طرح توجیهی تفکیک زباله از مبدأ ناحیه 2 منطقه 7 شهرداری تهران

طرح توجیهی تفکیک زباله از مبدأ ناحیه 2 منطقه 7 شهرداری تهران

چکیده:

     دفع و بازیافت زباله، یکی از معضلات جدی جهان امروز، خصوصاً در کشورهای در حال توسعه می باشد. تفکیک زباله از مبدأ به عنوان یکی از تکنیک های مدیریت دفع و بازیافت زباله، علاوه بر رعایت اصول بهداشتی، به کاهش هزینه ها و سودآوری نیز کمک می نماید.
اجرای این طرح از سال 1374 در برخی نقاط سطح شهر تهران کم و بیش انجام شده است. ناحیه 2 منطقه 7 شهرداری تهران، به عنوان یکی از مناطق مهم در مرکز شهر، این امکان را دارد تا با اجرای صحیح و پیگیری موضوع، به کاهش هزینه های دفع و جمع آوری زباله در سطح این منطقه کمک نماید. همچنین سود حاصل از درآمدهای حاصله می تواند صرف توسعه این امر در این بخش و یا حتی مکانیزه نمودن این امر گردد.

مقدمه:

     یکی از معضلات امروز جوامع، تولید انبوه زباله در انواع و اقسام گوناگون می باشد. با پیشرفت تکنولوژی و ظهور مصالح و مواد جدید، دامنه این زباله ها نیز افزایش یافته است. از راه حل های اساسی جهت مقبله با این معضل، توسعه راهکار تفکیک از مبدأ و اشاعه این فرهنگ در جامعه می باشد.

بازیافت مواد می تواند به کاهش هزینه های تولید مواد خام، کاهش هزینه های انسانی، حمل و نقل، انرژی وزمان و همچنین کاهش مخاطرات زیست محیطی کمک نماید.
تفکیک زباله از مبدأ نیازمند آموزش همگانی و استفاده از نیروهای مردمی جهت تغییر عادات و رویه ها می باشد.

عنوان مسئله    

بالا بودن میزان حجم زباله تولیدی در شهر تهران ( نمونه موردی: ناحیه 2 منطقه 7)

شرح مسئله

یکی از بزرگترین مشکلات امروزی جوامع، حجم بسیار زیاد زباله تولیدی میباشد. افراد بدون توجه به میزان نیاز و مصرف خود، مواد و وسایل مصرفی را تهیه و در نهایت با حجم وسیعی از زباله روبرو هستند. در گذشته، فرهنگ بهینه وجود داشته که بر مبنای آن، زباله های تر به عنوان کود در باغچه خانه دفن شده و به جهت محدود بودن ظروف پلاستیکی و شیشه، زباله خشک کمتری تولید میشده است. به مرور زمان و تغییر این فرهنگ، جوامع به سمت مصرفگرایی گام برداشته اند و بدون توجه به عواقب، روزانه انبوهی از زباله خشک را تولید و دفع میکنند که موجب پر شدن مراکز دفن بسیاری در تهران و حومه شده است. انواع بسته بندی های مواد غذایی و وسایل مصرفی، کاغذ و روزنامه، شیشه و پلاستیک و فلزات حجم بالایی از این زباله های را شامل میشوند که با توجه به سیستم ناکامل تفکیک، بخش اعظم این سرمایه ها بازیافت نشده و به همان شکل دفن میشوند که پیامدهای بسیار خطرناک زیست محیطی برای محیط و انسانها و دیگر موجودات را در پی دارد.

تفکیک زباله از مبدا نیازمند آموزش همگانی و استفاده از نیروهای مردمی حهت تغییر عادات و رویه ها  می­باشد.

منطقه 7 شهرداری تهران دارای مساحتی بالغ بر15366862 متر مربع بوده که 2/1٪ مساحت کل شهر تهران است و از لحاظ وسعت، مقام پانزدهم را در بین مناطق شهر تهران دارا است. و جمعیتی در حدود 309745نفر در این بخش ساکن هستند.

منطقه 7 شهرداری تهران ازشمال همجوار مناطق 4 و 3 از شرق با منطقه 8 و از غرب با منطقه 6 و از جنوب با مناطق 12 و 13 شهرداری تهران همسایه است. مرز شمالی این منطقه بزرگراه رسالت، مرز شرقی خیابان سبلان و قسمت جنوبی خیابان مجیدیه (استاد حسن بنا)، مرز جنوبی خیابانهاى انقلاب و دماوند و مرز غربی آن بزرگراه مدرس و خیابان شهید دکتر مفتح است.

این منطقه که در قلب تهران قرارگرفته است، دارای 5 ناحیه و 19محله است. محلات گرگان، نظام­آباد، عباس­آباد، عشرت­آباد و اندیشه از محلات مشهور این منطقه هستند.

ناحیه 2 منطقه 7 شهرداری تهران دارای مساحتی بالغ بر2 کیلومتر مربع و با جمعیتی در حدود 65148 نفراست، که به صورت تقریبی در 16000 خانوار ساکن منطقه حضور دارند. حدود منطقه از شمال به خیابان پلیس، از جنوب به خیابان انقلاب، از شرق به خیابان های اجاره دار و سرتیپ نامجو و از غرب به خیابان دکتر شریعتی می رسد.

در جدول 1 درصد زباله های شهری تولید شده در منطقه 7 نسبت به کل زباله تولید شده در تهران درسال های 86-90 آمده است. در سال 90 چیزی معادل 100هزاز تن در منطقه 7 زباله شهری تولید شده است.

جدول شماره 1- درصد تقریبی ماهیانه پسماندهای خشک ناحیه 2 منطقه 7 شهرداری تهران

عنوان	نان	پلاستیک	کاغذ و کارتن	شیشه	آهن	فلزات	پت و مشمع	منسوجات
کیلو	23005	30425	110258	4094	30005	9887	18947	20826

سود آوری و توجیه اقتصادی طرح:

با توجه به آمارهای ارائه شده در جدول 1 و حدود قیمت هر کیلوگرم از هر یک از زباله های خشک قابل استفاده مجدد و فروش، میتوان به سادگی دریافت که در صورت اجرای صحیح این طرح میتوان به مرور زمان به بازدهی اقتصادی قابل قبولی رسید و هزینه های اجرا و مدیریت را نیز از محل همین سوددهی تامین نمود. از طرف دیگر، با اجرای این طرح میتوان برخی نیروهای مورد استفاده در بخش تفکیک و دفن را به این بخش ها منتقل نمود و عملاً هزینه ای به کل پروژه اضافه نمیگردد، بلکه از بخشی به بخش دیگر جابجا میشود.

در حال حاضر صدها تن انواع زباله و پسماند شهری در منطقه 7 شهرداری تهران، هزینه های گزافی به جمع آوری، حمل و دفن زباله اختصاص می یابد. لذا با اجرای طرح بازیافت و تفکیک از مبدا پسماندهای خانگی و حتی عمرانی و ساختمانی، علاوه بر کاهش خطرات زیست محیطی و بهداشتی، از محل بازیافت مواد باارزش میتوان به درآمدزایی نیز رسید و همچنین با کاهش حجم زباله ی ورودی به مراکز دفن، به طول عمر این مراکز نیز کمک نمود.

تجربیات پیشین اجرای این طرح نشان میدهد که آموزش و تبلیغات و نیز ایجاد انگیزه های اقتصادی در شهروندان و نیز بالا بردن آگاهی آنها از خطرات بهداشتی و زیست محیطی میتواند به مشارکت هرچه بیشتر مردم در اجرای این طرح ها کمک شایانی نماید.

پیشنهادات:

فرهنگ سازی و آموزش جهت تولید کمتر زباله، کاهش استفاده از ظروف یکبار مصرف، جایگزینی کیسه های پارچه ای به جای کیسه های پلاستیکی، اصلاح فرهنگ خرید به میزان مصرف و نیاز

-    استقرار یک متصدی با برخورد مناسب در ایستگاه و ارائه کالاهای بهداشتی همچون صابون، شامپو، پودر و ... در قبال دریافت پسماندهای خشک،

-         استفاده از رسانه های جمعی و تبلیغات خیابانی جهت هشدارهای زیست محیطی مربوط به زباله ها،

-         ارائه طرح های تشویقی برای مجتمع هایی که طرح تفکیک از مبدا را انجام میدهند؛

-         برنامه منظم هفتگی جهت جمع آوری و نظارت مداوم بر آن ،

-         آموزش در پارک ها، مدارس، مساجد و مراکز فرهنگی،

-         قرار دادن مخازن تفکیک در نقاط اصلی محلات.

نتایج عدم اجرای طرح تفکیک از مبدأ

1-  عدم تعادل میان توسعه فیزیکی نواحی شهر و فرصت های شغلی، مسکن، خدمات اساسی، زیرساخت های اجتماعی، حمل و نقل و کیفیت محیط در نواحی مختلف شهر تهران

2-    سطح پایین کیفیت محیط شامل آلودگی هوا، پوشش گیاهی، دمای سطح زمین و آلودگی صوتی

3-    قطبی گرایی خدماتی در مرکز شهر تهران و مشکلات زیست محیطی

4-    زیر‌ساخت‌های شهری ناکافی

5-   استفاده نامناسب از انرژی، بهره برداری و تخریب بی‌رویه منابع پایه، افزایش جمعیت، الگوهای نامعقول تولید و مصرف، افزایش آلودگی‌ها

6-     عدم بازیافت زباله

7-    تخریب بی رویه ساختمان و حجم بالای خاک و نخاله های ساختمانی

8-    ظرفیت محدود مراکز دفن زباله

9-    عدم وجود سیستم های آموزشی مناسب الگو سازی و فرهنگ سازی در جهت حفاظت محیط زیست و کاهش تولید زباله

10-                        محدودیت مراکز خدمات رسانی جهت تفکیک زباله

11-                        بالا بودن میزان حجم زباله تولیدی در شهر تهران

12-                        هدررفت انرژی های پاک

13-                        عدم وجود نظام هماهنگ جهت توزیع زیرساخت های شهری و خدمات

14-                        آلودگی صوتی به دلیل افزایش بی رویه و بدون برنامه تولید خودروهای شهری

15-                        عدم ضدعفونی کردن زباله های بیمارستانی بیش از دفع

16-عدم وجود نظام هماهنگ در ساخت و سازهای شهری (نما، کفپوش و...)

17-                        عدم وجود یک سازمان هماهنگ کننده میان سازمان ها و ادارات مرتبط در یک پروسه جهت کاهش بروکراسی

18-                        عدم توازن در پراکندگی مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی و کتابخانه های شبانه روزی در نقاط مختلف شهر تهران

19-                        عدم سرمایه گذاری بر روی بازیافت پسماندهای خانگی، ساختمانی و عمرانی

20-                        عدم برنامه ریزی جهت کارآفرینی با مواد دورریز

21-          عدم تعادل میان میزان ساخت و سازهای شهری و برنامه ریزی های بلند مدت و کوتاه مدت در زمینه توسعه های شهری

22-          پراکندگی در زیر مجموعه های سازمانی که چندان هم ضروری بنظر نمی رسد. (وجود واحدهای تایپ، دبیرخانه، ثبت، کنترل، تأیید،

کارتن های کنگره دار

راه کارها و طرح های شرکت Peek Packaging

با این که منشأ تهیه بیشتر بورد های مقوایی چین دار، فیبر سلولزی یا چوب درخت است، شرکت Peek Packaging همه مقوای چین دار مورد استفاده در کارتن های خود را از محل ضایعات چوب ساخت لوازم چوبی تأمین می کند. زمانی این ضایعات به عنوان زباله سوزانده می شد؛ اکنون شرکت Peek Packaging قادر است این تراشه های چوبی را به کارتن های مقوایی با قابلیت بازیافت ۱۰۰ درصد، تبدیل نماید.

