مقدار آن از 10 تا 300 و به طور متوسط 50 میلی گرم در کیلو گرم متغیر می باشد. ولی در خاک های قلیایی مقدارآن از 20 پی پی ام تجاوز نمی کند و نکته دیگر این که مقدار روی در خاک های سطحی کمتر از خاک زیرین است. به طور کلی مقدار کل روی در خاک مانند بسیاری از عناصر غذایی مورد نیاز گیاه به هیچ وجه معیار قابل جذب بودن آن برای گیاه نیست. مقدار روی در سنگ ها نیز متفاوت بوده و طیف آن از 4 تا 100 میلی گرم در کیلو گرم متغیر است. مقدار روی در بازالت 100، شیل45، گرانیت10، سنگ آهک4 و در ماسه سنگ 3 میلی گرم در کیلو گرم خاک گزارش شده است. از کانی های مهم حاوی روی می توان از اسفالریت (ZnS)، اسمیت سونیت (ZnCO3) و همی مورفایت (Zn4(OH)2Si2O7.H2O) نام برد.
روی در خاک به فرم های زیر دیده می شود:
- بخش مهمی از روی به عنوان جزء ساختمانی برخی از کانی های رسی بوده و می تواند در شبکه کریستالی جایگزین منیزیم گردد.
- بخشی از روی به صورت کاتیون قابل تبادل جذب سطحی کانی های رسی است.
- بخشی از روی نیز جذب سطحی اکسید ها، هیدروکسید و اکسی هیدروکسید های آهن و آلومینیوم و همچنین جذب سطحی کربنات ها می شوند.
- بخشی از روی در خاک به صورت ترکیب با ماده الی دیده می شود.
- مقداری از روی به فرم Zn2+ در محلول خاک وجود دارد.
فعالیت یون روی در خاک توسط PH کنترل می گردد و با هر یک واحد افزایش در مقدار PH غلظت روی 100 برابر کاهش می یابد.
حرکت روی در خاک عمدتاً به صورت انتشار است و ضریب انتشار روی در خاک های آهکی نسبت به خاک های اسیدی 50 مرتبه کمتر است و این خود دلیلی برای کمبود روی در خاک های آهکی ایران است. اما عوامل دیگری نظیر فقیر بودن خاک از کانی های حامل روی، وجود PH قلیایی و زیادی کربنات کلسیم، حضور بی کربنات فراوان در آب های آبیاری، مرده بودن خاک(خاک فاقد باکتری ها و مواد الی)، زیادی فسفر و ازت در خاک و نهایتاً عدم رواج مصرف کود های محتوی روی، بر کمبود روی در خاک های کشور تاثیر می گذارند.

