باغ های زیبا با استفاده از پساب: فرآیندی دوستدار محیط زیست

احتمالاً باغچه حیاط خود را با آب آشامیدنی آبیاری کرده‌اید، همان آبی که از شیر آشپزخانه شما جاری است. اما آیا گیاهان در شرایطی که با پسابی که از حمام، ماشین لباسشویی و یا سینک ظرفشویی خارج می‌شود هم سرحال و شاداب خواهند بود؟ اغلب آمریکایی‌ها با مصرف این گونه از آب‌ها، هزینه قبض آب خود را به طور متوسط به نصف تقلیل می‌دهند.

امروزه تعداد زیادی از کشورهای دنیا در معرض خشکسالی قرار دارند و این امکان که این وضعیت به حالت طبیعی تغییر یابد بعید به نظر می‌رسد و به همین دلیل سرازیر کردن آب استفاده شده به فاضلاب‌ها امر مطلوبی به نظر نمی‌رسد. لذا، می‌توان این آب را بازیابی کرده و مجدداً از آن استفاده کرد. پساب‌ها علاوه بر کمک به ایجاد و رشد گیاهان در یک باغ زیبا، فواید دیگری هم دارند:
از آن جایی که حرکت و تصفیه آب، توان و قدرت زیادی را می‌طلبد، پساب‌ها، ردپای کربن خانه را کاهش می‌دهند به خصوص اگر از یک مخزن عایق استفاده شود.
پساب‌ها، اکوسیستم آبی را با بازگشت آب به سفره‌های آب محلی و ممانعت از سرازیر کردن آن‌ها به دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و اقیانوس‌ها محافظت می‌کنند.

معرفی سیستم آبیاری با پساب‌ها
سیستم آبیاری با پساب‌ها به دلیل دارا بودن مقادیری از صابون، مو، پرز لباس‌ها و غیره در واقع شبیه به یک سیستم آبیاری طبیعی نمی‌باشد. لذا یا باید فرآیند تصفیه آب انجام گیرد و همه عوامل خارجی جداسازی شود یا با استفاده از لوله‌های بلندتر و قطره چکان‌ها برای سرازیر کردن این نوع از آب به باغ استفاده شود که دومین مورد، قطعاً گزینه بهتری است. در حقیقت سیستم آبیاری با پساب‌ یک سیستم مستقل، قابل اطمینان و نیازمند حداقل تجهیزات برای فیلتر کردن و حفظ و پایداری سیستم می‌باشد. این سیستم شامل لوله‌کشی مضاعف برای هدایت پساب‌ به محلی دور از محل انتقال فاضلاب‌ها و نیازمند نصب سیستم آبیاری در حیاط است.

انواع سیستم‌های عمومی آبیاری با پساب‌ها
1. سیستم پساب لباسشویی به فضای سبز
ماشین‌های لباسشویی اولین مکان تولید آب برای سیستم آبیاری با آب خاکستری می‌باشند. چنان چه آب از طریق شلنگ پشتی ماشین لباسشویی خارج شود دیگر نیازی به تغییر لوله‌کشی‌های زیرزمینی نمی‌باشد. معمولی‌ترین سیستم در این مورد همان ماشین‌های لباسشویی می‌باشد که آب خروجی از آن با استفاده از پمپ تخلیه داخلی دستگاه، به داخل حیاط از طریق دریچه 5/2 سانتی‌متری فرستاده می‌شود.
2. سیستم‌های زهکشی شاخه‌ای
رایج‌ترین مورد در این سیستم، وان‌های حمام، دوش‌ها و سینک‌های ظرفشویی می‌باشند. این موارد در واقع یک سیستم حرکت آب تحت نیروی جاذبه می‌باشند که هیچ مخزن، پمپ و فیلتری ندارند و برای جریان داشتن کاملاً متکی به نیروی جاذبه و مالچ موجود در فضای سبز هستند. زهکش‌ها که یکی از تجهیزات سیستم آبیاری با پساب‌ هستند، به یک لوله منتهی می‌شوند که از فاضلاب منحرف شده و به سمت خارج خانه جریان می‌یابند. این آب به محض خروج از لوله، به شاخه‌های متعدد تقسیم می‌شود و در خروجی‌های فراوان در داخل حیاط جریان می‌یابد. از آن جایی که برای جریان یافتن آب در لوله‌ها نیاز به کمی سراشیبی در مسیر لوله کشی شده می‌باشد، به همین منظور در زمین های صاف جریان آب زیاد مطلوب نمی‌باشد و یا در مناطقی که محدوده عملکرد سیستم‌های آبیاری در بالادست خانه قرار گرفته است، جریان آب کارایی مفید نخواهد داشت.
3. سیستم های پمپ لجن
اگر منطقه‌ای که باید آبیاری شود در موقعیتی دورتر از خانه و یا در سربالایی قرار داشته باشند، قطعاً نیاز به پمپ وجود دارد. بدین منظور بهترین سیستم آبیاری همان سیستم پمپ لجن می‌باشد. زهکش تجهیزات آبیاری با آب خاکستری (وان حمام، دوش، سینک ها و لباسشویی) به هنگام تخلیه به حوضچه‌ای که مجهز به یک پمپ شناور است تغییر مسیر داده و به محض این که سطح آب به عمق مورد نظر رسید، سوئیچ شناور در محل اتصال به پمپ فعال شده و آب را به لوله‌های منشعب شده می‌رساند.
باید در نظر داشت که هیچ سیستم آبیاری با آب شیرین، به دلیل انسداد سیستم، با آب خاکستری کار نمی‌کند. در حقیقت سیستم پخش آب در سیستم‌های پمپ لجن شبیه به سیستم آب لباسشویی به فضای سبز می‌باشد.