فرآیند تولید کارتن های کنگره دار، فرآیندی پیچیده است. یکی از مراحل اصلی این فرآیند، انتخاب مناسب شرکت تولید کننده مقوای کنگره دار با توجه به طرح مورد نیاز مشتری است. کارتن های کنگره دار انواع مختلفی دارند، از جمله ظروف شیاردار معمولی (RSC)، ظروفی که فقط یک طرف آنها شیاردار است و سطح روبرویی با درب پوش جداگانه پوشانده می شود .(HSC) ظروف دیگر با نام های اختصاری RETT، RETTDFCL و بسیاری انواع دیگر. نوع و طرح شیارهای کارتن اهمیت به سزایی در تعیین میزان استحکام آن دارد. کارتن های مورد استفاده در ارسال کالاها با طرح شیاری نوع C ساخته می شود؛ ظروف litho laminate با طرح شیاری E و کارتن های سینی شکل با طرح شیاری نوع B ساخته می شود. برای چاپ طرح و نوشته بر روی کارتن کنگره دار سه روش متداول است: چاپ مستقیم، الصاق برچسب لیتوگرافی و یا جاگذاری لایه لیتوگرافی شده در محل شیار کارتن. کارتن کنگره دار ساده، یک کارتن تک دیواره است. بورد مورد استفاده در ساخت این نوع کارتن از دو لاینر مسطح تشکیل می شود که به واسطه یک سطح چین دار کارتن از هم جدا می شوند. با افزایش ضخامت و یا میزان لاینر مورد استفاده می توان میزان استحکام کارتن کنگره دار را بالاتر برد.

● انواع کارتن کنگره دار

▪ کارتن شیار دار معمولی :(RSC) متدوال ترین نوع کارتن مورد استفاده در بارگیری و ارسال کالا در سطح بازار کارتن های RSC است. سرهم کردن این نوع کارتن آسان است و به وسیله ۴ سطح مقوایی درب آن به راحتی بسته می شود. در ساخت این نوع کارتن با توجه به میزان استحکام و دوام مورد نیاز، از طرح های متنوع شیارگذاری و ترکیب های مختلف ساخت دیواره (با ضخامت های مختلف) استفاده می شود.

▪ کارتن AFM(All Flaps Meet): ۴ سطح مقوایی درب این کارتن بعد از تا کردن، در مرکز به هم می رسند و به این ترتیب سطح فوقانی این کارتن از دولایه مقوای کنگره دار تشکیل می شود. این نوع کارتن استحکام بسیار بالایی دارد.

▪ کارتن FOL(Full OverLap): هریک از دو سطح مقوایی درب این کارتن تمام قسمت فوقانی آن را می پوشاند. به این ترتیب دو سطح مقوایی درب کارتن بعد از تا شدن به طور کامل یکدیگر را می پوشانند. این کارتن برای حمل اشیای سنگین و حمل کالا در شرایط نامناسب، ایده آل است.

▪ کارتن DST(Design Style Tray): این نوع کارتن کنگره دار سطحی بزرگ و دیواره هایی کوتاه دارد و به شکل سینی است. این کارتن مناسب استفاده در قسمت های بالایی و پایینی پالت های کالا است و از آن می توان به عنوان ظرفی برای نمایش و عرضه محصول واقع در آن استفاده کرد. این کارتن در مواردی نظیر بسته بندی و حمل و نقل مواد غذایی، بسته بندی محصولات کشاورزی و به عنوان ظرفی برای نمایش محصول عرضه شده مورد استفاده قرار می گیرد.

▪ کارتن HSC(Half Slotted Carton): این نوع کارتن شبیه کارتن شیاردار معمولی RSC است با این تفاوت که فاقد سطوح مقوایی برای پوشاندن روی کارتن است. برای پوشاندن سطح فوقانی این کارتن می توان از درب پوش جداگانه ای استفاده کرد. این نوع کارتن برای نگهداری اشیای مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد و به ویژه برای نگهداری پوشه های پرونده و سند مناسب است.

▪ کارتن :RETT(Roll End Tuck Top) این نوع کارتن ظرفی ساده است که برای سوار کردن آن باید سطوح آن را تا زده و داخل یکدیگر قرار داد. برای سرهم کردن این کارتن هیچ نیازی به چسب نیست. طراحی این کارتن به نحوی است که بعد از سرهم کردن دیواره کارتن از سه لایه مقوای کنگره دار تشکیل می شود و درب جعبه با استفاده از دو زبانه که داخل سطح دیواره کارتن فرو میروند باز و بسته می شود.

▪ کارتن تشکیل شده از ۵ سطح تا شونده :(Five Panel Folder) این کارتن نیز بدون استفاده از چسب سرهم می شود و برای بسته بندی اشیای بزرگ و بد شکل مناسب است. این کارتن در بسته بندی اثاث منزل، پنجره و فریم عکس مورد استفاده قرار می گیرد.

▪ کارتن STE(Sameside Tuck End): جعبه متدوالی است که برای ساخت آن، دیواره های کارتن بعد از تا شدن به کمک چسب به سطح مشترک زیرین جعبه چسبانده می شود. در صورتی که محل جاگیری زبانه درب کارتن، پشت کارتن باشد، نمای ظاهری جعبه بهتر می شود. در صورت تمایل به آویز کردن جعبه یا فراهم آوردن فضای بیشتر برای چاپ روی جعبه، می توان سطح اضافی پنجمی را نیز به جعبه اضافه نمود.

▪ کارتن RTE(Reverse Tuck End): این کارتن مشابه کارتن STE است با این تفاوت که زبانه درب های دو طرف جعبه به جای اینکه به یکی از سطوح جعبه (معمولا سطح پشتی) چفت شوند، به دو سطح مقابل هم چفت می شوند.

▪ کارتن :TTABTM(Tucktop Auto Bottom) طراحی این نوع کارتن به نحوی است که به سرعت آماده استفاده می شود. سطوح تشکیل دهنده کف جعبه از قبل به کمک چسب به هم متصل شده اند. به این ترتیب برای قرار دادن محصول درون جعبه نیازی به تا کردن اضافی برای درست کردن کف جعبه نیست. درب جعبه زبانه ای دارد که هنگام بسته شدن در شیار قسمت فوقانی جعبه چفت می شود. قسمت فوقانی جعبه می تواند شامل یک چفت و بست اضافی باشد که catalog lock نامیده میشود. بسیاری از فروشگاه ها مایل هستند برای حفاظت بیشتر، یک برچسب امنیتی نیز به قسمت باز شدن درب جعبه الصاق شود. در سطح جلویی برخی از نمونه های جعبه مذکور، دریچه ای برای مشاهده محصول درون جعبه تعبیه شده است.

▪ کارتن :TTSNLBTM(Tucktop Snap Lock Bottom) این کارتن مشابه با با نوع TTABTM است با این تفاوت که سطوح کف جعبه از قبل با چسب به هم متصل نشده اند. ۴ سطح مقوایی قسمت پایینی جعبه تا شده و درون یکدیگر قفل می شوند تا کف جعبه را درست کنند. کف این جعبه نسبت به همتای آن TTABTM محکم تر بوده و تولید آن کم هزینه تر است اما زمان مونتاژ آن طولانی تر است.

● آرایش شیاری کارتن و ظروف مقوایی

هزاران سال است که طراحان دریافته اند طاقی که انحنای مناسبی داشته باشد بهترین و مقاوم ترین سازه به شمار می آید. منشأ پیدایش مقوای چین دار نیز استفاده از همین اصل ساده به وسیله کاغذ بود. برای ساخت مقوای کنگره دار کاغذ را به شکل چین دار در می آورند، سطح محدب قوس های تشکیل شده که فلوت (flutes) نامیده می شود به دو ورق بیرونی تشکیل دهنده مقوای کنگره دار (linerboard) با چسبی که پایه نشاسته ای دارد چسبانده می شود. این قوس ها نسبت به فشار وارد شده از جهات مختلف و خمیدگی ناشی از آن مقاوم هستند.

چندین نوع فلوت وجود دارد که اندازه های متفاوتی داشته و مناسب کاربردهای متفاوتی است. این انواع آرایش شیاری عبارتند از:

▪ A فلوت: آرایش شیاری اولیه کارتن های کنگره دار A فلوت است. این آرایش شیاری شامل ۳۳ فلوت در هر فوت است. این نوع آرایش شیاری مناسب کارتن های دو دیواره و یا صفحات مقوایی ضخیم است. از این آرایش شیاری به ندرت برای ساخت کارتن استفاده می شود.

▪ B فلوت: این آرایش شیاری در ابتدا برای ساخت کارتن های بسته بندی قوطی های کنسرو مورد استفاده قرار گرفت. آرایش شیاری B فلوت شامل ۳۹ فلوت در هر فوت است. موارد متداول استفاده این نوع آرایش شیاری در ساخت کارتن های بسته بندی مواد غذایی و خواربار، لیتولامینه litholaminate، ساخت ظروف ویژه نمایش کالا در فروشگاه و جعبه های متداول دارای چاپ و نوشته است.

▪ C فلوت: متداول ترین نوع آرایش شیاری مورد استفاده در کارتن های کنگره دار است. این نوع شیارگذاری همه منظوره شامل ۳۹ فلوت در هر فوت است. کاربردهای متداول آن در ساخت کارتن های بارگیری و حمل و نقل عمده کالا و ظروف مخصوص نمایش کالا است.

▪ E فلوت: بعد از آرایش شیاری C فلوت، این آرایش شیاری بیشترین کاربرد را در ساخت کارتن کنگره دار دارد. کارتن های تولید شده با این آرایش اغلب به عنوان جایگزین مستحکم تری نسبت به جعبه های مقوایی معمولی مورد استفاده قرار می گیرد. کارتن های تولید شده با آرایش E فلوت نسبت به دیگر کارتن های دارای چاپ و نوشته، سازگاری بهتری با محیط زیست دارد. کارتن های تولید شده با این نوع شیارگذاری امکان چاپ مستقیم با کیفیت بالاتری را در مقایسه با کارتن های دیگر فراهم می آورند. موارد استفاده این آرایش شیاری در کارتن های خواربار، کارتن های دارای چاپ و نوشته، ظروف ویژه نمایش کالا و ساخت کارتن های روست دار محیط زیست است.

▪ F فلوت: فلوت های این آرایش شیاری از فلوت های آرایش شیاری E فلوت محکم تر و کوچک تر است. از این آرایش شیاری برای ساخت جعبه های دوست دار محیط زیست و به عنوان جایگزینی برای جعبه های مقویی تاشو استفاده می شود. جعبه هایی که با استفاده از آرایش شیاری F فلوت ساخته می شوند بسیار شکیل بوده و قوام و انعطاف ناپذیری بالایی دارند. از این آرایش شیاری در ساخت کارتن ها و جعبه های متداول دارای چاپ و نوشته، جعبه های خواربار و جعبه های مخصوص نمایش کالا استفاده میشود.

▪ بورد کنگره دار یک رویه: از چسباندن ورق مقوای چین دار (فلوت دار) به یک لاینربرد مسطح درست می شود. بورد یک رویه غالبا دارای ورق شماره ۸۰ لیتو لامینه است که درون فلوت لایه گذاری شده است. قرار دادن این ورق ظاهر گرافیکی جعبه ساخته شده با برد یک رویه را بهبود بخشیده و استحکام ساختار آن را تضمین می کند. موارد متداول استفاده از این نوع برد در جعبه های محتوی مواد ویتامین دار، بسته بندی قطعات الکترونیکی، بسته بندی خواربار و بسته بندی متداول کالا است.

▪ بورد کنگره دار یک دیواره: بورد مورد استفاده در متداول ترین نوع کارتن های مقوایی کنگره دار، بورد یک دیواره است (این کارتن ها را گاهی master shippers هم می نامند). برای ساخت بورد یک دیواره، هر دو رویه ورق فلوت دار با استفاده از چسب به دو سطح مسطح مقوایی چسبانده می شود. موارد متداول استفاده از این نوع بورد در جعبه های بارگیری و حمل ونقل وکالا، master shippers، بسته بندی خواربار و مواد غذایی برای ذخیره در انبار است.

▪ بورد کنگره دار دودیواره: با چسباندن دو ورق فلوت دار به دو طرف یک ورق مقوایی مسطح و سپس پوشاندن دو سطح بیرونی دو ورق فلوت دار با دو ورق مقوایی مسطح مشابه، بورد کنگره دار دودیواره ساخته می شود. در واقع این برد از ترکیب سه ورق مقوایی مسطح و دو ورق فلوت دار حاصل می شود. از این بورد در ساخت کارتن های کنگره داری استفاده می شود که مناسب حمل و نقل کالاهای سنگین یا قیمتی هستند و نیاز به محافظت بیشتری دارند. در چنین مواردی می توان از بورد سه دیواره (متشکل از ۴ ورق مسطح و ۳ لایه فلوت دار) نیز بهره گرفت. موارد متداول استفاده این نوع بورد در جعبه های بسته بندی کالاهای بزرگ و مواد غذایی حجیم است.

● چاپ روی کارتن و جعبه مقوایی کنگره دار

برای افزایش شهرت و برجسته کردن عنوان و نشان تجاری هر کالا، استفاده از امکانات چاپ بر روی جعبه محتوی کالا، ضرورت دارد. جعبه های مقوایی کنگره دار کاملا مناسب چاپ نوشته و طرح های گرافیکی است و با توجه به یکپارچگی ساختاری که دارند، می توان این جعبه ها را به عنوان راه حل کاملی برای بسته بندی کالاهای مرسوم به حساب آورد. ۳ روش اصلی چاپ برروی جعبه های مقوایی کنگره دار عبارتند از:

▪ لیتو لامینه (Litho Laminating): روش بسیار متداولی برای چاپ طرح های گرافیکی بر روی جعبه های کنگره دار است. با لایه گذاری یک ورق شماره ۸۰ روی جعبه، که طرح گرافیکی مورد نظر از پیش بر روی آن چاپ شده است، امکان چاپ با کیفیت بر روی کارتن مقوایی فراهم می آید. استفاده از بورد کنگره دار یک رویه دارای ورق لیتو لامینه، چاپ با کیفیت بالاتری را، با وجود حفظ یکپارچگی ساختاری جعبه امکان پذیر می سازد. از این روش چاپ به طور معمول برای چاپ روی جعبه های ویژه نمایش کالا در فروشگاه (در نقطه خرید)، بسته بندی مواد غذایی و ویتامینی، بسته بندی قطعات الکترونیکی و بسته بندی متداول کالا استفاده می شود.

▪ چاپ فلکسو مستقیم (Direct flexo printing): از روش چاپ فلکسو مستقیم برای چاپ انواع لوگو و چاپ مشخصات شرکت های تولید کننده کالا روی کارتن استفاده می شود. چاپ فلکسو مستقیم روشی کم هزینه برای چاپ طرح و نوشته روی جعبه های بسته بندی کالا است. چاپ مستقیم flexo روی کارتن می تواند تک رنگ، دو یا سه رنگ باشد و روی هر دو نوع کارتن سفید یا قهوه ای قابل انجام است. در برخی موارد چاپ مستقیم با ۴ رنگ نیز مورد استفاده قرار می گیرد. با بهره گیری از صفحات چاپ (print plates)، جعبه چاپ شده به روش چاپ مستقیم می تواند، ظاهری شبیه جعبه های دارای چاپ لیتو لامینه باشد. از روش مذکور برای چاپ روی کارتن های حمل و نقل اندک کالا، جعبه های ویژه نمایش کالا در فروشگاه و انوع سینی ها و کیت های نمایش محصول استفاده می شود.

▪ چاپ دیجیتال: در این روش چاپ، فایل طرح های گرافیکی روی رایانه ای که مستقیما به دستگاه چاپ گر متصل است ذخیره می شود. فرآیند مذکور جایگزین استفاده از صفحات چاپ و قالب های برش در روند چاپ می شود. با توجه به جدید بودن این فن آوری چاپ، موارد استفاده محدود به چاپ علامت روی جعبه، چاپ بر روی ظروف موج دار پلاستیکی و چاپ روی بنرهای تبلیغاتی و تابلوهای نمایش فیلم است.

● شرکت های تولید کننده کارتن و مقوای کنگره دار

شرکت های تولید کننده کارتن و مقوای کنگره دار دو دسته هستند، شرکت مجتمع و شرکت مستقل. تولید کننده مجتمع هم مواد اولیه لازم برای ساخت کارتن را تولید می کند و هم خود محصول نهایی را که کارتن کنگره دار است، روانه بازار می کند. بنابراین شرکت های مجتمع خود دارنده بورد های مقوایی کنگره دار و ماشین آلات مرتبط با تولید این بورد ها هستند و حداقل نیمی از مواد خام مصرفی تولید کارتن را خودشان تأمین می کنند. شرکت مستقل، شرکتی است که بیش از ۵۰ درصد مواد خام مورد نیاز برای تولید کارتن را از شرکت دیگری که تولید کننده بورد مقوایی کنگره دار است، تأمین می نماید.

در کارخانه های هر دو دسته فوق، ماشین آلات مختلفی برای تولید و به کارگیری مقوای کنگره دار موجود است: تجهیزات کنگره دار کردن، تجهیزات تولید کارتن و تجهیزات تولید ورق مقوا. ماشین آلات کنگره دار کردن، ورق های مقوای چین دار تولید می کند که در واقع ماده اولیه تجهیزات ساخت کارتن است.

بازیافت کارتن ها و جعبه های مقوایی کنگره دار

تولید کنندگان جعبه ها و کارتن های مقوایی از ابتدای پیدایش این صنعت، نگران تأثیرات محیط زیستی محصولات خود بوده اند و مدتهاست دریافته اند که توجه بیشتر به تداوم و حفظ منابع تولید کاغذ و مقوا، بقا و کارآمدی تجارت آنان را تضمین می کند. به همین دلیل است که نظارت بر شرایط زیست محیطی و حفظ منابع جنگلی یکی هموراه یکی از دغدغه های اصلی صنعت تولید کاغذ و مقوای کنگره دار است. روشن است که تلاش ها در این زمینه ناکافی بوده است؛ با این وجود شرکت های تولیدکننده کاغذ و مقوا در سرتاسر جهان به طور مستمر در جستجوی راه های بهتر و مؤثرتر حفظ منابع جنگلی زمین هستند.

● آمار های مرتبط با بازیافت

در ایالات متحده، ۷۳ درصد کل کارتن های مقوایی کنگره دار بعد از مصرف بازیافت می شود. از بازیافت این کارتن ها محصولات گوناگونی مانند بورد مقوای کنگره دار بازیافتی، کاغذ مقوایی بازیافتی، دستمال کاغذی و انواع ظروف تولید می شود. بخشی از مواد بازیافتی هم به کشورهای دیگر صادر می شود. در سال ۲۰۰۴، حجمی معادل ۲۴ میلیون تن کارتن مقوایی کنگره دار در سراسر ایالات متحده جمع آوری شده و مورد بازیافت قرار گرفت. لازم به ذکر است که تک تک فیبرهای به کار رفته در کارتن های مقوایی کنگره دار، قبل از اینکه به اندازه ای کوتاه شود که دیگر قابل استفاده نباشد، به دفعات قابل بازیابی است.

توصیه های زیست محیط به تولید کنندگان و مصرف کنندگان کارتن های کنگره دار:

▪ یافتن مؤسسه بازیافت کارتن های مصرف شده OCC نزدیک منزل یا کارخانه

▪ استفاده از جوهرهای سازگار با محیط زیست برای چاپ روی کارتن؛ اطمینان از این که جوهر مورد استفاده در چاپ پایه آبی دارد (حلال آن آب است). برای پاک کردن جوهرهای پایه روغنی باید از حلال هایی استفاده کرد که برای محیط زیست بسیار سمی است.

▪ کاهش مقدار بسته بندی محصولات؛ شرکت های متعددی توانسته اند میزان بسته بندی مورد نیاز برای حمل و نقل کالاهای خود را کاهش دهند. توجه به این موضوع وزن و اندازه کالا را کاهش می دهد و به این ترتیب هزینه حمل و نقل را پایین می آورد؛ علاوه بر آن حجم مواد مورد استفاده در حفاظت از کالا (مثل انواع یونولیت، نوار، پلاستیک و ...) را نیز کاهش می دهد.
  
 
ماهنامه فناوری و توسعه صنعت بسته بندی

قوانین جدید اتحادیه اروپا برای بازیافت باتری

محیط زیست > بازیافت  - همشهری آنلاین:
قوانین جدید اتحادیه اروپا تعدادی از فروشندگان باتری را ملزم می‌کند تا سطل‌های مخصوص بازیافت باتری در فروشگاه‌های خود قرار دهند

به گزارش بی‌بی‌سی، هر فروشنده‌ اروپایی که بیش از 32 کیلوگرم باتری در سال، معادل یک بسته چهارتایی باتری AA در روز، به فروش برساند مشمول این قانون می‌شود.

علاوه بر کاهش زباله‌های خطرناک برای محیط زیست و جلوگیری از ورود آن‌ها به طبیعت، یکی دیگر از اهداف این طرح کاهش گسیل گازهای گلخانه‌ای است که از تولید دوباره باتری‌ها تولید می‌شود.

تنها در انگلیس، سالانه 30 هزار تون باتری وارد بازار می‌شود و 97 درصد آن‌ها با زباله‌های طبیعی وارد محیط زیست می‌شود.

دولت انگلیس تنها 3 درصد از باتری‌های قابل حمل را بازیافت می‌کند و امیدوار است با استفاده از این طرح این میزان تا سال 2016 به 45 درصد برسد.

بازیافت و به کارگیری الیاف طبیعی در کامپوزیت ها ...

جام جم: سالهاست بشرازالیاف طبیعی برای ساخت قطعات گوناگون بهره می برد. به کارگیری کاه در دیوارهای گلی ، الیاف بامبو در ساخت قایق ، پشم بز و موی دم اسب به همراه گل در ساخت تنور و الیاف خرما در ساخت قایق و سرپناه، مثال های متفاوتی از کاربرد الیاف طبیعی در ساخت محصولات گوناگونی است که بشر در طول تاریخ از آنها بهره برده است.
امروزه نیز توجه جدی پژوهشگران به استفاده از الیاف طبیعی در ساخت قطعات کامپوزیتی پیشرفته، نشانگر اهمیت این دسته از الیاف است.
به کارگیری الیاف موز برای ساخت بدنه خودرو در برزیل ، استفاده از پرمرغ برای ساخت قطعات غیرباربر کامپوزیتی در امریکا و به کارگیری الیاف کنف در طیف گسترده ای از کاربردها، از نمونه های متنوع کاربرد الیاف طبیعی در عرصه صنعت کامپوزیت به حساب می آیند.
به کارگیری الیاف طبیعی ، در واقع به نوعی بازیافت موادی است که در طبیعت انباشته شده و در ظاهر بی ارزش محسوب می شوند و ترکیب آنها با عنوان تقویت کننده با رزین های پلیمری ، به ساخت محصولاتی با ارزش افزوده نسبتا خوب منجر می شود.
از این رو گذری بر روند به کارگیری الیاف طبیعی در دنیای کامپوزیت ها جالب خواهد بود.تاریخچه مواد کامپوزیتی و الیاف طبیعی به هزاران سال پیش برمی گردد، زمانی که مردم از هر ماده ای که در دسترس بود برای ساخت پناهگاه، خانه و دیوار استفاده می کردند.
طبق اسناد موجود، حداقل از 3هزارسال پیش ، مصریان برای ساخت دیوارهای ساختمان ، مواد رسی را با کاه تقویت می کردند. محصولات چوبی نیز از همان زمان ها وجود داشته و استفاده می شدند.
این مواد طبیعی سازگار با محیط زیست به شکلها و صورتهای بسیاری تبدیل می شوند.انواع گوناگون الیاف طبیعی به وفور در طبیعت یافت می شوند و گونه های آن در نقاط مختلف جهان متفاوت است.
این الیاف نخست به عنوان مواد پرکننده سازه ای در گل و خاک رس برای ساخت خشت و انواع مختلف آجر به کار گرفته می شوند. در این کاربردها الیاف باعث افزایش سختی و سفتی ماده شده و یکپارچگی ساختاری را برای ملات به ارمغان می آورد.
علاوه بر این ، الیاف طبیعی از دیرباز در تولید منسوجات گوناگون ازجمله پوشاک ، کفپوش ، مبلمان ، پرده و... استفاده می شود.

الیاف طبیعی دردنیای کامپوزیت ها
در هر حال در طول 40تا 50سال گذشته الیاف شیشه نوع E، ارزان ترین نوع الیاف تقویت کننده بوده و به همین علت به طور گسترده ای در صنعت پلاستیک های تقویت شده با الیاف به کار گرفته شده است.
الیاف شیشه نوع Eدر مقایسه با الیاف تقویت کننده پیشرفته همانند کربن ، آرامید، گرافیت ، بور و... ارزان تر و با توجه به چگالی آن (حدود 5/2-6/2گرم بر سانتی متر مکعب) نسبتا سنگین است.
الیاف شیشه کاملا طبیعی نیست و بسادگی به چرخه طبیعت بازنمی گردد. در نتیجه جستجو برای یافتن الیاف طبیعی در دسترس و کاربرد آن در ساخت کامپوزیت هایی با ویژگی های مطلوب (از نظرکارآیی ، هزینه و دوام) همچنان ادامه دارد.
به نظر می رسد به کارگیری الیاف طبیعی هنوز در مراحل اولیه و آزمایشگاهی قرار دارد و به حدی نرسیده است که توسط صنعت کامپوزیت مورد توجه قرار گیرد، با این حال کلید پیشرفت و رشد این مواد، می تواند بهبود فرآیند فرآوری الیاف طبیعی برای افزایش کارپذیری ، شکل پذیری ، ترشوندگی ، با زمینه و بهبود اتصال فصل مشترک الیاف و زمینه ، درعین حفظ هزینه ها در حد معقول باشد.
به علاوه ، تبدیل الیاف تقویت کننده طبیعی به الیاف کوتاه ، الیاف متوسط، الیاف بلند و شکلهای پیشرفته تر الیاف و عرضه آنها برای کاربردهای آینده بسیار مهم است.

سلولز یک پلیمر طبیعی
الیاف طبیعی از چندین نوع محصول کشاورزی و منبع طبیعی به دست می آیند. این مواد عموما از نظر شکل و ساختار، شبکه ای بوده و به دلیل این ساختار هندسی دارای استحکام و سفتی ذاتی هستند.
یکی از مهمترین مواد در این گروه سلولز است که به عنوان یک پلیمر طبیعی استحکام و سفتی بالایی در واحد وزن دارد؛ دقیقا همان چیزی که از فناوری کامپوزیت های پیشرفته امروزی انتظار می رود.
سلولز ساختارهای سلولی رشته گونه ای را شکل می دهد که در دانه ، برگ ، ساقه و مغز چوب یافت می شود. این مواد 3منبع اصلی مواد فیبری طبیعی هستند.
مواد و منابع الیاف طبیعی به 3دسته اصلی تقسیم می شوند (الیاف باست ، الیاف برگ ، الیاف دانه) که هر کدام از این 3منبع برای کاربرد در صنعت کامپوزیت از جایگاه خاصی برخوردارند. این منابع الیاف طبیعی ، موادی که همراه با مواد بیشتر شناخته شده ای همانند چوب بالسا، نی و خیزران بیشتر در طراحی ساختارهای ساندویچی (مغزی) استفاده می شوند را نیزتامین کنند.

الیاف باست
خانواده الیاف باست در اصل از کنف ، شاهدانه ، کنف هندی ، کتان (FLAX)و رامی (نوعی گیاه چینی) تشکیل می شود. این الیاف از ساقه و مغز چوب به دست می آیند. اساسا مغز چوب توسط ساقه ای پوشانده می شود که شامل دسته های الیاف است.
سلولز بنیان شیمیایی اصلی سازه ای رشته هایی است که دسته های الیاف را می سازند. سلولز رشته اصلی است و توسط یک رزین طبیعی از 2خانواده لیگنین (LIGNIN) یا پکتین (PECTIN) در کنار هم نگه داشته می شوند.رده های الیاف باست شامل کتان ، شاهدانه ، کنف هندی ، کنف و رامی هستند.
الیاف کتان نوع باست مقدار نسبتا زیادی لیگنین دارد، درنتیجه اغلب اوقات طوری فرآوری می شود که از تاثیر لیگنین آن کاسته شود. در اغلب موارد برای بهبود استحکام کامپوزیت های کتان ، از جوشاندن الیاف در موارد قلیایی استفاده می شود.

الیافی از برگ و دانه
الیاف به دست آمده ازبرگ عبارتند ازسیسال ، آباکا (از گیاه موز) و الیاف نخل روی هم رفته این مواد از الیاف نوع بالا زبرتر هستند. از بین این نوع الیاف ، سیسال بیشتر شناخته شده است.
سیسال مهمترین ماده این گروه است و در مقایسه با بقیه سفتی نسبتا بالایی دارد.آخرین دسته الیاف طبیعی یعنی الیاف به دست آمده از دانه گیاهان عبارتند ازمواد کاپوک ، الیاف نارگیل (COIR) وکتان.
الیاف کتان دانه ای (COTTON) با توجه به کاربرد گسترده اش در صنعت پوشاک ، منسوجات وطناب شناخته شده است. الیاف نارگیل یک ماده رشته ای بسیار بادوام ، ضخیم تر و زبرتر است که از پوست نارگیل به دست می آید. بسیاری از این مواد برای تهیه پارچه رومبلی و پرکردن مبلمان به کار گرفته می شوند.

سبک و ارزان!
چگالی الیاف طبیعی به طور کلی در محدوده 51/1 تا 25/1گرم برسانتی مترمکعب قراردارد که در مقایسه با چگالی الیاف شیشه نوع E 2/57 تا 3 گرم برسانتی مترمکعب است ؛ یعنی چگالی الیاف طبیعی تنها 50تا 60درصد چگالی الیاف شیشه است.
این مساله یکی از دلایل عمده گسترش کامپوزی های الیاف طبیعی ، تنها از نظر وزن است.عامل دیگری که باعث توجه به کامپوزیت های الیاف طبیعی می شود، بهای این الیاف است. در اکثر موارد، الیاف طبیعی نسبت به الیاف شیشه ارزان تر است.
با این وجود باید توجه کرد که بهای الیاف طبیعی محدوده نسبتا وسیعی دارد. به عنوان مثال الیاف کتان دانه ای ، رامی و آباکا می توانند به طور قابل ملاحظه ای گران تر از الیاف شیشه باشند و در مقابل کنف هندی ، سیسال و الیاف نارگیل بهای نسبتا کمتری دارند و طبیعتا به عنوان مواردی مناسب برای کاربرد در ساخت محصولات کامپوزیتی بیشتر به کارگرفته می شوند.
البته استحکام کششی الیاف شیشه نوع Eبیشتر از الیاف طبیعی است. به استثنای کتان دانه ای و نارگیل که استحکام کششی آنها حدود 7تا 12درصد استحکام شیشه نوع Eاست. با این حال اگر معیاری از عملکرد و کارآیی ماده در واحد وزن آن را در نظر بگیریم ، واضح است که کتان نوع باست ، شاهدانه ، سیسال و رامی بر الیاف شیشه نوع Eبرتری دارند.

الیاف کتان درصنعت خودرو
به کارگیری الیاف طبیعی به عنوان مواد عایق ساز و ضربه گیر یا به عنوان پرکننده و تقویت کننده درمواد پلیمری نقش مهمی در راستای حفظ محیط زیست ایفا می کند.
در حال حاضر الیاف گیاهی تنها در ساخت تزیینات داخلی خودروهای سواری و اتاق وانت و کامیون های کوچک به کار گرفته می شوند. علاوه بر ساخت قطعاتی همانند داشبورد و کنسول خودروها، الیاف گیاهی به طور گسترده ای در عایقهای حرارتی و صوتی به کار می روند.
این مواد عایق ساز که معمولا از الیاف کتان بازیافتی صنعت نساجی تولید می شوند، حاوی حدود 80درصد وزنی الیاف هستند.

کاشی هایی ازجنس کنف
ساخت محصولات ساختمانی از پلاستیک های بازیافتی و الیاف طبیعی می تواند تا حدودی پاسخگوی تقاضای ساختمان سازانی باشد که به دنبال مصالح ارزان و کاهش هزینه های کارگری هستند.
با این حال نبود اطلاعات در مورد عملکرد و دوام این محصولات و بی میلی ساختمان سازان برای استفاده از محصولات کمتر متداول ، مانع گسترش بیشتر این فناوری شده است.
با این حال یک شرکت موفق به ساخت نخستین محصولات در قالب کاشی های سقفی از جنس الیاف طبیعی و پلاستیک های بازیافتی شده است.
این سیستم پوشاننده بام ، کاربردهای ایده آل برای فناوری کامپوزیت های بازیافتی دارد، زیرا این صفحات را بسادگی می توان به شکل سنتی مورد استفاده برای پوشاندن بام ساختمان ها، همانند الوارهای درخت سرو و کاشی های اسپانیایی یا سفال قالب گیری کرد و زیبایی صفحات نیز فرصتی فراهم می کند برای نمایش یک ماده بازیافت شده که لوکس و گرانقیمت به نظر می رسد.
درحالی که هزینه واقعی ساخت آن کمتر از مواد مشابه سنتی است.
پونه شیرازی

بازیافت ضایعات الکترونیکی ...

انواع ضایعات الکترونیکی در رایانه:
1. تجهیزات فناوری اطلاعات
2. تجهیزات سرگرم کننده
3. تجهیزات ارتباط از راه دور
4. وسایل سمعی و بصری مانند دیسک فشرده،
5. اواع مختلف پرینتر ها و تجهیزات آنها مانند کاتریج
6. مدارهای الکترونیکی پرینتر ها
7. باتری ها

ضایعات الکترونیکی مشکلی بحرانی است:
1. ضایعات الکترونیکی مخاطره انگیز است. ضایعات الکترونیکی شامل 1000 نوع ماده مختلف است که خیلی از آن ها سمی است و ممکن است آلودگی های جدیدی ایجاد کند.
2.مواد الکترونیکی به علت پیشرفت سریع در تکنولوژی کارایی مطلوب خود را از دست می دهد و بیش از سایر مواد تولیدی، ایجاد ضایعه می کند.

- در آمریکا بیش از سایر کشورها از رایانه شخصی استفاده می شود. بیش از 50% خانواده ها دارای رایانه شخصی هستند
- تا سال 2005 به ازای وارد شدن هر رایانه جدیدی به بازار، یک رایانه از رده خارج میشود
- در آمریکا بیش از سایر کشورها از رایانه شخصی استفاده می شود(50 درصد)
- تنها در کالیفرنیا بیش از 2 بیلیون دلار خرج بازیافت این مواد درعرض 5 سال آینده خواهد شد.
- در سال 1998 بیش از 20 میلیون رایانه در آمریکا از رده خارج شد که معادلی 5 تا 7 میلیون تن وزن داشت و 3% تا 5% در سال به آن اضافه می شود. در سال، 5% مواد جامد بازیافتی را تشکیل می دهد[3].


ضایعات الکترونیکی در هند:
هند امروز حدود ۳۸/۱ میلیون رایانه خارج از رده دارد و تولیدکنندگان آن سالانه ۱۰۵۰ تن زباله الکترونیکی به آن اضافه می کنند. این تعداد نسبت به ۲۰ میلیون رایانه خارج از رده آمریکا اندک است، اما یک «روند رو به رشد» را نشان می دهد. این مسأله با ورود زباله های الکترونیکی از سنگاپور و کره جنوبی پیچیده تر گردیده است. کارشناسان محیط زیست در هند هشدار داده اند که حتی به کارگیری روش های اولیه و مقدماتی برای بازیافت ضایعات الکترونیکی برای سلامت انسان و محیط زیست بسیار خطرناک است و بنابراین باید به صورت جدی از واردات زباله ها و پسماند رایانه ها به هند جلوگیری شود. قسمت های رایانه - شامل نمایشگر (مانیتور)، چاپگر، صفحه کلید، واحد مرکزی پردازش و به حرکت آورنده فلاپی - دارای فلزات قیمتی مانند طلا، نقره و پلاتین است. البته حاوی مواد خطرناک مانند سرب، کادمیوم و جیوه نیز می باشد و تجزیه و بازیافت این مواد برای سلامتی انسان زیان آور است.


ضایعات الکترونیکی در ایران:
به گفته یکی از کارشناسان محیط زیست در سازمان محیط زیست ایران، هنوز هیچ برنامه ای در زمینه بازیافت مواد الکترونیکی بویژه مواد سمی موجود در اجزاء سخت افزار رایانه‌ها وجود ندارد. به گفته این کارشناس اگر چه مواد سمی در رایانه‌ها وجود دارد ولی بازیافت آن ها به مراتب گران تر از دور انداختن آن هاست و در نتیجه هنوز پیش بینی های لازم در این زمینه اتخاذ نشده است.


ضایعات الکترونیکی از کجا می آیند؟
در امور کوچک و شخصی: امروزه به علت افزایش تکنولوژی، وجود نرم افزارهای کاربردی جدید،... معمولا هر 18 ماه یکبار رایانه‌ها را ارتقاء داده و هر رایانه بیش از چهار لی پنج سال عمر مفید ندارد. توسط مراکز بزرگتر: مثل شرکت میکروسافت که دارای 50000 کارمند در سراسر جهان است و هر سه سال یکبار، رایانه جدید برای اعضا تهیه می کند. چه بعضی از آنها بیش یک رایانه در اختیار دارند[4].

ضایعات الکترونیکی به کجا می روند؟
1. در سال 1997 بیش از 3/2 میلیون ضایعات الکترونیکی در آمریکا سوزانده و یا در زمین دفن شدند. به نظر می رسد که بیشتر ضایعات الکترونیکی، خانگی یا مربوط به سازمانهای کوچک است که به جای عملیات بازیافت، آن ها را می سوزانند؛
2. بعضی از رایانه‌ها استفاده دوباره می شوند. یعنی وقتی که استفاده کننده شخصی آن را از رده خارج می کند، توسط افراد دیگر مورد استفاده قرار می گیرد که البته میزان آن سه درصد است. این ها به مدارس و یا شرکت هایی که سود چندانی ندارند فرستاده می شوند. بعضی از مغازه ها آن را به قیمت کمتری می خرند، تعمیر می کنند و دوباره برای سوده دهی به قیمت پایین می فروشند؛
3. بازیافت های خانگی: بازیافت مواد خیلی بهتر از خاکستر کردن آن ها است. در سال 1998، 11% رایانه‌ها بازیافت می شد و هر ساله 18% به آن اضافه می شود و به نظر می رسد که 12.75 میلیون رایانه (شامل مانیتور و صفحه کلید) در سال 2002 بازیافت شود. معمولا برای بازیافت هر قطعه از رایانه 10 تا 30$ خرج می شود، چه بعضی از قطعات رایانه بسیار ارزانتر از بازیافت آن است و طبیعتا افراد میلی برای بازیافت آن پیدا نمی کنند؛
4. زندان ها: در بعضی از زندان های آمریکا حدود 50000 نفر مشغول به بازیافت ضایعات الکترونیکی هستند و 350 شغل جدید در زندان ها پدید آمده است. البته مطابق با استاندارد [5]OSHA این کار درست نیست چرا که سلامت زندانیان را به مخاطره می اندازد[6].

خطرات موجود در ضایعات الکترونیکی:
با وجود اینکه ضایعات الکترونیکی حاوی موادی سمی هستند، افراد کمی با این موضوع آشنا هستند؛ موادی مانند: سرب و کادمیویم که در ساخت صفحه مدارات، اکسید سرب و کادمیوم در monitor cathode ray tubes)CRTs)، جیوه در صفحات مانیتور های صفحه تخت ، کادمیوم در باتری های رایانه ، پلاستیک های که در کیس های رایانه استفاده می شود، کابل های معمولی و کابل های حاوی پلی وینیل کلوراید که در هنگام سوختن (جهت آزاد سازی مس از درون سیم ها) اکسیدهای سمی آزاد می سازند.
به علت وجود این گونه خطرات، بازیافت مواد الکترونیکی علاوه‌بر پیگردهای قانونی، دارای مشکلات محیط زیستی خواهد بود. به همین علت با سوزاندن و یا دفن کردن ضایعات رایانه‌ای مشکلات اساسی از طریق ایجاد آلودگی های محیط زیستی به وجود خواهد آمد. دفن ضایعات باعث می شود مواد سمی به درون آب های جاری و زیرزمینی آزاد شوند؛ همچنین سوزاندن این مواد باعث ورود مواد سمی و اکسیدها به درون هوا می شود. به همین علت بازیافت رایانه ها خطرات جدی از جنبه های محیط زیستی و شغلی، در برخواهند داشت. به خصوص زمانی که صنعت بازیافت به علت سود دهی کم آن، مقررات مرتبط با مسائل ایمنی کارکنان را رعایت نمی کنند.

سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا(US Environmental Protection Agency ( در زمینه بازیافت ضایعات الکترونیکی در آمریکا فعالیت های زیادی را انجام داده و نقش مهمی را در این زمینه ایفا کرده است.
بین سالهای 1997تا 2004 بیشتر از 315 میلیون رایانه در آمریکا غیر قابل استفاده شده اند که حدود :

2/1 بیلیون آن از سرب
2 میلیون پوند آن از کادیوم
400000پوند آن از جیوه و
4 بیلیون پوند آن از پلاستیک است.



فهرست اجزاء الکترونیکی سمی در رایانه
• تخته مدار رایانه که دارای فلزات سنگین مثل سرب و کادیوم است
• باطریهای رایانه که داری کادیوم است
• لامپ پرتو کاتودی به همراه اکسید سرب و باریوم
• کابل های مسی با پوشش «پی.وی.سی.» و قطعات پلاستیکی رایانه که در زمان سوخته شدن برای بازیافت فلزات ارزشمند دی اکسید های بسیار سمی را از خود آزاد می کنند
اخیرا تحقیقاتی در آمریکا صورت گرفته که نشان داده که تا سال 2004 بیشتر از 315 میلیون رایانه غیرقابل استفاده خواهند شد.
تا سال 1997 متوسط استفاده مفید از یک رایانه 4 الی 6 سال بود و این تا سال 2005 به 2 سال کاهش پیدا می کند[7].

صادرات- بهترین راه فرار:
یکی از علت های اساسی که ایالات متحده آمریکا با مسائل مرتبط با ضایعات الکترونیکی مواجه نمی شود، راه فراری است که آنها و برخی دیگر از کشور ها از آن استفاده می کنند: صدور ضایعات به کشورهای در حال توسعه آسیایی. بیشترین ضایعات الکترونیکی توسط کشورهای توسعه یافته در جهان تولید می شود . صدور ضایعات به کشورهای توسعه نیافته به طور تاریخی بهترین راه فرار کشورهای صنعتی از مشکلات مرتبط با آن بوده است. در اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 عموم مردم در اکثر کشورها تظاهراتی را بر علیه این مسئله بر پا کردند تا بدین ترتیب قوانین بین المللی همانند Basel Convention تصویب شدند.
ولی در حال حاضر مشکل جدید تری در خصوص تجارت با ضایعات تحت عنوان بازیافت به وجود آمده است. زیرا در حال حاضر مواد الکترونیکی جهت انجام بازیافت به کشورهای آسیایی فرستاده می شوند. به همین علت در سال 1994 Basel Convention منع صدور هر نوع از ضایعات خطرناک را از کشورهای غنی به کشورهای در حال توسعه تحت هر عنوانی- مانند بازیافت- ممنوع ساخته است.

بازیابان در قالب تاجران ضایعه:
مصرف کنندگان ممکن است تعجب کنند وقتی دریابند اکثر شرکت هایی که خود را تحت عنوان «بازیابان رایانه و ضایعات الکترونیکی» می نامند بیشتر به تجارت ضایعات می پردازند تا به کار حقیقی بازیابی ضایعات الکترونیکی! آنان این کار را به طور مستقیم و یا غیر مستقیم انجام می دهند[8].
چگونه ضایعات الکترونیکی را کاهش دهیم؟


برخی از راه حل ها :
1. ممنوع اعلام کردن صادرات ضایعات الکترونیکی: همانند آن چه در کشورهای عضو اتحادیه اروپایی اجرا می شود، ایالات متحده آمریکا نیز باید صادرات ضایعات الکترونیکی را که حاوی مواد مضر هستند ممنوع اعلام کند.
2. خارج کردن سموم: جلوگیری از آلودگی تنها به معنای بازیافت ضایعات نمی باشد، بلکه باید از ابتدا موادی تولید شوند که حاوی مقداری کم از ضایعه باشند و در آنها از مواد خطرناک استفاده نشده باشد.
3. تمرین احتیاط- جلوگیری از ورود مواد سمی: یعنی حتی اگر احتمال آن می رود که استفاده از ماده ای باعث ایجاد خطر شود، جداًَ از استفاده از آن جلوگیری شود.
4. مسئولیت پذیر کردن تولید کننده:در این مرحله تولید کننده باید مسوولیت هزینه های آنچه تولید کرده است را بر عهده گیرد. به این ترتیب آنان مجبور خواهند بود موادی که دارای خطر کمتری هستندتولید کنند.
5. مجبور کردن تولید کنندگان به پس گرفتن مواد : به این ترتیب آنان مجبور هستند موادی را که تولید کرده اند در پایان عمر مفیدشان پس بگیرند.
6. طراحی به نحوی که قابلیت استفاده طولانی مدت، ارتقا، و بازسازی و استفاده مجدد داشته باشند: از آنجاییکه سود بیشتری را تولید کنندگان از طریق تولید منابع جدید و مجبور کردن مشتریان به خرید آنان بدست می آورند به این ترتیب از تولید ضایعات جلوگیری خواهد شد.
7. طراحی برای بازیافت: هنگامی که وسیله ای تولید شد باید اطمینان حاصل شود که در هنگام بازیافت دوباره آنان مواد خام اولیه موادمضری را ایجاد نکنند[9].
‌- تجربه ای از کشور سوییس در این زمینه:
در اواسط سال 1998 بود که در سوئیس برای آشغالهای الکترونیکی اقداماتی شروع شد.
در سوئیس دو سازمان S.EN.S (مؤسسه سوئیسی بازیافت زباله ها) و SWICO (انجمن صنایع فناوری ارتباطات و اطلاعات سوئیس) نقش مهمی را در این زمینه ایفا می کنند . آنها جوازهایی برای متخصصین بازیافت زباله ها صادر می کنند و با بازرسی های منظم، ماشین آلات را کنترل می کنند. تا اواخر سال 2001 چهار جواز توسط SWICO و ده جواز توسطS.EN.S به متخصصین بازیافت زباله ها واگذار شد و هشت جواز توسط هر دو سازمان به متخصصین بازیافت پرداخت شد. این دو انجمن 427 شعبه در سراسر سوئیس دارند[10]

پیشنهادات:
آنچه بیش از پیش نیاز است:
1. ایجاد دفاتر و اتحادیه هایی محلی که به امر رسیدگی به بازیافت ضایعات الکترونیکی بپردازند. این دفاتر می توانند به شناسایی محلهایی که نیاز به این ضایعات دارند بپردازند. برای مثال در ایالات متحده شاهدتعداد زیاد این گونه از دفاتر هستیم مانند: Neveda Division of Environmet Protection و یاSilicon Valley Toxics Coalition.
2. برنامه ریزی برای بازیافت مواد می توانند از وظایف نمایندگان و شرکت های تولید کننده باشد ( مانند آنچه شرکت [11]IBM و یا [12]Dell انجام داده اند). در حال جاضر شاهد آن هستیم که سیستم عامل لینوکس به نحوی برنامه ریزی شده است که بتواند به عنوان ابزاری برای حمایت از محیط زیست استفاده شود. زیرا این سیستم نیازی به سخت افزارهای پیچیده ای ندارد و می توان به وسیله آن استفاده بهینه تری از کامپیوترهای قدیمی کرد[13].
3. استفاده مجدد و اهدا مواد الکترونیکی به مراکزی که به آنها نیاز دارند
4. بازیابی مواد الکترونیکی.
5. خرید وسایلی که ضرری برای محیط زیست ندارند و دارای علامت های مخصوص نشان دهنده این مطلب باشند[14]
6. آنچه برای کشورهای درحال توسعه مهم می باشد، تدوین قوانینی در ارتباط با بازیافت مواد الکترونیکی است. قوانینی که توسط آژانس حمایت از محیط زیست در آمریکا تدوین شده اند می تواند الگویی مناسب در این امر باشد


منبع:ایران داک

بازیافت لامپ های مهتابی ...

در بیستم فوریه 2007 دولت استرالیا برنامه یی را برای از رده خارج کردن لامپ های دارای راندمان کم اعلام کرد. «مالکوم ترنبال» می گوید: «ما حدود 125 سال است که از لامپ استفاده می کنیم و همه می دانیم که بیش از 90 درصد انرژی داده شده به هر لامپ عموماً به صورت گرما به هدر می رود و این در حالی است که امکان استفاده از لامپ های بهتر (مثل لامپ های مهتابی فشرده یا همان لامپ های کم مصرف) وجود دارد و تفاوت این لامپ ها با لامپ های معمولی در آن است که این لامپ ها برای تولید نور یکسان، حدود 20 درصد برق مصرف می کنند.»

هر چند این موج جهانی است ولی ابعاد آن در نقاط مختلف جهان متفاوت است و علاوه بر آنکه دارای تاثیر مثبتی بر روی بحث بهره وری انرژی خواهد بود، باعث افزایش شدید فروش لامپ های فلئورسنت نیز خواهد شد. در حال حاضر نیز میلیون ها عدد از اینگونه لامپ ها در سراسر دنیا به فروش می رسد ولی بعد از اتمام عمر آنها بایستی میلیون ها عدد نیز دفع شوند. از آنجایی که لامپ های فلئورسنت حاوی ماده جیوه (سمی برای اعصاب) هستند، بایستی با مراقبت زیاد و به عنوان یک ماده زاید خطرناک تصفیه شوند. هر چند از لحاظ تکنیکی امکان دفع ایمن و بهداشتی لامپ های فلئورسنت وجود دارد ولی بایستی یک اجماع جهانی در مورد مناسب ترین روش دفع لامپ حاصل شود.

منبع: روزنامه اعتماد۱/۷/۸۶

در عرصه دفع لامپ های فلئورسنت (یا همان لامپ های مهتابی) قسمت عمده یی از شرکت ها قائل به یک سیستم بازیافت مرکزی برای همه اجزای لامپ با لحاظ کردن مشخصات توسعه پایدار در این عرصه هستند. با این وجود طرفداران سیستم خردایش در مبدا نیز در حال افزایش است که در این سیستم یک سیستم خردکننده متحرک (موبایل) وجود دارد و با این سیستم می توان تعداد لامپ های بیشتری را برای ورود به کارخانه آماده کرد و انتقال داد.

یک نگرانی جهانی

به جیوه به عنوان یک مشکل جدی نگریسته می شود چون بدون بو بوده و به راحتی تبخیر می شود و بنابراین تشخیص آن به آسانی میسر نخواهد بود. زمانی که این ماده جذب بدن شود، در بدن تجمع یافته و می تواند اعضای مختلف را تحت تاثیر قرار داده و به سیستم عصبی آسیب برساند.

لامپ های فلئورسنت حاوی پودر فسفر هستند که در خود مقدار کمی جیوه دارد. طبق نظر موسسه Lampcare انگلستان که متخصص در زمینه دفع لامپ است، جیوه موجود در یک لامپ فلئورسنت می تواند 30 هزار لیتر آب را به سطح آلودگی بالابرساند. این نشان دهنده خطرناکی عملیات دفع نامناسب این لامپ ها است.

در ماه نوامبر سال 2006 گروه های محیط زیستی ضدجیوه، اعلامیه یی خطاب به دولت های جهان در مورد منع صادرات جیوه و کاهش آلودگی جهانی این ماده منتشر کردند. آنها به ویژه امیدوارند بتوانند در نشست اخیر برنامه محیط زیست ملل متحد (UNEP) یک اعلان رسمی منتشر کنند. هر چند شاید در این نشست نتوان به اهداف جهانی دست یافت ولی می توان قدم های مثبتی برداشت. این قدم ها را می توان با پیشنهاد پاییز گذشته کمیسیون اروپا در مورد ممنوعیت صادرات جیوه در سراسر اتحادیه اروپا از سال 2011 همخوان کرد. همه اینها بیانگر یک حرکت رو به رشد بین المللی در راستای کاهش استفاده از جیوه در بخش های تولیدی و تجارت است.

پیشرفت در عملیات دفع

در این زمینه کارخانه مخصوصی برای دفع لامپ های فلئورسنت در منطقه Harlow انگلستان وجود دارد که توسط موسسه Lampcare راهبری می شود. این کارخانه در سال 2004 شروع به کار کرده و در حال حاضر دارای 20 اپراتور به همراه گروه مدیران اصلی است. ضمناً این کارخانه دارای شش راننده است که سراسر جنوب انگلستان را پوشش می دهند و با کامیون های بزرگ خود محموله های بسته بندی شده لامپ ها را بر روی پانل های چوبی و قاب فلزی تحویل می گیرند. تخلیه کامیون ها در روز دوشنبه انجام می شود و کامیون ها می توانند سراسر هفته را در نقاط مختلف کشور سفر کنند و جمعه با کامیون های پر از لامپ بازگردند. این برنامه نشانگر آن است که روزهای دوشنبه و سه شنبه شلوغ ترین روزهای کاری کارخانه است که باید بار جمع آوری شده در هفته گذشته توسط کامیون ها تخلیه شود.

با دیدن تعداد زیاد لامپ های موجود در کامیون ها می توان مطمئن بود که تامین لامپ های سوخته برای این کارخانه مساله ساز نخواهد بود. شعار موسسه Lampcare آن است که تا حد امکان عملیات بازیافت برای مشتریان با سهولت انجام پذیرد. بر این اساس این شرکت مخازنی را در اختیار مشتریان قرار داده است (با قطر 300 میلی متر و طول 4/2 متر) تا مشتریان به راحتی بتوانند انواع لامپ ها را در این مخازن قرار دهند. البته می توان از پالت های چوبی با سازه و نوارهای نگهدارنده نیز برای این کار استفاده کرد.

فناوری دفع

در کارخانه Harlow چهار نوع لامپ مورد فرآیند قرار می گیرند که عبارتند از:

- لامپ های فلئورسنت طویل (معمولی)

- لامپ های فلئورسنت فشرده (کم مصرف، CFL)

- لامپ های سدیمی

- لامپ های با تخلیه شدید (HLD)

البته بر هر یک از این لامپ ها روش بازیافت خاصی اعمال می شود ولی در اکثر موارد این موسسه از فناوری خریداری شده از شرکت سوئدی MRT Systems AB استفاده می کند. این شرکت سوئدی متخصص در زمینه بازیابی جیوه است. طبق آمار بیشترین تعداد لامپ ها، به لامپ های فلئورسنت طویل اختصاص دارد.

لامپ های طویل برای فرآیند شدن بایستی وارد یک دستگاه برش End Cut Machine (ECM) شود. همان طور که از نام این دستگاه برمی آید، دو سر ابتدایی و انتهایی که دارای اتصالات آلومینیومی است جدا می شود. پس از این مرحله، پودر فسفر جهت عملیات تقطیر خارج می شود تا باقی مانده مواد خرد شده و به صورت خودکار دسته بندی شوند. دستگاه برش ECM قادر است لامپ هایی با طول 6 فوت یا 8 فوت را مورد فرآیند قرار دهد و ظرفیت آن نیز تا پنج هزار لامپ در ساعت است.

تقطیر جیوه

تقطیر جیوه از پودر فسفر حدود 16 ساعت به طول خواهد انجامید و پودر بایستی تا دمای 800 درجه سانتیگراد گرم شود. با این کار، جیوه تبخیر شده و یک پودر فسفر خنثی باقی می ماند که می توان از آن در بخش ساخت و ساز استفاده کرد. در ادامه، جیوه تبخیر شده نیز سرد می شود و مقدار آن به حدی کم است که پس از یک سال عملیات کارخانه فقط می توان یک انگشتانه را با آن پر کرد.

هر چند همان طور که اشاره شد، مقدار جیوه حاصل از این عملیات کم است ولی خطرات بهداشتی و ایمنی آن بسیار نگران کننده است. بر این اساس از کارکنان این کارخانه به صورت دوره یی نمونه گیری می شود تا سلامت آنها نیز حفظ شود. کیفیت هوای محیط کار نیز کنترل می شود. برای پرسنلی که در زمینه جابه جایی لامپ ها فعالیت دارند، وسایل حفاظت شخصی مثل کفش و ماسک تهیه شده است. یک سیستم جاروبرقی صنعتی نیز برای تمیز کردن لامپ های شکسته شده و نیز کف کارخانه تعبیه شده است. در مورد فرآیند لامپ های فلئورسنت فشرده (لامپ های کم مصرف) نیز باید یادآور شد که این فرآیند دارای دو تفاوت اصلی است، اول آنکه آنها دارای شکل یکنواخت نیستند و در ثانی این لامپ ها دارای اتصالات پلاستیکی هستند. این بدان معنی است که فرآیند مورد نیاز برای این لامپ ها باید قادر باشد انواع این لامپ ها را فرآیند کند. به علاوه زایدات پلاستیکی نیز یکی از محصولات جانبی این عملیات است که بایستی به شرکت های خواستار آن داده شود. تنها با این سیستم است که می توان به سمت استراتژی های «بدون پسماند» و «بدون دفن» در کارخانه یی با ظرفیت دفع ده میلیون لامپ در سال حرکت کرد.

روش های دیگر برای دفع کدام است

روش دیگر برای لامپ های کامل همانا پیش خردایش است و این بدان معنی است که لامپ ها پیش از ورود به کارخانه ها خرد شده باشند تا حجم مواد و هزینه های خدماتی آنها تا 80 درصد کاهش یافته باشد و در هر کامیون نیز می توان تا 5 برابر لامپ حمل کرد. با این کار هزینه های حمل ونقل کاهش یافته و مزیت های مالی و زیست محیطی را به همراه خواهد داشت. شرکت مهندسی بالکان (Balcan) در انگلستان که از روش خردایش متحرک (موبایل) استفاده می کند در سال 2006 توانست جایزه نوآوری ملکه انگلستان را به خاطر سیستم ابداعی خود دریافت کند.

کارخانه بازیافت این شرکت در منطقه لینکلن شایر انگلستان قرار دارد و در سال 2002 افتتاح شده است و قادر است سالانه 750 تن لامپ سوخته را فرآیند کند. به علاوه این شرکت دارای ناوگانی از خودروهای وانت است که مجهز به خردکننده های برقی هستند. با این خودروها می توان عمل خردایش را در هر مکانی انجام داد. این خردکننده ها دارای سیستم فیلتراسیون به کمک فن هستند تا غبارات حاصل از خردایش را تصفیه کنند. برای این کار درون دستگاه یک فشار منفی (خلا) وجود دارد. چون هنگام خردایش لامپ های فلئورسنت محل شکسته شدن لامپ مشخص نیست، دستگاه حذف غبارات در همان کانال اصلی خردایش تعبیه شده است. این شرکت جهت آب بندی و جلوگیری از هرگونه خروج بخارات جیوه از یک سیستم آب بندی فنری استفاده کرده است. در این سیستم مواد حاصل از خردایش وارد یکسری مخازن بزرگ می شود. سیستم خردایش نیز دارای سیستم چرخش و برخورد با موانع است و در این بین پودرهای چسبیده به شیشه لامپ نیز آزاد شده و توسط فن مکیده می شود تا فیلتر شوند. شیشه ها نیز از قطعات آلومینیومی لامپ جدا شده و هر یک در ظروف مخصوص به خود ریخته می شوند. قطعات آلومینیومی به یک تاجر دخیل در این رشته فروخته شده و شیشه های به دست آمده نیز در صنعت ساختمان سازی به کار گرفته می شوند. پودرهای فسفر حاوی جیوه نیز از فیلترها به درون ظروف استوانه یی 45 گالنی ریخته می شوند تا به یک کارخانه استحصال جیوه به نام Quicksilver در منطقه Berwick - Upon - Tweed انگلستان ارسال شود.

مسائل نگران کننده

هرچند شرکت بالکان برنده جایزه نیز شده است ولی استراتژی آنها (یعنی خردایش موبایل) دارای نقاط تاریک است. در عملیات پیش خردایش نسبت به عملیات خردایش در کارخانه، دو نگرانی اصلی وجود دارد:

- در مورد اینکه بعد از این پیش خردایش چه رخ خواهد داد، نگرانی هایی وجود دارد چون امکان ارزیابی و نظارت مستمر در مورد دفع جیوه کار مشکلی است و اساساً این کار برعهده موسسه دیگری نهاده خواهد شد.

- به علاوه کارشناسان بیشتر نگران انتشار ترکیبات فرار از سیستم خردایش موبایل هستند. البته هنگام طراحی تجهیزات موبایل می توان به نحوی عمل کرد که خطر این انتشار به حداقل برسد ولی باز هم بایستی مراقب این مساله بود.

نباید از یاد برد که نوع و شکل لامپ های فلئورسنت از لامپ های طویل به سمت لامپ های فشرده در حال تغییر است و از این رو بایستی در سیستم های جدید به این نکته نیز توجه داشت. البته قابل ذکر است که نمی توان به هیچ کدام از این روش های دفع به صورت سیاه یا سفید نگریست و هرکدام دارای مزایا و معایب مخصوص به خود است. شرکت سوئدی MRT خردکننده های مختلفی را برای انواع لامپ ها طراحی و برای اجتناب از خروج بخارات جیوه، تمهیداتی مهیا کرده است و هوای خروجی نیز از بین سیکلون، فیلترهای غبارگیر و نیز فیلترهای کربنی عبور داده می شود. به نظر یکی از کارشناسان، سیستم خردایش در مبدا برای وضعیتی خوب است که یا فاصله زیاد باشد یا شرایط برای انتقال لامپ ها مهیا نباشد.

نباید فراموش کرد که شرکت Lampcare اخیراً سومین واحد بازیافت پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی و لامپ های فلئورسنت خود را با هزینه 6 میلیون پوند (9 میلیون یورو) در منطقه Huddersfield انگلستان راه اندازی کرده و در این واحد از پیشرفته ترین فناوری ها استفاده کرده است.

البته در آینده بایستی نیم نگاهی نیز به بازیافت لامپ های دارای پوشش پلاستیکی و لامپ های حاوی بریلیم، تالیم، تانتالیم و کریپتون داشت.

علاقه مندان به موضوع بازیافت لامپ فلورسنت می توانند به سایت های www.Balcan.co.uk، www.Lampcare.com وwww.MRT system.com رجوع کنند.

بازیافت زباله های الکترونیکی ...

بیش از چهار میلیون کامپیوتر در کشور غیرقابل استفاده است
در رویا تصور کنید شهرمان را که در آن تمامی‌ زباله‌ها به روش بسیار بهداشتی تفکیک و بازیافت می‌شود تا آن‌جا که در کنار سطل‌هایی مخصوص تفکیک زباله‌های تر و خشک، سطل‌ها را نیز برای جمع‌آوری زباله‌های الکترونیکی اختصاص داده‌اند که از طریق آن مردم می‌توانند سیستم‌های قدیمی‌خود را در این جایگاه‌ها قرار دهند که از آن‌ها به روش مطلوب و درستی استفاده شود‌. اما اگر از رویا فاصله بگیرم با این حقیقت تلخ روبه‌رو می‌شویم که هنوز در کشور ما روش جمع‌آوری و بازیافت زباله‌های خانگی دچار کاستی‌های شدیدی است که متاسفانه در چند ماه گذشته این مشکل چندین برابر شده است که به نوعی مسوولان این ماجرا را به جیره‌بندی بنزین و خروج اجباری کارگران افغان از کشور ارتباط داده‌اند‌. به هر حال مشکل از هر کجا نشات گرفته باشد در مجموع شاهد آن هستیم که در اکثر نقاط پایتخت گاهی اوقات زباله‌ها روزها در معابر باقی مانده‌اند که علاوه بر تولید یک منظر نه چندان چشم‌نواز از نظر بهداشتی نیز برای شهروندان مشکلاتی را به همراه داشته است. در چنین فضایی که جمع‌آوری و بازیافت زباله‌‌های خانگی دچار کاستی‌های بسیار شدیدی است به نظر می‌رسد جمع‌آوری زباله‌های الکترونیکی یک مبحث ناآشنا به حساب آید و این در حالی است که قانون جمع‌آوری و بازیافت تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی در بسیاری از کشورها به طور جدی پیگیری می‌شود.
● یک بازیافت خطرناک
پیشرفت روزافزون علم و تکنولوژی که به مدد آن انواع و اقسام دستگاه‌های الکترونیکی را در اختیار مردم قرار می‌دهد این روزها در کنار راحتی استفاده از چنین دستگاه‌هایی معضلی را نیز به نام زباله‌های الکترونیکی به وجود آورده است‌. معضلی که رفته‌رفته تبدیل به یک فاجعه خواهد شد چرا که زباله‌های کامپیوتری و الکترونیکی جزو زباله‌های خطرناکی به شمار می‌روند که سال‌ها در طبیعت باقی می‌مانند و این نکته موجب آن شده است که بازیافت این نوع زباله‌ها در سال‌‌های اخیر مورد توجه اکثر کشورها قرار گیرد‌. در همین رابطه گفته می‌شود یک قانون جدید واردکنندگان و تولیدکنندگان کالاهای الکترونیکی در انگلیس را مسوول بازیافت تولیداتشان می‌شناسد و به نوعی آن‌ها را مسوول اجرای این قانون می‌داند‌.
قانون زباله‌های تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی(WEEE( بازیافت زباله‌های الکترونیکی به میزان ‌چهار کیلوگرم‌ به ازای هر نفر را الزامی‌ می‌کند.
به‌موجب این قانون تولیدکنندگان موظفند بودجهء طرح‌های بازیافت را تامین کنند و خرده‌فروشان خدمات بازپس‌گیری را ‌در اختیار مشتریان قرار دهند‌.
قرار بود این قانون در ماه اوت سال ‌ ۲۰۰۵‌ اجرایی شود، اما به علت بروز مشکلات مهمی‌ به تاخیر افتاد‌. زباله‌های الکترونیکی که دستگاه‌های پی‌سی، کنسو‌ل‌بازی، مایکروویو و ماشین لباسشویی و..‌. را در برمی‌گیرند امروزه به عنوان سریع‌ترین منبع تولید زباله در اتحادیهء اروپا شناخته شده‌اند‌. تولیدکنندگان انگلیسی هر ساله ‌ ۱/۲‌ میلیون تن زبالهء الکترونیکی تولید می‌کنند که بیش‌تر آن‌ها راهی محل‌های تخلیهء زباله می‌شوند‌.
مدیر فروش یکی از شرکت‌های معتبر کامپیوتری درخصوص این قانون می‌گوید:«در گذشته تمام هم و غم تولیدکنندگان دستگاه‌های الکترونیکی، تولید و فروش کالاها به مشتریان بود‌. اکنون این شرکت‌ها ناچارند به سرنوشت کالاهای خود پس از فروش بیندیشند‌. قانون WEEE با شروع سال جدید وارد کتاب قانون شده است و براساس آن خرده‌فروشان کالاهای الکتریکی ملزم هستند خدمات رایگان بازپس‌گیری براساس نظیر به نظیر ارایه کنند، یا در بودجهء گسترش مراکز جمع آوری ‌ قانون زباله‌های تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی (WEEE( مشارکت کنند‌.»
شرکت Comet که یکی از بزرگ‌ترین خرده‌فروشان کالاهای الکتریکی انگلیسی به شمار می‌آید نیز جزو شرکت‌هایی است که بودجهء ارتقای تاسیسات بازیافت محلی را تامین می‌کند‌. مدیرعامل این شرکت این قانون را ابتکاری مثبت دانسته که سبب می‌شود امکان بازیافت زباله‌های الکتریکی برای مشتریان به روش بسیار آسانی صورت بگیرد‌.
این قانون همچنین تولیدکنندگان را ملزم می‌کند به یکی از ۳۷‌ «طرح رعایت اصول توسط تولیدکنندگان» که در انگلیس دایر است بپیوندند‌. این طرح‌ها تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد و از طرف شرکت‌ها مبادرت به جمع‌آوری و بازیافت زباله‌های الکترونیکی می‌کند‌.
یک مسوول شرکت هیولت پاکارد (HP) نیز می‌گوید:«مسوولیت ما براساس میزان فروش برآورد می‌شود‌.» میزان فروش شرکت‌ها به سازمان حفاظت محیط زیست اعلام و این سازمان فروش کلی تولیدکنندگان بزرگ را محاسبه کرده و درصد مسوولیت هر شرکت را مشخص می‌کند اما قانون اتحادیهء اروپا، فاقد مشوق‌هایی است که در ژاپن به تولیدکنندگان ارایه می‌دهد. در ژاپن در مقابل تولیدکنندگان، رویکرد فردی‌تر اعمال می‌شود‌. در این شیوه، شرکت(اچ‌پی) HP مسوول فروش و بازیافت تمام کالاهای الکترونیکی نیست و فقط مسوولیت تجهیزات (اچ پی) HP را بر‌عهده دارد‌. این شیوه مزایای زیست‌محیطی دیگری نیز دارد‌. بیش‌ترین تاثیر زیست محیطی در ساخت کالاها مربوط به مرحلهء طراحی است‌. اگر طراحی کالاها طوری باشد که در پایان عمر کالا بازیافت آن‌ها بهتر شود مزایای اقتصادی نیز دربردارد‌. قانون WEEE قرار است در سال ‌ ۲۰۰۸‌بازنگری شود‌. چهار سال قبل اتحادیهء اروپا در مورد اجرای قانونی برای حل مشکلات فزایندهء زباله‌های الکترونیکی به توافق رسید‌.
برنامهء محیط زیست سازمان ملل سال گذشته پیش از برگزاری «کنفرانس جهانی زباله‌های خطرناک» در کنیا اعلام کرد، سالانه ۲۰تا ‌ ۵۰‌میلیون تن زبالهء الکترونیکی در جهان تولید می‌شود. رایانه‌ها، تلفن‌های همراه و برخی دستگاه‌ها که چند ماه پس از تولید بلااستفاده می‌مانند، سهم آن‌ها در بین زباله‌های شهری در کشورهای توسعه‌یافته، به سرعت در حال افزایش است‌. با دانستن این آمار و ارقام این سوال به ذهن می‌رسد که در کشورهای پیشرفته غیر از اجبار قانون بازیافت کالاهای الکترونیکی از چه روش‌های دیگری استفاده می‌شود که برای پاسخ بد نیست به گزارش شبکهء فعالان زیست محیطی بازل با عنوان صادرات خطر زباله‌های صنعتی در آسیا اشاره کرد‌.
در این گزارش آمده است که ۵۰ تا ۸۰ درصد از زباله‌های الکترونیکی گردآوری شده برای بازیافت در ایالات متحدهء آمریکا به برخی کشورهای در حال توسعه همانند چین، هند و پاکستان صادر شده‌اند‌. این امر محیط زیست این کشورها و نیز مردان، زنان و کودکان محلی در این مناطق را در معرض انواع مواد سمی‌قرار داده است.
بنابراین گزارش‌، مراکز بازیافت در کشورهای در حال توسعه به مراکز تامین مواد برای صادرات زباله مبدل شده‌اند‌. در این مراکز کالاهای الکترونیک در شرایطی بسیار نامنظم و ناایمن بازیافت شده و مورد‌استفادهء مجدد قرار می‌گیرند‌. به طور مثال در شهرهایی همانند گویا در چین، دیدن صحنه‌هایی چون سوزاندن مواد پلاستیکی و انواع سیم‌ها یا ایجاد کوره‌های ذوب فلزات بازیافتی در فضای باز امری کاملا عادی است‌. در این مراکز وان‌ها و انواع ظروف دیگر انباشته از اسید، برای جداسازی طلا در کنارهء رودخانه‌ها به چشم می‌آید و نیز باتری‌ها و لوله‌های سربی که حاوی تشعشعات مضری است و در مونیتور‌ها و تلویزیون‌ها به کار می‌روند، با وجود پراکنده شدن انواع مواد خطرناک مانند سرب، در نهایت کالاهایی هستند که ارزش تجاری چندانی ندارند و به قیمتی بسیار ارزان عرضه می‌شوند‌. در این مراکز گلوله‌های پودر جوهر مورد استفاده در چاپگرها با دست از یکدیگر جدا می‌شوند که ابرهایی از غبار این پودر‌های مضر در هوا منتشر می‌کند در حالی که کارگران شاغل در این مراکز نیز عمدتا زنان و کودکانی هستند که بدون ماسک یا هر وسیلهء ایمنی دیگر به این فعالیت‌ها گماشته شده‌اند‌. به دلیل همین فعالیت‌ها، آب‌های زیرزمینی شهر گویای چین چنان آلوده شده‌اند که اخیرا مسوولین ناچار شده‌اند آب آشامیدنی این شهر را از مناطقی دیگر در فاصلهء ۳۰ کیلومتری این شهر حمل کنند.
● هیچ‌کس مسوول نیست
عمر کوتاه تجهیزات کامپیوتری از یک طرف و تنوع‌طلبی مردم در استفاده از تجهیزات الکترونیکی جدید سبب شده است که رفته رفته بحث زباله‌های الکترونیکی به مشکل بزرگ دنیا بدل شود اما به راستی تولید تجهیزات الکترونیکی به سادگی صورت می‌گیرد که اگر بخواهیم برای بازیافت آن کار جدی انجام ندهیم طبق یک تحقیق انجام شده گفته می‌شود برای ساخت یک مانیتور ساده علاوه بر مواد اولیهء مورد نیاز در حدود ۲۴۰ کیلوگرم سوخت،۲۲ کیلوگرم مواد شیمیایی، ۱۵۰۰ لیتر آب نیاز است و با توجه به این مساله به نظر می‌رسد استفادهء مجدد از وسایل کامپیوتری می‌تواند تا حد زیادی در مصرف مواد طبیعی صرفه‌جویی به وجود آورد‌. به گفتهء بسیاری از کارشناسان بازیافت بهترین راه برخورد با زباله‌های الکترونیکی به ویژه تجهیزات کامپیوتری است‌. چرا که یک کامپیوتر قدیمی‌ که دیگر قابل‌ترفیع نباشد را می‌توان به طور کامل بازیافت کرد و این بازیافت در تمامی ‌قطعات صورت می‌گیرد قطعاتی همچون شیشهء ‌مانیتور‌، پلاستیک کیس،مس موجود در منبع تغذیه، فلزات گران قیمت به کار رفته در مدارات، مودم یا منابع تغذیه و... می‌توانند بازیافت شوند اما در کشور ما دربارهء زباله‌های الکترونیکی چه اقداماتی صورت گرفته است‌. باقر بحری رییس‌ کمیسیون سخت‌افزار نظام صنفی رایانه‌ای در پاسخ به این سوال به ایرنا گفته است:«در ایران بیش از چهار میلیون رایانه از دور خارج شده وجود دارد و این در حالی است که نه سازمان بازیافت و نه محیط زیست هنوز هیچ برنامه‌ای برای جمع‌آوری و‌بازیافت زباله‌های الکترونیکی ندارند و با توجه به این که هر رایانهء رومیزی دارای ۳۲‌ درصد پلاستیک، نزدیک به هفت درصد سرب، ۴۱‌ درصد‌ آلومینیوم، ۶۱۰۰/۰‌ درصد طلا، ۲/۰ درصد آهن، ۹۸۱/۰‌ درصد نقره و مقادیری فلزات سنگین و خطرناک مانند کادمیوم، جیوه و آرسنیک است، می‌‌توان محاسبه کرد بازیافت چهار‌ میلیون رایانه، به جداسازی چه حجم عظیمی از عناصر ارزشمند و عناصر خطرناک خواهد انجامید که می‌‌تواند علاوه بر صرفه اقتصادی، جلوی خطرات زیست محیطی را نیز بگیرد. بنابراین ‌دفن یا سوزاندن این زباله‌ها سبب ورود عناصر سنگین به آب‌های زیرزمینی و گازهای سمی به محیط زیست می‌‌شود. ‌ ‌در سطح دنیا به لزوم تفکیک زباله‌های الکترونیکی از دیگر زباله‌ها اهمیت جدی داده می‌‌‌شود ولی متاسفانه وجود مشکلات متعدد در تفکیک و بازیافت زباله‌های خطرناک در ایران مانع طرح مسایلی همچون زباله‌های الکترونیکی می‌‌شود.‌»
رییس کمیسیون سخت افزار نظام صنفی رایانه‌ای معتقد است:‌ «باید برنامه‌هایی برای استفادهء مجدد از قطعات از دور خارج شده تدوین کرد; به عنوان مثال می‌توان از قطعات و مدارهای الکترونیکی در کارگاه‌های آموزشی و مدارس برای افزایش توان مهارت و یادگیری بهره برد.‌ به این طریق شاید بتوان جلوی هدر رفتن بخش زیادی از سرمایهء ملی را گرفت.‌ چون قطعات الکترونیکی دارای عمر طولانی و پرهزینه است و می‌‌توان از آن‌ها حتی در ساخت اسباب بازی نیز ‌استفاده کرد.‌
بحری در ادامه تصریح می‌‌کند:‌ عمر مفید رایانه‌ها در دنیا سه سال است ولی ما به ناچار از آن‌ها بیش‌تر استفاده می‌‌کنیم.‌ یکی از مسایلی که باعث از دور خارج شدن رایانه‌ها می‌‌شود، ورود مداوم نرم افزارها و برنامه‌های به روزی است که رایانه‌های مدل پایین قادر به اجرای آن‌ها نیست.‌ به عبارت دیگر به ظاهر عمر رایانه به پایان رسیده است، در حالی که از بسیاری قطعات و اجزای آن می‌‌توان استفاده‌های مفید دیگری کرد. اما متاسفانه ما برای استفادهء مجدد از رایانه‌های از دور خارج شده هیچ برنامه‌ای نداریم; حتی بسیاری از اداره‌ها و سازمان‌ها به این وسایل به چشم زباله هم نگاه نمی‌‌کنند و بخش عظیمی از اداره و سازمان را به انبار کردن این نوع رایانه‌ها اختصاص داده‌اند.‌ به اعتقاد بحری رایانه به صورت اجزای تفکیک شده وارد ایران می‌‌شود و ‌طبق برآوردها طی چند سال اخیر هر ساله یک میلیون و ۲۰۰‌ هزار تا یک میلیون و۵۰۰‌ هزار رایانه در ایران مونتاژ شده است و با توجه به این که از سال۱۳۷۰ ‌رایانه وارد ایران شده و اولین محموله تقریبا شامل ۱۰‌ هزار رایانه بوده است، می‌‌توان محاسبه کرد که تاکنون به طور تقریبی چند رایانه وارد ایران شده است و از این تعداد چه میزان از دور خارج شده‌اند.
رییس کمیسیون سخت‌افزار نظام صنفی رایانه‌ای می‌‌گوید:‌ «با توجه به اهمیت بازیافت زباله‌های الکترونیکی، بعضی شرکت‌های بزرگ خود موظف به بازیافت کالاهای تولیدی‌شان شده‌اند.‌ مثلا (اچ پی) HP در ژاپن، هنگام فروش کالا مبلغی را نیز به عنوان بازیافت می‌‌گیرد تا بعد از اسقاطی شدن کالای الکترونیکی، آن را بار دیگر وارد چرخهء بهره‌وری کند; متاسفانه از آن‌جا که اکثر نمایندگان این شرکت‌ها در ایران، نمایندگان غیرمستقیم و با واسطه هستند، بنابراین ارایهء این خدمات شامل کشور ما نمی‌‌شود.‌
این روزها در گشت و گذار کوتاهی در شهرمان می‌توانیم به سادگی علاوه بر صدها مغازهء عرضهء تجهیزات الکترونیکی و کامپیوتری ده‌ها پاساژ اختصاصی را نیز مشاهده کنیم که در طول فعالیت روزانهء خود مشغول فروش هزاران قطعه و لوازم الکترونیکی هستند که در کنار آن به سود هنگفتی نیز خواهند رسید‌ اما متاسفانه نه فروشنده و نه خریدار هیچ‌کدام در لحظهء معامله به این مساله فکر نمی‌کنند که عمر مفید لوازم فروخته شده به چه میزانی است و پس از چند سال سرنوشت این جنس فروخته شده چه خواهد شد و به عنوان مثال یک مانیتور سادهء کامپیوتر خانگی حامل دو تا چهار کیلوگرم سرب است که به تنهایی می‌تواند خطرات و عوارض وحشتناکی به ویژه بر تنفس و هوش کودکان بگذارد، پس از گذراندن عمر مفید خود به چه سرنوشتی دچار خواهد شد‌.
البته این مساله را در درجه اول باید مسوولان ذیربط از جمله نهادی همچون محیط زیست پاسخ دهد هرچند پس از سال‌ها همه‌گیر شدن کامپیوتر و لوازم جانبی آن در کشور هیچ نهادی درصدد پاسخگویی درمورد معضل زباله‌های الکترونیکی نبوده و تنها از سوی مسوولان محیط زیست گفته شده است که طرحی برای نحوهء برخورد با زباله‌های الکترونیکی در سازمان محیط زیست در حال تدوین است و مشخص نیست چه زمانی این تدوین به پایان خواهد رسید بنابراین این سازمان هنوز برای مقابله با زباله‌های الکترونیکی برنامه‌ای در دست ندارد و این یعنی این که متاسفانه باید شاهد آن باشیم که این زباله‌ها نیز با دیگر پسماندها دفن شوند و از آن‌جا که در ساختار این زباله‌ها فلزات سنگین و مواد شیمیایی بسیار سمی‌ وجود دارند رفته رفته این مواد به آب‌های زیر‌زمینی نفوذ خواهند کرد و آن فاجعه‌ای که بیمش می‌رود گریبان مردم را خواهد گرفت.