نقش روی در گیاه :
ضرورت نیاز گیاه به روی، اولین بار در سال 1926، در گوجه فرنگی توسط Sammer & Lipman مشخص شد. روی عمدتاً به فرم دو ظرفیتی Zn2+ از محلول خاک جذب گیاه می شود. جذب روی در مراحل مختلف رشد گیاه متفاوت است به طوری که بیشترین جذب در اوایل رشد صورت گرفته و به مرور زمان مقدار آن کاهش می یابد. در خاک های دارای واکنش قلیایی روی به صورت Zn(OH)+ نیز می تواند جذب گیاه گردد. جذب روی توسط گیاه با دو مکانیسم فعال و غیر فعال صورت می گیرد. جذب غیر فعال روی از طریق جذب الکترواستاتیکی آن بر روی دیواره سلولی و سایر سطوح خارجی سلول های ریشه گیاه صورت می گیرد. این نوع جذب غیر اختصاصی بوده و مستقل از فعالیت های متابولیکی گیاه است. اما برعکس جذب فعال به شدت انتخابی و تحت تاثیر سوخت و ساز گیاهی است و عواملی مانند دما، نور، تهویه و رطوبت که بر سوخت و ساز گیاهی تاثیر دارند، بر مقدار جذب روی نیز موثرند. لازم به ذکر است که بخش عمده روی در گیاه توسط جذب فعال جذب می گردد.
مقدار روی در گیاهان بین 40 تا 70 میلی گرم در کیلوگرم متغیر است و مقدار آن در گیاه با سن گیاه رابطه معکوس داشته و گیاهان پیر به علت اثر رقت و همچنین انتقال روی به دانه، از غلظت روی کمتری برخوردارند. انتقال روی از ریشه به دیگر اندام های گیاه از طریق آوند های چوبی صورت می گیرد و وضعیت روی در شیره خام گیاهی معلوم نیست.
روی به عنوان یک عنصر غذایی در گیاهان تنها به یک شکل و آن هم به صورت Zn2+ وجود دارد.و در بسیاری از سیستم های آنزیمی گیاه نقش کاتالیزوری فعال کننده و یا ساختمانی دارد و در گیاه در ساخته شدن و تخریب پروتئین ها دخیل است. روی نقش متابولیکی مهمی را در گیاه ایفا می کند.برخی از انزیم ها حاوی روی هستند مانند کربنیک انهیداز، کربوکسی پپتیداز،الکل دی هیدروژناز،فسفاتاز قلیایی،فسفولیپاز و RNA دیمراز. برخی از انزیم ها از جمله دی هیدروژناز، آدولاز، ایزومراز و ترانس فسفولاز توسط روی فعال می شوند. در اثر کمبود روی سنتز پروتئین کاهش و اسید های آمینه تجمع می یابند که علت آن کاهش انتقال اسید های آمینه و همچنین افزایش تجزیه و تخریب RNA است. در اثر کمبود روی فعالیت آنزیم Rnase افزایش می یابدکه این امر موجب تخریب RNA و کاهش سنتز پروتئین می گردد.
مقدار هورمون های گیاهی نیز تحت تاثیر مقدار روی در گیاه هستند. کمبود روی مقدار ایندول استیک اسید (IAA) را کاهش و میزان تریپتوفان را افزایش می دهد. علاوه بر این به نظر می رسد که در گیاهان با کمبود روی متابولیسم جیبرلیک اسید کاهش و ایندول استیک اسید در کلروپلاست تجمع و بدین وسیله با تامین یون H+ نقش بافری خود را در تنظیم موقت PH ایفا نموده و از تخریب پروتئین جلوگیری می کند. با توجه به وسعت تاثیر این آنزیم ها در فعالیت های حیاتی، معلوم است که کمبود روی می تواند صدمات فوق العاده ای را به زندگی گیاه وارد سازد. همچنین مشخص شده است که روی در تنظیم اب گیاه نیز دخالت دارد.
نقش روی در تغذیه انسان و دام :
روی یکی از عناصر ضروری برای انسان به شمار می رود که کمبود آن در سراسر جهان دیده شده است. علایم کمبود روی برای نخستین بار در سال 1963 توسط Parasad و همکاران گزارش شده است. این محققین مشاهده نمودند که مردان جوان در خاور میانه دارای رشد ناکافی و از لحاظ بلوغ جنسی عقب مانده هستند. آمار ها نشان می دهد که، حدود 40 در صد از مردم جهان از کمبود عناصر کم مصرف بخصوص روی (گرسنگی پنهان) رنج می برند. یکی از علل عمده کمبود روی با این گستردگی، این است که غلات غذای اصلی مردم این قبیل کشور ها را تشکیل می دهد. هرچند دانه کامل غلات از منابع غنی روی هستند، اما وجود فیبر و فیتات در دانه گندم از فراهمی روی در دانه می کاهد. مسلماً در کشور ما که غذای اکثریت قریب به اتفاق مردم نان و برنج می باشد، کمبود شدید تر است و درصد افرادی که از کمبود این عنصر حیاتی رنج می برند در ظاهر به مراتب فراوان تر و شدید تر خواهد بود.

روی در بدن انسان مانند پلیس راهنمایی و رانندگی عمل می کند. و در بدن اعمال زیر را هدایت و سرپرستی می کند.
روی در جلو گیری از ریزش مو و محو خال های سفید روی ناخن موثر است، برای ثبات حالت خون و برقراری تعادل اسیدی قلیایی بدن مهم است، به معالجه نارحتی های پروستات کمک می کند، کار پروستات را طبیعی و عادی می سازد و در پرورش تمام ارگان های تولید مثل اهمیت دارد، انقباض عضلات را کنترل می کند، در کار امتزاج و پیوند پروتئین اهمیت دارد، در اعمال مغز و معالجه شیزوفرنی دخالت می کند ، به تشکیل انسولین کمک می کند، رسوب یافتن کلسترول در رگ ها را کاهش می دهد، حس چشایی را تقویت می کند، برای ترکیب و تشکیل DNA لازم است، التیام یافتن زخم های داخلی و خارجی را تسریع می کند.
علاوه بر تاثیر های فوق، کمبود روی مشکلات جبران ناپذیری را ایجاد می کند که اهم آنها عبارتند از تاخیر در تکامل جنسی، ایجاد ضایعات جلدی، خشن شدن پوست،بزرگ تر شدن کبد و طحال، تغییرات خلق و خوی، کمی رشد در شیر خواران و کاهش سرعت رشد و نمو در نوجوانان است.
مقدار کل روی در یک مرد 70 کیلو گرمی تقریباً 1.5 تا 2.5 گرم می باشد که حدود 30 در صد در استخوان ها، 60 در صد در ماهیچه ها و بقیه در بافت های دیگر است. مقدار روی در استخوان و دندان ها معمولاً زیاد است اما به آسانی قابل تحرک نمی باشد. مقدار توصیه شده روی برای بزرگسالان، 15 میلی گرم، برای زنان باردار و شیرده کمی بیشتر و برای کسانی که زیاد عرق می کنند، 30 میلی گرم در روز نیاز است. در غذاهای کنسرو شده و یا مواد غذایی حاصل از خاک های فقیر مقدار روی خیلی ناچیز است. منابع غذایی اصلی روی گوشت قرمز و غذاهای دریایی است. دانه های غلات نیز از منابع غنی روی هستند اما جدا کردن سبوس از آنها 70 تا 75 درصد از روی را از بین می برد. از منابع دیگر حاوی روی می توان گوشت ران گوساله و بره، جوانه گندم، تخم کدو، تخم مرغ، شیر خشک بی چربی و پودر خردل را نام برد. به طور کلی روی موجود در غذاهای حیوانی قابل استفاده تر از غذاهای گیاهی است. علت این امر تاثیر فیتات، فیبر و پروتئین بر فراهمی روی گیاهی ذکر شده است.
روی، خوشبختانه مسمومیت ایجاد نمی کند مگر هنگامی که از مقدار احتیاج روزانه بیشتر مصرف شود و یا غذا در ظرف های گالوانیزه ذخیره شده باشد. مصرف بیش از 150 میلی گرم آن در روز توصیه نمی شود.
- در صورت مصرف زیاد ویتامین B6، بدن به روی بیشتری نیاز دارد.و در مورد اشخاص مبتلا به دیابت نیز چنین است.
- به مردان با ناراحتی پروستات (و بدون آن) توصیه می شود که غلظت روی را در بدن خود بالا نگه دارند.
- مصرف روی و منگنز برای افراد سالخورده مفید است.
- خانم ها برای منظم کردن عادت ماهانه خود، پیش از متوسل شدن به به هورمون، بهتر است به عنوان مکمل غذایی از روی استفاده کنند.
- اگر روی به جیره غذایی خود افزودید بهتر است ویتامین A مصرفی را هم افزایش دهید.
- و نکته آخر در مورد روی، این که، کمبود روی در بدن باعث افزایش میزان مس در بدن می شود و انسان را بد خلق و خوی و مستعد درگیری و مشاجره می کند و توصیه می گردد که افراد، بویژه مردها زیر نظر پزشک، موازنه روی و مس بدن را حفظ کنند تا همیشه منطقی و آرام باشند.
پر اکنش جغرافیایی روی :
کمبود روی در خاک از مناطق وسیعی از جهان گزارش شده است. فائو در تحقیق جامع خود اعلام نمود که بیش از 30 در صد خاک های مورد مطالعه به کمبود روی مبتلا هستند. در این گزارش کمبود روی در برخی کشورها از جمله بلژیک، مالت، عراق، ترکیه، پاکستان و هند شدیدتر از مناطق دیگر از جمله سوریه، لبنان، مکزیک و تایلند گزارش شده است. به طور کلی در خاک های با PH بالا، خاک های آهکی، خاک های شنی، خاک های سدیک(به علت فراهمی کم روی)، خاک های با PH پایین(به علت کمی روی بومی در خاک)، خاک های با ماده آلی زیاد و کم، خاک های غرقاب بدون تهویه و همچنین خاک های شدیداً آبشویی یافته کمبود روی بیشتر است. در اسیا، در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک در مقایسه با خاک های مناطق مرطوب و نیمه مرطوب، کمبود روی شدیدتر گزارش شده است.
در ایران نیز با توجه به تحقیقات به عمل آمده بر روی انواع درختان میوه و همچنین زراعت های عمده از جمله گندم، به نظر می رسد که در تعدادی از خاک های قابل کشت ایران کمبود روی با شدت و ضعف های متفاوتی وجود دارد به نحوی که در این مناطق، گیاهان و نباتات باغی و زراعی به مصرف کودهای حاوی روی عکس العمل مثبت نشان می دهند. نتایج دو تحقیق، توسط تعدادی از محققین موسسه تحقیقات خاک و آب در تعدادی از مزارع گندم نشان داده است که مقدار روی قابل استفاده در حدود 40 در صد از خاک های مورد مطالعه از حد بحرانی این عنصر پایین تر است. در این تحقیق خاک استان های خراسان، خوزستان، ایلام، یزد و کردستان بیشترین درصد پراکندگی به کمبود روی را داشتند.
علایم تشخیصی کمبود یا بیش بود روی در گیاه :
همانطور که گفته شد جذب روی توسط گیاه با دو مکانیسم فعال و غیر فعال صورت می گیرد. که بخش عمده آن از طریق جذب فعال می باشد. و روی از طریق آوند های چوبی از ریشه به دیگر اندام های گیاه هدایت می شود. به طور کلی دو دسته عوامل محیطی و عوامل خاکی بر فراهمی روی برای گیاه موثر می باشند که در زیر آن دو عامل را شرح می دهیم.