متشکل از شبکه‌ای از لوله‌ها است که قطر آن ها کمتر از 1 سانتی‌متر نبوده و امکان عبور جامدات را حین پخش آب میسر می‌سازد.
 
4. سیستم های پیچیده
استفاده از سیستم آبیاری با آب خاکستری در فواصل و زمان‌های متفاوت، تحت عنوان سیستم‌های پیچیده امکان پذیر می‌باشد. برای مثال اجزای این سیستم با کنترل کننده‌های کامپیوتری خود مثل سنسورهای بارانی و فیلترهای اتوماتیک تعبیه شده در پشت سیستم شستشو، کارایی بالایی در آبیاری به موقع مناطق متعدد از خود نشان داده‌اند.
عناصر و اجزاء مشترک تمام سیستم‌های آبیاری با آب خاکستری:
شیر انشعاب
شیر انشعاب امکان خاموش کردن سیستم آبیاری را فراهم می‌آورد. برای مثال زمانی که از موادی مثل سفیدکننده‌ها در لباسشویی استفاده شده که به خاک صدمه می‌زنند، این شیر امکان غیرفعال کردن سیستم را ایجاد می‌کند. حتی امکان سرازیر کردن آب خاکستری به درون فاضلاب توسط این شیر انشعاب وجود دارد.
مالچ‌های چوبی
این مالچ‌ها اهمیت فراوانی در این سیستم آبیاری دارند. مالچ‌ها توانایی فیلتراسیون آب خاکستری را دارند و جاری شدن افقی آب را از طریق خاصیت موئینگی امکان پذیر می‌سازند.
قطره چکان‌های زیرسطحی

از آن جا که آب خاکستری، آب غیرقابل شرب است، توزیع آن از طریق سیستم آبیاری بارانی غیرقابل انجام است. به همین منظور آن‌ها را در زیرزمین و یا در روی زمین در شرایطی که در لایه‌هایی از مالچ به ضخامت چندین سانتی‌متری حرکت می‌کند، توزیع می‌کنند.

سوالات رایج در سیستم آبیاری با آب خاکستری

1-آیا امکان آبیاری چمن‌ها با این سیستم مقدور است؟
آب خاکستری آب غیرقابل شرب است و در سیستم‌های آب‌پاش نمی توان از آن استفاده کرد. به همین دلیل تقریباً تمام سیستم‌های آبیاری با آب خاکستری با آبیاری چمن‌ها ناسازگار است. چمن‌ها به طور کلی به مقادیر زیادی آب در طول دوره رویش خود نیاز دارند. در کل توصیه می‌شود که در این حالت از کاشت و نگهداری چمن صرف نظر کرد و اقدام به کاشت گیاهان جایگزین مثل درختان میوه، گیاهان زینتی و سبزیجات چند ساله و آبیاری آن‌ها با آب خاکستری نمود.
2- آیا امکان ذخیره کردن آب خاکستری وجود دارد؟
آب خاکستری نباید در مخازن نگهداری شود. مقادیر ناچیز مواد آلی در داخل آن باعث رشد باکتری‌های غیرهوازی شده و بوی نامطبوعی را ایجاد می‌کنند. بهتر است که آب خاکستری سریعاً به درون خاک جریان یابد تا از هر مشکل دیگری ممانعت به عمل آید.
3- آیا سیستم آبیاری با آب خاکستری به اجزاء خیلی پیچیده نیاز دارد؟
پمپ و فیلترها تنها اجزایی هستند که امکان آسیب دیدنشان وجود دارد و نیاز به نگهداری دارند. اگر در مسیر شیب زمین بتوان آب را به راحتی به سمت گیاهان سرازیر کرد، هرگز نباید از پمپ استفاده کرد. اگر قرار است از این سیستم برای ده سال یا بیشتر استفاده کرد، حتما باید آن را به فیلتر مجهز نمود.
4-آیا می‌توان کار نصب و راه‌اندازی سیستم را به صورت شخصی انجام داد؟
سیستم آبیاری آب لباسشویی به فضای سبز به راحتی توسط صاحبخانه در صورتی که در کارگاه آموزشی مربوط به آن شرکت کرده باشد قابل نصب می‌باشد. اما هر کاری مانند تغییر لوله‌کشی فاضلاب خانه باید توسط کارشناس مربوطه انجام پذیرد.

5- آیا نیاز است که لوله‌کش، آشنایی اولیه با آب خاکستری داشته باشد؟

اغلب لوله کش ها فاقد این آگاهی هستند. عموم لوله‌کش‌ها آب خاکستری را فاضلاب تلقی می‌کنند. در حالی که می‌توان از آب خاکستری به عنوان منبع آبیاری استفاده کرد و به عبارت دیگر آن را هدر نداد. درواقع لوله‌کش‌ها از این سیستم چندان راضی نیستند با اینحال بسیاری از عجیب‌ترین سیستم های آبیاری با آب خاکستری توسط‌ آن‌ها طراحی و اجرا شده است.
امروزه علاقمندی به اکوسیستم های تلفیقی و کشاوری پایدار، انگیزه بالایی را در استفاده از سیستم‌های آبیاری با آب خاکستری فراهم نموده است. در کشورهای توسعه یافته، دانستن این حقیقت که چه مواردی قانونی است و چه مواردی نیاز به کسب اجازه برای نصب این سیستم دارد، از ملزومات است. پس از سال‌های بسیار استفاده از آب خاکستری در ساختمان‌های محدود، امروزه بسیاری از کشورهای غربی مجوز استفاده از این سیستم آبیاری را برای اکثر مناطق صادر کرده‌اند.

www.greywateraction.org منبع: