سنگ، ماده‌ای که می‌توان با آن کاغذ تولید کرد

سنگ، کاغذ، تولید

گزارشگر:نسترن سعیدی نژاد

شاید بتوان گفت کاغذ مهم‌ترین ماده اولیه برای تولید محصولات چاپ و نشر است و مصرف آن در کشور ما هم کم نیست. در زمینه تولید این ماده کارخانه‌های اندکی مشغول کار هستند که درصد کمی از نیازهای داخلی را تامین می‌کنند و مابقی از سایر کشورها وارد می‌شود. یکی از دلایل تولید نشدن کاغذ در ایران شرایط آب و هوایی و نبود منابع جنگلی غنی است، چون عمده‌ترین ماده تشکیل‌دهنده کاغذ الیافی است که از چوب درختان بدست می‌آید.پس باید به دنبال کاغذی گشت که با شرایط کشورمان سازگاری داشته باشد، در نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی امسال غرفه‌ای نظر من را جلب کرد: «تولید کاغذ از سنگ»!!

---

 

 

آیا امکان دارد ماده‌ای به غیر از چوب اصلی‌ترین ماده برای ساخت کاغذ باشد؟

در گفت‌وگو با محمد مهدی مصلح عرضه کننده تکنولوژی این نوع کاغذ، به پاسخ این پرسش می‌رسیم، وی در ابتدا شرح کوتاهی از تولید کاغذ سلولزی را بیان می‌کند: «برای ساخت 12000 تن کاغذ سلولزی،‌ حدود 65 میلیون دلار، 3500 کیلووات برق و یک رودخانه آب لازم داریم و مهمتر از همه باید جنگل‌ها را تخریب کنیم که برای طبیعت بسیار زیانبار است، و اکثر دولت‌ها هم اجازه این کار را نمی‌دهند. مشکل بعدی ما موادی است که برای تهیه کاغذ سلولز به خمیر اضافه می‌شود که بسیاری از آنها سمی است. پسماند این مواد به آب‌های زیرزمینی وارد می‌شوند و مورد استفاده قرار می‌گیرند و سلامت بشر را به خطر می‌اندازند.»

مصلح، کانادا را زادگاه کاغذ سنگی می‌داند و می‌گوید: «حدود 5 سال پیش برای اولین بار کاغذ سنگی در کانادا تولید شد و حدود 2 سال است که در چرخه اقتصادی جهان جای گرفته است. جزیره ونکوور کانادا با وجود داشتن جنگل‌های غنی زادگاه کاغذ سنگی است علت آن هم عدم قطع درختان و کم نشدن اکسیژن موجود در هوا است. این تکنولوژی از کانادا وارد سایر کشورها از جمله ژاپن، تایوان و ... شده است.»

وی در ادامه به توضیح فرآیند ساخت این کاغذ می‌پردازد: «80 درصد ماده تشکیل‌دهنده کاغذ سنگی از کربنات کلسیم است. غنی‌ترین منبع کره زمین سنگ است و بیشترین سنگی که روی کره زمین موجود است سنگ پایه آهکی است، که می‌توانیم کربنات کلسیم را از آن استخراج کنیم. اطراف ایران مملو از سنگ‌هایی است که پایه آهکی دارند به همین دلیل است که کشور ما کارخانه‌های سیمان زیادی دارد. شاید تولید این کاغذ برای سایر کشورها از جمله کشورهای اروپایی به صرفه نباشد چون صنایع سنگی آنها به اندازه ما غنی نیست ولی برای کشور ما بسیار با صرفه است.»

به گفته او:« 15 درصد مابقی مواد تشکیل‌دهنده این کاغذ از مواد پلی‌پروپیلن و پلی‌اتیلن است. برای اتصال کربنات کلسیم و مواد رزینی که همان پلی‌پروپیلن و پلی‌اتیلن است از موادی به نام coupling agent استفاده می‌شود.

اگر به کاغذهای سلولزی نگاه کنیم، در سطح آن خلل و فرج دیده می‌شود که به علت وجود الیاف کوتاه و بلند و ترکیب آنهاست، در کاغذ سنگی پس از ترکیب مواد اولیه، ماده‌ای به نام compatibilizer برای هموژنیزه کردن ترکیب به آن اضافه می‌شود. این ماده ساختار مولکولی ترکیب را یکنواخت و همگن می‌کند به همین دلیل است که خلل و فرجی در بافت کاغذ دیده نمی‌شود.»

مصلح محسنات کاغذ سنگی را برمی‌شمرد: «پس از اینکه بر روی کاغذ سلولزی با خودکار نوشته می‌شود اگر جند ثانیه در آب قرار گیرد و با دست روی آن کشیده شود جوهر از روی آن پاک شده و یا حتی بافت کاغذ از هم پاشیده می‌شود ولی کاغذ سنگی چنین نیست و آسیبی نه به بافت کاغذ و نه به جوهر روی آن وارد می‌شود به عبارت دیگر کاغذ سنگی ضدآب است.