1- عوامل محیطی :
دما و نور، فاکتور های مهم محیطی هستند که بر فراهمی یا کمبود روی در گیاهان اثر می گذارند. بر عکس آهن و منگنز، رطوبت خاک جدای از اثر مستقیمی که روی رشد عمومی گیاه دارد، عامل مهمی در کمبود روی نمی باشد. ولی از آنجای که انتقال روی در خاک به صورت انتشار است، بنابراین مقدار رطوبت در خاک بر فراهمی روی برای گیاه اثر می گذارد. نکته دیگر در مورد تاثیر رطوبت بر فراهمی روی برای گیاه اینکه، در مزارع برنج کاری (غرقاب) کمبود روی از مشکلات تغذیه ای مهم می باشد. علت کمبود روی در چنین مزارعی وجود سولفید زیاد در این خاک ها است. در این خاک ها سولفید با روی ترکیب شده و روی به صورت سولفید روی رسوب می کند و از دسترس ریشه خارج می شود. و دما نیز از طرق زیر بر فراهمی روی در گیاه اثر می گذارد.
-- با توجه به این که بخش اعظم روی به صورت فعال جذب می گردد. بنابراین سوخت و ساز گیاهی جذب آنرا کنترل می کند، دما با تاثیر بر سوخت و ساز گیاهی بر جذب روی تاثیر می گذارد. با افزایش دما جذب روی افزایش می یابد.
-- با کاهش دما انتقال روی از ریشه به اندام های هوایی کاهش می یابد.
-- رشد ریشه در دماهای پایین کاهش می یابد و به همین دلیل در فصول سرد محلول پاشی روی موثر تر از مصرف خاکی است.
-- در دماهای پایین آلودگی میکوریزایی، که عامل مهمی در جذب روی است، کاهش می یابد.
-- دما بر همزیستی قارچ با ریشه های گیاهی و در نتیجه بر جذب روی اثر می گذارد.
-- کاهش دما موجب کاهش سنتز عامل های کلات کننده از جمله کاهش سیدروفورها می گردد.
2- عوامل خاکی :
عواملی که بر تحرک و یا تغییر شکل روی در خاک تاثیر داشته باشند، بر فراهمی آن در خاک نیز اثر می گذارند. عوامل خاکی نظیر مواد مادری، PH، ماده آلی و هم کنش با عناصر دیگر بر فراهمی روی گیاهی تاثیر دارند.
مواد مادری : سنگ ها یا مواد مادری تشکیل دهنده خاک ها مقادیر متفاوتی روی دارند به همین دلیل خاک های حاصل از آنها نیز حاوی مقادیر متفاوتی از روی می باشند. مقدار روی در سنگ ها از 4 تا 100 میلی گرم در کیلو گرم متفاوت است. خاک های حاصل از سنگ های آذرین بازی نظیر بازالت و گابرو در مقایسه با سنگ های آذرین اسیدی، سنگ های دگرگونی و سنگ های رسوبی نظیر سنگ آهک و ماسه سنگ، روی بیشتری دارند. مقدار روی در بازالت 100، شیل 45، گرانیت10، سنگ آهک 4 و ماسه سنگ 3 میلی گرم در هرکیلو گرم گزارش شده است. به علت زیاد تر بودن ماده آلی در لایه های سطحی در مقایسه با لایه های تحتانی، مقدار روی در افق های سطحی نیز بیشتر است. فرسایش و هر عاملی دیگری که لایه سطحی خاک را از بین ببرد، موجب بروز علایم کمبود روی در گیاهان می گردد.
PH خاک : مصرف آهک در خاک های اسیدی موجب کاهش فراهمی روی می گردد. فراهمی روی برای گیاه و در نتیجه بروز علایم کمبود و بیش بود آن تابعی از PH خاک است و با افزایش PH حلالیت روی کاهش می یابد. به ازای هر یک واحد افزایش در مقدار PH غلظت روی 100 برابر کاهش می یابد. از طرف دیگر با افزایش PH جذب سطحی روی توسط ترکیبات مختلف خاک از جمله اکسید های آبدار آهن و منیزیم افزایش می یابد. به طور کلی کمبود روی عمدتاً در خاک های با PH بین 6 تا 8 ، که اکثریت خاک های ایران دارای PH حدود 8 هستند اتفاق می افتد.
مواد آلی : کاربرد کاه و کلش در شالیزارها کمبود روی را تشدید می کند. محققین علت این امر را زیادی ماده آلی در خاک می دانند و اعتقاد دارند که در حالی که ماده آلی کافی موجب افزایش فراهمی روی می گردد، زیادی آن با افزایش جذب سطحی و افزایش فعالیت موجودات میکروبی خاک موجب کاهش فراهمی روی برای گیاه می گردد. در زیر به اثرات مثبت و منفی مواد آلی بر فراهمی روی اشاره شده است.
-- ترکیب ماده آلی با روی و تشکیل کمپلکس روی - ماده آلی موجب بهبود انتشار روی و در نتیجه افزایش فراهمی آن می گردد.
-- ماده آلی موجب افزایش فعالیت موجودات ریز خاک شده که این امر موجب آزاد شدن روی از منابع نسبتاً غیر قابل استفاده می گردد.
-- جذب سطحی روی بر مواد آلی به خصوص در PH های بالا می تواند موجب غیر قابل استفاده شدن قسمتی از روی قابل استفاده گیاهی گردد.
اثرات متقابل با سایر عناصر : علاوه بر موارد ذکر شده در بالا، اثرات متقابل روی با سایر عناصر نیز بر فراهمی آن برای گیاه اثر می گذارد. مهمترین عنصر تغذیه ای که بر غلظت و فراهمی روی در گیاه تاثیر می گذارد، فسفر می باشد که برهم کنش بین این دو عنصر منفی می باشد. روی با آهن نیز هم کنش منفی دارد. افزایش روی موجب کاهش غلظت آهن در گیاه می گردد و از طرفی، آهن جذب و سمیت احتمالی روی را در گیاه کاهش می دهد. روی با مس نیز با یکدیگر هم کنش منفی دارند و همین طور هم کنش روی با منگنز نیز توسط محققین گزارش شده است.
علی رقم اعتقاد بعضی از محققین که معتقدند روی در گیاه تحرک زیادی دارد اما شواهد نشان می دهد که پویایی روی در داخل گیاه نسبتاً محدود بوده و نشانه های کمبود ابتدا در بافت های جوان به صورت ریز برگی و کچلی سرشاخه ها (این علایم عمدتاً مربوط به بهم خوردن متابولیسم اکسین و به خصوص ایندول استیک اسید است) شروع می شود. از علایم مشخصه کمبود روی کلروز می باشد که شبیه کلروز آهن بوده و ابتدا در برگ های جوان دیده می شود. در درختان میوه ابتدا رنگ برگ ها کمی زرد می شود و رنگ برگ های انتهایی شاخه کمی روشن تر است. فاصله میان گره ها در انتهای شاخه های جوان کم شده و برگ های که از این جوانه ها بیرون می آیند باریک، نازک و روشن تا سفید هستند. گاهی یک یا چند برگ بزرگ نیز ظاهر می شود.جوانه های برگی بقیه شاخه ها باد کرده ولی باز نمی شوند، و گاه یکی دو برگ در پایین شاخه ظاهر می شوند. این مجموعه به شاخه ها یک حالت مشعلی و لختی خاصی می دهد(روزت) که با نگاه اول می توان آنرا به کمبود روی نسبت داد.

