طرح توجیهی تفکیک زباله از مبدأ
ناحیه 2 منطقه 7 شهرداری تهران
چکیده:
دفع و بازیافت زباله، یکی از معضلات
جدی جهان امروز، خصوصاً در کشورهای در حال توسعه می باشد. تفکیک زباله از مبدأ به
عنوان یکی از تکنیک های مدیریت دفع و بازیافت زباله، علاوه بر رعایت اصول بهداشتی،
به کاهش هزینه ها و سودآوری نیز کمک می نماید.
اجرای
این طرح از سال 1374 در برخی نقاط سطح شهر تهران کم و بیش انجام شده است. ناحیه 2
منطقه 7 شهرداری تهران، به عنوان یکی از مناطق مهم در مرکز شهر، این امکان را دارد
تا با اجرای صحیح و پیگیری موضوع، به کاهش هزینه های دفع و جمع آوری زباله در سطح
این منطقه کمک نماید. همچنین سود حاصل از درآمدهای حاصله می تواند صرف توسعه این
امر در این بخش و یا حتی مکانیزه نمودن این امر گردد.
مقدمه:
یکی از معضلات امروز جوامع، تولید
انبوه زباله در انواع و اقسام گوناگون می باشد. با پیشرفت تکنولوژی و ظهور مصالح و
مواد جدید، دامنه این زباله ها نیز افزایش یافته است. از راه حل های اساسی جهت
مقبله با این معضل، توسعه راهکار تفکیک از مبدأ و اشاعه این فرهنگ در جامعه می
باشد.
بازیافت مواد می تواند به کاهش هزینه های تولید مواد خام،
کاهش هزینه های انسانی، حمل و نقل، انرژی وزمان و همچنین کاهش مخاطرات زیست محیطی
کمک نماید.
تفکیک
زباله از مبدأ نیازمند آموزش همگانی و استفاده از نیروهای مردمی جهت تغییر عادات و
رویه ها می باشد.
عنوان مسئله
بالا بودن میزان حجم زباله تولیدی در شهر تهران ( نمونه موردی: ناحیه 2 منطقه 7)
شرح مسئله
یکی از بزرگترین مشکلات امروزی جوامع، حجم بسیار زیاد زباله تولیدی میباشد. افراد بدون توجه به میزان نیاز و مصرف خود، مواد و وسایل مصرفی را تهیه و در نهایت با حجم وسیعی از زباله روبرو هستند. در گذشته، فرهنگ بهینه وجود داشته که بر مبنای آن، زباله های تر به عنوان کود در باغچه خانه دفن شده و به جهت محدود بودن ظروف پلاستیکی و شیشه، زباله خشک کمتری تولید میشده است. به مرور زمان و تغییر این فرهنگ، جوامع به سمت مصرفگرایی گام برداشته اند و بدون توجه به عواقب، روزانه انبوهی از زباله خشک را تولید و دفع میکنند که موجب پر شدن مراکز دفن بسیاری در تهران و حومه شده است. انواع بسته بندی های مواد غذایی و وسایل مصرفی، کاغذ و روزنامه، شیشه و پلاستیک و فلزات حجم بالایی از این زباله های را شامل میشوند که با توجه به سیستم ناکامل تفکیک، بخش اعظم این سرمایه ها بازیافت نشده و به همان شکل دفن میشوند که پیامدهای بسیار خطرناک زیست محیطی برای محیط و انسانها و دیگر موجودات را در پی دارد.
تفکیک زباله از مبدا نیازمند آموزش همگانی و استفاده از نیروهای مردمی حهت تغییر عادات و رویه ها میباشد.
منطقه 7 شهرداری تهران دارای مساحتی بالغ بر15366862 متر مربع بوده که 2/1٪ مساحت کل شهر تهران است و از لحاظ وسعت، مقام پانزدهم را در بین مناطق شهر تهران دارا است. و جمعیتی در حدود 309745نفر در این بخش ساکن هستند.
منطقه 7 شهرداری تهران ازشمال همجوار مناطق 4 و 3 از شرق با منطقه 8 و از غرب با منطقه 6 و از جنوب با مناطق 12 و 13 شهرداری تهران همسایه است. مرز شمالی این منطقه بزرگراه رسالت، مرز شرقی خیابان سبلان و قسمت جنوبی خیابان مجیدیه (استاد حسن بنا)، مرز جنوبی خیابانهاى انقلاب و دماوند و مرز غربی آن بزرگراه مدرس و خیابان شهید دکتر مفتح است.
این منطقه که در قلب تهران قرارگرفته است، دارای 5 ناحیه و 19محله است. محلات گرگان، نظامآباد، عباسآباد، عشرتآباد و اندیشه از محلات مشهور این منطقه هستند.
ناحیه 2 منطقه 7 شهرداری تهران دارای مساحتی بالغ بر2 کیلومتر مربع و با جمعیتی در حدود 65148 نفراست، که به صورت تقریبی در 16000 خانوار ساکن منطقه حضور دارند. حدود منطقه از شمال به خیابان پلیس، از جنوب به خیابان انقلاب، از شرق به خیابان های اجاره دار و سرتیپ نامجو و از غرب به خیابان دکتر شریعتی می رسد.
در جدول 1 درصد زباله های شهری تولید شده در منطقه 7 نسبت به کل زباله تولید شده در تهران درسال های 86-90 آمده است. در سال 90 چیزی معادل 100هزاز تن در منطقه 7 زباله شهری تولید شده است.