کاغذ سنگی را اگر آتش بزنیم خاکستر به جا مانده آهک است که نشان‌دهنده برگشت‌پذیری به طبیعت است. این کاغذ برای تجزیه شدن حداکثر یکسال زمان نیاز دارد یعنی اگر یکسال در طبیعت باشد اثری از آن باقی نمی‌ماند. حال اگر این کاغذ از پلاستیک ساخته شده باشد 800 تا 900 سال در طبیعت باقی می‌ماند، لایه ازن را سوراخ می‌کند، انواع بیماری‌ها از جمله سرطان را ایجاد می‌کند. به عنوان جمع‌بندی این کاغذ دوستدار محیط زیست، ضدآب و تجزیه‌پذیر است.»

وی مصارف این کاغذ را شرح می‌دهد: «این محصول از گراماژ 65 تا 400 را شامل می‌شود و برای انواع پوستر، ساک‌های دستی، کاغذ دیواری و ... استفاده می‌شود. کاغذ سنگی در ضخامت‌های بالا از استحکام زیادی برخوردار است و امکان پارگی آن بسیار کم است. یکی از کاربردهای بسیار مهمی که این کاغذ در کشور ما می‌تواند داشته باشد در زمینه بسته‌بندی سیمان است. برای تولید کیسه‌های بسته‌بندی سیمان از پنج لایه کاغذ که روی آن را با یک لایه پلی‌اتیلن پوشش داده‌اند استفاده می‌شود. لایه پلی‌اتیلن برای جلوگیری از نفوذ سیمان به بیرون به کار برده می‌شود ولی در ساخت کاغذ سنگی چون از پلی‌اتیلن استفاده می‌شود نیازی به پوشش‌دهی ندارد. مصرف دیگر این کاغذ در تولید ظروف یکبار مصرف است، این مواد چون دوستدار محیط زیست است، زود به طبیعت برمی‌گردد و آسیبی نمی‌رساند.»

وی هزینه نصب خط تولید کاغذ سنگی در ایران را 5/5 میلیون دلار می‌داند و می‌گوید: «با توجه به اینکه تولید کاغذ سنگی در ایران بسیار کاربرد دارد ولی متأسفانه تا الان خط تولید آن نصب نشده است. نوسانات و بالا بودن قیمت دلار در دولت گذشته باعث شد که تمایلی برای سرمایه‌گذاری وجود نداشته باشد ولی در حال حاضر تقاضا برای نصب وجود دارد و بسیار مورد استقبال واقع شده است. نکته حایز اهمیت این است که طول خط تولید کاغذ سنگی 109 متر است پس برای نصب آن ساختمانی مجهز و عظیم مورد نیاز است.»

مصلح در ادامه قیمت این کاغذ را مورد بررسی قرار می‌دهد: «قیمت تولید این کاغذ کیلویی 2300 تومان است در حالی که قیمت تولید کاغذهای معمولی حدودا کیلویی 4000 تومان است. تفاوت کاغذهای معمولی و کاغذ سنگی در این است که به دلیل وجود الیاف کوتاه و بلند در کاغذ معمولی باعث مکش مرکب می‌شود و در چاپ چند رنگ، کیفیت مطلوبی نخواهیم داشت. برای داشتن چاپ با کیفیت‌تر از کاغذ گلاسه استفاده می‌شود که قیمت آن کیلویی 5300 تومان است. کاغذ سنگی کیفیت کاغذ گلاسه را با قیمت پایین‌تر به ما می‌دهد. چاپ‌پذیری کاغذ سنگی بسیار بهتر از کاغذ معمولی است. کاغذ معمولی به دلیل خلل و فرجی که دارد مرکب را جذب می‌کند در حالیکه کاغذ سنگی مرکب را جذب نمی‌کند و مرکب در سطح کاغذ باقی می‌ماند و حدود 20درصد کاغذ معمولی مرکب مصرف می‌کند. شرکتی در اصفهان کاغذ سنگی را وارد و کیلویی 9300 تومان به فروش می‌رساند. قیمت کاغذ سنگی را نباید با کاغذ تحریر مقایسه کرد زیرا کاغذ تحریر برای مصارف خاص باید لمینیت شود و این کار باعث افزایش هزینه می‌شود در حالیکه کاغذ سنگی این افزایش هزینه را ندارد.»

مصلح آماری از واردات و مصرف کاغذ در کشور را ارایه می‌دهد: «طبق آمار وزارت صنایع در سال 1391، 680 هزار تن کاغذ وارد کشور شده است در حالیکه تولید کاغذ در کشور 12000 تن است، که این 12000 تن را شرکت‌های چوکا و پارس تولید می‌کنند. و حدود 2 درصد از نیاز داخلی را تامین می‌کنند. خط تولید کاغذ سنگی قابلیت تولید 4000 تن در سال را دارد پس برای تامین نیاز داخلی نیاز به نصب چندین ماشین داریم. اگر این سیستم در کشور نصب و راه‌اندازی شود میزان قابل توجهی از واردات و خارج شدن ارز از کشور کاسته می‌شود. همچنین منابع جنگلی ما نیز تخریب نمی‌شود. برای تولید هر یک تن کاغذ، 4 تن درخت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این در صورتی است که ما نه درخت داریم و نه آب پس بهتر است که از کاغذ سنگی استفاده شود.»

منبع : http://www.iranprint.com/