خسارت عمده کمبود روی در درختان دانه دار و هسته دار به صورت ریختن میوه ها در طول دوره تکامل آنهاست و شدیدترین حالت را می توان در موقعی که سیب به اندازه گردو می شود مشاهده کرد. در آن موقع گاه تا 80 در صد میوه درختان می ریزد. در مرکبات کمبود روی با پوست کلفت شدن و ضخیم شدن سفیده و غیر قابل فروش شدن میوه مشخص می گردد. در غلات کمبود روی باعث ایجاد و توسعه یک نوار کلروزه در یک یا هر دو طرف رگبرگ میانی می شود. این نوار زرد رنگ در بخش پایینی برگ بیشتر دیده می شود.
گیاهانی مانند ذرت، برنج، سویا، حبوبات، سورگوم، کتان، مرکبات و درختان میوه بویژه انگور، نسبت به کمبود روی حساسیت از خود نشان می دهند و در مقابل هویج، گیاهان علوفه ای و جو بیشترین مقاومت را نسبت به کمبود روی دارند. به طور کلی می توان چنین گفت که دولپه ای ها بیشتر به کمبود روی حساس می باشند تا تک لپه ای ها، ولی در کشور ما به دلیل مصرف فراوان فسفر و به علت آهک فراوان درخاک، در تمام محصولات زراعی و باغی کمبود روی وجود داشته و مصرف آن سبب افزایش تولید و بالا رفتن غلظت روی در تولیدات کشاورزی و دامی خواهد گردید. معمولاً زمانی که مقدار روی در برگ گیاهان زراعی یا درختان میوه کمتر از 15 پی پی ام باشد اثرات کمبود ظاهر می گردد.

مشخصات فنی، زمان و روش های مصرف کود های محتوی روی :
سولفات روی بدون آب (ZnSO4,2H2O)، با 35 در صد روی خالص، سولفات روی آبدار معمولی (ZnSO4,7H2O) با 24 در صد روی، اکسید روی (ZnO)،با حدود 95 در صد روی خالص، کمپوست زباله شهری با 0.2 در صد و سکوسترین روی (Zn-EDTA) با 14 در صد روی، از مهمترین منابع کودی روی می باشند. کودهای حاوی روی را می توان بصورت مصرف خاکی، محلول پاشی، آغشته نمودن بذور به آنها و یا روش تزریق در تنه درختان مصرف نمود.

سولفات روی بدون آب یا همان سولفات روی خشک، دارای حداقل 34 درصد روی بوده و مواد غیر محلول در آب در این کود حداکثر یک در صد می باشد و میزان کادمیوم (به عنوان ماده سمی، و میزان آن در کودها نباید از 50 پی پی ام بیشتر باشد) در این کود 25 میلی گرم بر کیلو گرم بوده، PH کود سولفات روی نباید از 4 کمتر باشد. کود سولفات روی خشک به دلیل حلالیت در آب، سهولت مصرف و تولید تجاری در داخل کشور بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.

در درختان می توان سولفات روی را در زمستان در نیمه خارجی سایه انداز درخت تا عمق ریشه های فعال با خاک مخلوط نمود و یا در چالکودها در زیر قطره چکان ها یا مسیر جریان آب قرار داد و در نباتات زراعی هنگام تهیه بستر بذر با سایر کود های اصلی زیر خاک نمود. ولی با توجه به این که حرکت روی در خاک محدود است، باید کودهای حاوی روی نزدیک ریشه گیاه قرار داده شود تا حداکثر جذب آن فراهم گردد. بنابراین صحیح تر این است که در صورت امکان، کودهای حاوی روی به همراه کودهای فسفاته یا پتاسه قبل از کشت و به صورت نواری در مزرعه مصرف شود تا راندمان بالاتری حاصل شود. علاوه بر مصرف خاکی، می توان سولفات روی را بصورت محلول پاشی در باغات و در زراعت ها توصیه نمود. در درختان محلول پاشی با غلظت دو تا چهار در هزار، در فصل خواب درخت بلافاصله پس از هرس و همچنین در فصل بهار به محض ریزش گلبرگ ها توصیه می گردد و در صورت مشاهده کمبود می توان این کار را هر 15 روز یک بار ادامه داد. در مورد نباتات زراعی نیز محلول پاشی با غلظت دو تا سه در هزار یک ماه پس از کشت تا رفع کامل علایم کمبود، این کار را هر 20 روز یک بار انجام داد