جدول شماره 1- درصد تقریبی ماهیانه پسماندهای خشک ناحیه 2 منطقه 7 شهرداری تهران
|
عنوان |
نان |
پلاستیک |
کاغذ و کارتن |
شیشه |
آهن |
فلزات |
پت و مشمع |
منسوجات |
|
کیلو |
23005 |
30425 |
110258 |
4094 |
30005 |
9887 |
18947 |
20826 |
سود آوری و توجیه اقتصادی طرح:
با توجه به آمارهای ارائه شده در جدول 1 و حدود قیمت هر کیلوگرم از هر یک از زباله های خشک قابل استفاده مجدد و فروش، میتوان به سادگی دریافت که در صورت اجرای صحیح این طرح میتوان به مرور زمان به بازدهی اقتصادی قابل قبولی رسید و هزینه های اجرا و مدیریت را نیز از محل همین سوددهی تامین نمود. از طرف دیگر، با اجرای این طرح میتوان برخی نیروهای مورد استفاده در بخش تفکیک و دفن را به این بخش ها منتقل نمود و عملاً هزینه ای به کل پروژه اضافه نمیگردد، بلکه از بخشی به بخش دیگر جابجا میشود.
در حال حاضر صدها تن انواع زباله و پسماند شهری در منطقه 7 شهرداری تهران، هزینه های گزافی به جمع آوری، حمل و دفن زباله اختصاص می یابد. لذا با اجرای طرح بازیافت و تفکیک از مبدا پسماندهای خانگی و حتی عمرانی و ساختمانی، علاوه بر کاهش خطرات زیست محیطی و بهداشتی، از محل بازیافت مواد باارزش میتوان به درآمدزایی نیز رسید و همچنین با کاهش حجم زباله ی ورودی به مراکز دفن، به طول عمر این مراکز نیز کمک نمود.
تجربیات پیشین اجرای این طرح نشان میدهد که آموزش و تبلیغات و نیز ایجاد انگیزه های اقتصادی در شهروندان و نیز بالا بردن آگاهی آنها از خطرات بهداشتی و زیست محیطی میتواند به مشارکت هرچه بیشتر مردم در اجرای این طرح ها کمک شایانی نماید.
پیشنهادات:
فرهنگ سازی و آموزش جهت تولید کمتر زباله، کاهش استفاده از ظروف یکبار مصرف، جایگزینی کیسه های پارچه ای به جای کیسه های پلاستیکی، اصلاح فرهنگ خرید به میزان مصرف و نیاز
- استقرار یک متصدی با برخورد مناسب در ایستگاه و ارائه کالاهای بهداشتی همچون صابون، شامپو، پودر و ... در قبال دریافت پسماندهای خشک،
- استفاده از رسانه های جمعی و تبلیغات خیابانی جهت هشدارهای زیست محیطی مربوط به زباله ها،
- ارائه طرح های تشویقی برای مجتمع هایی که طرح تفکیک از مبدا را انجام میدهند؛
- برنامه منظم هفتگی جهت جمع آوری و نظارت مداوم بر آن ،
- آموزش در پارک ها، مدارس، مساجد و مراکز فرهنگی،
- قرار دادن مخازن تفکیک در نقاط اصلی محلات.
نتایج عدم اجرای طرح تفکیک از مبدأ
1- عدم تعادل میان توسعه فیزیکی نواحی شهر و فرصت های شغلی، مسکن، خدمات اساسی، زیرساخت های اجتماعی، حمل و نقل و کیفیت محیط در نواحی مختلف شهر تهران
2- سطح پایین کیفیت محیط شامل آلودگی هوا، پوشش گیاهی، دمای سطح زمین و آلودگی صوتی
3- قطبی گرایی خدماتی در مرکز شهر تهران و مشکلات زیست محیطی
4- زیر‌ساخت‌های شهری ناکافی
5- استفاده نامناسب از انرژی، بهره برداری و تخریب بی‌رویه منابع پایه، افزایش جمعیت، الگوهای نامعقول تولید و مصرف، افزایش آلودگی‌ها
6- عدم بازیافت زباله
7- تخریب بی رویه ساختمان و حجم بالای خاک و نخاله های ساختمانی
8- ظرفیت محدود مراکز دفن زباله
9- عدم وجود سیستم های آموزشی مناسب الگو سازی و فرهنگ سازی در جهت حفاظت محیط زیست و کاهش تولید زباله
10- محدودیت مراکز خدمات رسانی جهت تفکیک زباله
11- بالا بودن میزان حجم زباله تولیدی در شهر تهران
12- هدررفت انرژی های پاک
13- عدم وجود نظام هماهنگ جهت توزیع زیرساخت های شهری و خدمات
14- آلودگی صوتی به دلیل افزایش بی رویه و بدون برنامه تولید خودروهای شهری
15- عدم ضدعفونی کردن زباله های بیمارستانی بیش از دفع
16-عدم وجود نظام هماهنگ در ساخت و سازهای شهری (نما، کفپوش و...)
17- عدم وجود یک سازمان هماهنگ کننده میان سازمان ها و ادارات مرتبط در یک پروسه جهت کاهش بروکراسی
18- عدم توازن در پراکندگی مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی و کتابخانه های شبانه روزی در نقاط مختلف شهر تهران
19- عدم سرمایه گذاری بر روی بازیافت پسماندهای خانگی، ساختمانی و عمرانی
20- عدم برنامه ریزی جهت کارآفرینی با مواد دورریز
21- عدم تعادل میان میزان ساخت و سازهای شهری و برنامه ریزی های بلند مدت و کوتاه مدت در زمینه توسعه های شهری
22- پراکندگی در زیر مجموعه های سازمانی که چندان هم ضروری بنظر نمی رسد. (وجود واحدهای تایپ، دبیرخانه، ثبت، کنترل، تأیید،
جالب بود ولی کوتاه
سلام...میتونم بپرسم این طرح به کجا رسید؟ اجرایی شد؟نتایج اون معلوم هست؟