منبع: روزنامه سرمایه

بازیافت باتری ...

تمام باتری‌ها دارای دو عنصر عمومی هستند که ترکیب این دو باعث تولید انرژی می‌شود؛ محلول الکترولیت و فلزات سنگین. بازیافت باتری می‌تواند از نشر فلزات سنگین در خاک و هوا جلوگیری کند. با توجه به خاصیت تجمع‌پذیری فلزات سنگین در گیاهان و ورود آن‌ها به چرخه مواد غذایی، بازیافت این فلزات اهمیت ویژه‌ای دارد. همچنین مواد بازیافتی حاصل از باتری‌های مستعمل می‌توانند در ساخت یک باتری جدید استفاده شوند.

باتری‌ها حاوی فلزات سنگینی مانند جیوه، سرب، روی، کادمیوم و نیکل هستند. زمانی که باتری‌ها به صورت نامناسب دفع یا سوزانده شوند، ممکن است در هوا آزاد یا در خاکستر تغلیظ شوند. در مورد باتری تر هم باید گفت تقریباً هرساله 99 میلیون باتری تر (اسید – سرب) برای اتومبیل‌ها ساخته می‌شود. باتری‌های تر حاوی الکترولیت مایع هستند و معمولاً منبع انرژی برای موتور سیکلت و اتومبیل‌ها محسوب می‌شوند. در آمریکا 90 درصد باتری‌های اسید- سرب بازیافت می‌شوند. تقریباً بیشتر فروشندگان باتری، باتری‌های فرسوده را جمع‌آوری می‌کنند و برای بازیافت به محل‌های مخصوص می‌فرستند. پلاستیک و سرب از یکدیگر جدا می‌شوند. پلاستیک به کارخانه‌های بازیافت پلاستیک فرستاده می‌شود و سرب خالص به کارخانه‌های باتری‌سازی و دیگر صنایع مرتبط می‌رود. به صورت معمول 60تا 80 درصد سرب و پلاستیک به‌کاررفته در باتری‌های جدید، بازیافتی هستند. باتری‌های دیگر از این نوع که برای موارد مصرف غیر از خودرو‌ها استفاده می‌شوند، باتری‌هایی با سلول ژلی و سرب - اسید پک‌شده هستند که همانند چرخه باتری‌های اتومبیل بازیافت می‌شوند.

باتری‌های خشک

آمریکایی‌ها در سال، نزدیک به 3 میلیارد سلول باتری خشک برای اسباب‌بازی، ساعت، لپ‌تاپ، تلفن‌های قابل حمل، ابزارهای مکانیکی قابل حمل و کامپیوتر خریداری می‌کنند. هر آمریکایی به‌طور متوسط در سال، 8 باتری خشک مصرف می‌کند. باتری‌های آلکالین، هر روز در خانه‌ها، در وسایل کنترل از راه دور، چراغ‌های چشمک‌زن و دیگر دستگاه‌ها استفاده می‌شوند. یکی از راه‌های کاهش تعداد باتری‌های زاید و مستعمل، خرید باتری‌های قابل شارژ است‌. علاوه بر دوره طولانی مصرف (یعنی زمان نگه‌داشتن شارژ) این باتری‌ها به اندازه 100 باتری یک‌بار مصرف کار می‌کنند. تقریباً از هر 5 باتری خریداری‌شده در آمریکا، یکی قابل شارژ است.

باتری‌های تر

این نوع باتری‌ها در ساعت و وسایل کمک‌شنوایی استفاده می‌شوند؛ جیوه، نقره، کادمیوم، لیتیم یا دیگر فلزات سنگین، محتویات اصلی این باتری‌ها هستند. از آن‌جا که محتویات این باتری‌ها قابل بازیافت هستند و حجم آن‌ها هم کوچک و حمل‌و‌نقلشان آسان است، توجه و هدف‌گذاری خاصی برای بازیافت آن‌ها در سراسر دنیا انجام شده است.