روش های مصرف سولفات روی آبدار نیز شبیه سولفات روی خشک می باشد.

کلات روی یا همان سکوسترین روی با حدود 14 درصد روی از منابع دیگر روی است. این کود نسبت به کودهای معدنی روی گران تر بوده، ولی راندمان و کارایی جذب آن در گیاه در برخی شرایط چند برابر بیشتر از سولفات روی است. نظر به امکان تولید سولفات روی، اکسید روی و کمپوست در داخل کشور، نیازی به کلات روی نخواهیم داشت.

اکسید روی به دلیل حلالیت بسیار پایین، مصرف آن در محلول پاشی جایز نیست، ولی می توان آنرا در خاک قبل از کشت به کار برد. یا این که درختان میوه را در فاصله زمانی پس از ریزش گلها و قبل از ظهور برگها، امولسیون پاشی(با غلظت حداکثر یک درصد) کرد. بدین ترتیب مقداری از روی پاشیده شده از طریق بدنه درخت، جذب گیاه خواهد شد.

مدیریت روی در مزرعه :

در مورد روی نیز همانند سایر عناصر غذائی، اقدامات پیشگیری کننده از بروز کمبود بر روش های مبارزه با آن ارجح تر است. در زیر اهم موارد تیتر وار اشاره می گردد.

مناسب ترین و مهم ترین راه مبارزه با کمبود روی، از طریق پیشگیری، استفاده از ارقام مقاوم و هم چنین مدیریت زراعی مطلوب می باشد.

با توجه به تحرک کم سولفات یا اکسید روی در خاک توصیه می گرددکه آنها را در خاک نزدیک ریشه قرار داد تا حداکثر جذب صورت گیرد. و مصرف نواری این دو کود در مقایسه با پخش سطحی موثرتر است.

سولفات روی بهترین و مهم ترین منبع روی است، و به دلیل حلالیت زیاد در آب، قیمت نسبتاً کم و در دسترس بودن، بیش از سایر منابع مصرف می گردد.

حد بحرانی مقدار روی با روش عصاره گیر DTPA در خاک های زراعی حدود 1.2 پی پی ام است و در تمام محصولات زراعی و باغی، بویژه در گیاهان حساس که در خاک های با مقادیر کمتر از آن رشد می کنند، باید نسبت به مصرف آن اقدام شود.

کاشت یونجه و شبدر (گیاهان خانواده بقولات) به دلیل قدرت بالای جذب روی و همچنین داشتن ریشه های فراوان سطحی و عمقی، به عنوان کود سبز در اراضی که مشکوک به کمبود روی می باشند، توصیه می گردد.

نظر به حلالیت خوب کود سولفات روی، بهتر است از این کود هم قبل از کاشت و هم به صورت سرک از طریق محلول پاشی استفاده کرد

با عنایت به اهمیت روی در تامین سلامتی انسان، باید از این کود مشابه کودهای دیگر حداقل دو یا سه سال بکبار استفاده کرد.

از کود اکسید روی به دلیل حلالیت کمی که دارد برای محلول پاشی استفاده نمی شود. علاوه براین، به دلیل حلالیت کم این کود در خاک های آهکی ایران، مصرف این کود در خاک نیز توصیه نمی گردد.
منبع سایت تکنولوژی محیط زیست
ابراهیم ندرلو

ساختمان خاک

 ساختمان خاک نحوه قرار گرفتن و چگونگی اجتماع ذرات خاک را ساختمان آن می‌گویند. گرچه در یک پروفیل خاک ممکن است یک نوع ساختمان بیش از سایرین دیده شود، ولی معمولا در افقها یا لایه‌های مختلف ممکن است، چند نوع ساختمان یافت شود. بسیاری از خواص فیزیکی خاک مانند حرکت آب ، تهویه ، انتقال حرارت ، وزن مخصوص ظاهری و فضای منافذ به ساختمان خاک بستگی دارد. در واقع تمام عملیات از قبیل شخم و زهکشی ، دادن کود حیوانی و آهک زدن که برای بهبود وضعیت فیزیکی خاک انجام می‌شود، روی ساختمان خاک اثر گذاشته و تاثیری روی بافت آن ندارد. ساختمانهای موجود از یکی از دو حالت زیر بوجود می‌آید:
تک دانه‌های ذرات خاک که بطور فردی وجود داشته و اجتماع مشخصی از ذرات در آنها صورت نگرفته است.
توده‌های فشرده و بی شکل و نامنظمی از ذرات که هیچ خصوصیات ساختمانی مشخصی ندارند. انواع ساختمانهای خاک برحسب شکل ظاهری 6 نوع ساختمان را می‌توان در خاک تشخیص داد. این ساختمانها به اسامی بشقابی ، ستونی ، منشوری ، مکعبی ، فندقی ، دانه‌ای و اسفنجی شناخته می‌شوند.
ساختمان بشقابی: توده‌های خاک به صورت لایه‌های نازک افقی روی هم قرار گرفته‌اند. بیشتر در لایه‌های سطحی خاک وجود دارند، ولی گاهی در لایه‌های عمیق هم دیده می‌شوند.
ساختمانهای ستونی و منشوری : توده‌های خاک بطور عمودی روی هم قرار گرفته‌اند، ارتفاع ستونهای حاصل متغیر و قطر آنها گاهی به 15 سانتیمتر می‌رسد. بیشتر در لایه‌های عمیق خاک مناطق خشک و نیمه خشک دیده می‌شود. در صورتی که بالای این ساختمانها گرد باشد، آنها را ستونی و اگرا مسطح باشد، آنها را منشوری گویند.
ساختمانهای مکعبی و فندقی : توده‌های خاک به صورت مکعبهایی با سطوح نامنظم ، ولی ابعاد تقریبا مساوی در آمده‌اند. اگر لبه‌های سطوح بیشتر تیز و مشخص باشد، ساختمان را مکعبی و اگرا این لبه‌ها صاف شده باشد، ساختمان را فندقی گویند. این نوع ساختمان در لایه‌های عمیق خاک دیده می‌شود.
ساختمانهای کروی (دانه‌ای یا اسفنجی) : توده‌های خاک شکل گرد داشته و قطر آنها معمولا از یک سانتیمتر کمتر است. این ساختمانها کاملا متخلخل بوده و اتصال بین ذرات ضعیف است (دانه‌ای) و درصورتی که ساختمان کاملا باز و درجه تخلخل زیاد باشد، ساختمان را اسفنجی گویند. ساختمانهای کروی بیشتر در لایه‌های سطحی خاک یافت می‌شوند و به آسانی تحت تاثیر عملیات زراعی قرار می‌گیرند.
منبع وبلاگ تکنولوژی محیط زیست
ابراهیم ندرلو

نقش سوسک ها در احیای جنگل ها

ایسنا؛ یک دانشمند کانادایی نشان داده است که سوسک پهن (سوسک کود) به احیای دوباره جنگل ها پس از حریق های خودبه خودی و گسترده کمک می کند. «تیلر کوب»، دانشمند کانادایی، یک منطقه شمالی در «آلبرتا» را که بخشی از آن در اثر حریق در تابستان سال 2001 از بین رفته بود، مورد مطالعه قرار داده است. وی با مطالعه و بررسی گونه خاصی از سوسک ها در میان درخت های سوخته و پوسیده توانست مشخص کند که فضولات این حشره نقش حیاتی و مهمی در پر کردن دوباره خاک از مواد مغذی که به رشد مجدد گیاهان کمک می کنند، ایفا می کند. وی می گوید که فضولات این سوسک ها به تغذیه سطح خاک جنگل با افزایش فعالیت میکروبی در خاک کمک می کند. این پروسه همچنین می تواند مشخص کند که چه نوع درختانی دوباره احیا می شوند. از این رو «کوب» توصیه می کند که عملیات بازیافت پس از آتش سوزی باید به تاخیر بیفتد تا این سوسک ها فرصت یابند چرخه زندگی شان را تکمیل کنند.